Ekonomia międzynarodowa

Handel wewnątrzgałęziowy

Dwa kraje produkują towary określonej grupy i je eksportują, ale jednocześnie sprowadzają inne towary tej samej grupy towarowej z zagranicy

Analiza pozytywna

Badamy w niej określone zachowanie ekonomiczne bez formułowania rekomendacji; próbujemy odpowiedzieć na pytania: co jest, czy jest lub jaki jest

Analiza normatywna

Zawiera opinię wartościując staramy się odpowiedzieć na pytanie: co powinno być

Teoria przewagi komparatywnej (względnej)

Twórca: D. Ricardo; wymiana międzynarodowa może być korzystna dla obu partnerów nawet wtedy gdy jeden wytwarza większość towarów taniej niż drugi; do uzyskania korzyści z handlu międzynarodowego wystarczy istnienie względnych różnic w kosztach wytwarzania

Krzywa obojętności

Twórca: F.I. Edgeworth; opisuje preferencje konsumpcyjne pojedynczego konsumenta

Koncepcja popytu wzajemnego

Twórca: J.S. Mill; czynnikiem decydującym o przyjęciu relacji wymiennej w obrotach handlowych między krajami są wielkości ppytu i podaży zgłaszanych przez kraje uczestniczące w wymianie

Terms of trade

Narzędzia wykorzystywane do badania zmian relacji cen mających miejsce w handlu międzynarodowym

Towarowe terms of trade

Relacja zmiany cen w eksporcie do zmiany cen w imporcie danego kraju. Wzrost=zjawisko pozytywne, spadek=zjawisko negatywne

Twierdzenie: Kraj będzie eksportował te towary, do wytworzenia których zużywa się relatywnie dużo czynnika-produkcji w danym kraju względnie obfitego, a będzie sprowadzał ten do którego produkcji jest potrzebny czynnik rzadki w tym kraju

Twierdzenie: Kraj ten eksportował te produkty, do wytworzenia których zużywa się relatywnie dużo czynnika-produkcji w danym kraju względnie obfitego,

Twierdzenie Heckschera – Ohlina – Samuelsona

Wyrównywanie się cen czynników produkcji, wraz ze specjalizacją w produkcji danego dobra następuje wzrost popytu na ten czynnik produkcji, a co za tym idzie – wzrost jego ceny

Teoria Lernera – Samuelsona

Teoria wyrównywania się cen czynników wytwórczych poprzez handel – wymiana kapitału na pracę i odwrotnie

Teoria T. Rybczyńskiego

W każdym kraju są przyrosty czynników wytwórczy jeśli C>L to wzrasta rola dóbr kapitałochłonnych w produkcji, co prowadzi do pogłębiania się specjalizacji

Paradoks Leontiefa

Doszedł on do wniosku, że choć USA jest lepiej wyposażone w kapitał, to specjalizuje się głównie w produkcji dóbr pracochłonnych.

J. Hartigan: wprowadzenie dodatkowego czynnika w postaci zasobów naturalnych niweluje ten paradoks

J. Hartigan: wprowadzenie do czynności prawnych w postaci zasobów naturalnych niweluje dziesięć paradoksów

R. Baldwin: J. Hartigan chuja się znał, to nie prawda

R. Baldwin: J. Hartigan chuja się znał, to nie prawda

Zewnętrzne korzyści skali

Spadek przeciętnych kosztów, ze względu na powiększenie się produkcji całej branży

Model Kempa

Motywem uczestnictwa danego kraju w handlu międzynarodowym może być chęć uzyskania korzyści skali, zwłaszcza jeżeli rodzimy rynek jest za mały.

Indeks handlu wewnątrzgałęziowego

Zawiera się pomiędzy 0 a 1. Jeśli dany kraj jest tylko eksporterem lub importerem produktów danej gałęzi to IHW=0, zaś jeżeli jest eksport i import danej gałęzi są sobie równe to wtedy IHW=1 ?

Opóźnienie popytu

Odstęp czasu między pojawieniem się danego dobra w kraju, który je pierwszy wytworzył a powstaniem na nie popytu w drugim kraju

Opóźnienie reakcji

Odstęp czasu między powstaniem popytu na dany towar na rynku drugiego kraju a podjęciem produkcji tego towaru przez lokalnych producentów

Wzrost zrównoważony

Wzrost handlu międzynarodowego, wzrost produkcji, gotowość do eksportu, wzrost pobudzający eksport

Wzrost niezrównoważony

Wzrost produkcji, konsumpcji, gotowość do eksportu, wzrost pobudzający eksport

Wzrost zastępujący import (mały kraj)

Ograniczenie podaży możliwej do przeznaczenia na eksport, wzrost dobrobytu wzrost zastępujący import

Wzrost zastępujący (duży kraj)

Wzrost produkcji dobra importowanego, kraj ma wpływ na ceny na rynku świądowym, zmiana relacji cen na korzystne dla kraju, zwiększenie importu po spadku cen, wzrost dobrobytu

Choroba holenderska (deindustrializacja)

Odkrycie liczących się zasobów surowców powoduje, że dynamika rozwoju przemysły w danym kraju zaczyna odstawać od tempa rozwoju innych gałęzi. Następuje aprecjacja waluty i nie jest kolorowo, bo produkty stają się mniej konkurencyjne.

Inwestycje portfelowe

Długoterminowe lokaty w zagranicznych papierach wartościowych a zwłaszcza w obligacjach i akcjach

Absorpcja krajowa

Zużycie dóbr na potrzeby konsumpcji inwestycji oraz wydatków rządowych ponad możliwości narodowej (chcą więcej, więc biorą z zagranicy)

Inwestycje bezpośrednie

Podejmowanie od podstaw samodzielnej działalności gospodarczej za granicą lub też przejmowanie kierownictwa w już istniejących przedsiębiorstwach

Korporacje transnarodowe

Przedsiębiorstwa, które posiadają udziały w firmach zlokalizowanych więcej niż w jednym kraju

Pozycja inwestycyjna

Twórca koncepcji: J Dunning; podział krajów na grupy: najbiedniejsze (ani eksporter ani inwestor), biedne (importer kapitału, inwestor i eksporter) i rozwinięte (eksporter kapitału)

Korzyści i straty kraju wywożącego pracę

Korzyści: zmniejszenie podaży, transfer dochodów, wzrost kwalifikacji i akumulacja kapitału. Straty: straty budżetu, drenaż mózgów

Korzyści i straty kraju do którego jest przywożona praca

Korzyści: wzrost podaży pracy, korzyści budżetu, dostęp do unikalnych kwalifikacji; Straty: koszty społeczne

Patent

Dokument potwierdzający prawo właściciela do wyłącznego korzystania z wynalazku w określonym miejscu i czasie

Licencja

Umowa kupna praw uprawniających do korzystania z przedmiotu umowy, tak jak właściciel (rodzaje: pełna, wyłączna, niepełna, czysta: bez know how/ z know how)

Know-how

Informacja o sposobie produkcji, nieobjęta patentem i licencją

Polityka handlowa

Całość przedsięwzięć państwa zmierzających do wpływania na wielkość i strukturę eksportu i importu danego kraju

Środki parataryfowe

Np. Opłaty wyrównawcze (aktualnie niedozwolone) są to podatki nakładane na niektóre dobra oraz dodatkowe opłaty pobierane w związku z realizacją transakcji importowej

Środki pozataryfowe

Zakazy i nakazy ograniczenia administracyjne działające za pośrednictwem mechanizmu cenowego, ograniczenia ilościowe dobrowolne ograniczenia eksportu, normy techniczne i subsydia eksportowe

Cła importowe

Opłaty pobierane przy imporcie danego towaru

Cła eksportowe

Opłaty pobierane przy wywozie towarów; może zastępować podatki

Cła tranzytowe

Opłata pobierana od towarów zagranicznych przewożonych przez obszar danego kraju

Cła fiskalne

Uzyskanie wpływów finansowych do budżetu państwa

Cła ochronne

Ochrona krajowych producentów przed konkurencją zagraniczną

Cła ad valorem

Stawka celna podawana jest jako wskaźnik procentowy a wielkość cła jest ustalana jako odsetek od ceny towaru

Cła specyficzne

Stawki celne podawane są w odniesieniu do ilości danego towaru

Cła mieszane

Kombinacja cła specyficznego i cła ad valorem; wybiera się te które jest w danym momencie wyższe

Taryfa jednokolumnowa

Traktowanie przywożonych towarów jednakowo, bez względu na kraj ich pochodzenia

Taryfa wielokolumnowa

Różnicowanie wysokości taryf ze względu na kraj z którego pochodzi towar

Wartość celna towaru

Cena eksportera powiększona o koszty transportu towaru do granicy kraju (czasem jest to po prostu cena detaliczna)

Ekonomiczne skutki cła

Sprawdzić na wykresie

Cło optymalne

Wielkość cła pozwalająca na maksymalizację osiąganych korzyści przez wprowadzający je kraj

Efektywne stopy protekcji

Jest to narzędzie dokładne określające stopień protekcji zapewniony krajowym czynnikom produkcji prze obowiązującą w danym kraju strukturę celną// Jakieś wzory są do tego

Kwota ilościowa

Bezpośrednie wyznaczenie przez państwo ilości lub wartości określonych dóbr, które mogą być wwiezione do kraju w określonym czasie

Licencje importowe

Techniczny środek egzekwowania ilościowego kontyngentu przewozu. Określa kto ile może przywieźć

Renta kontyngentowa

Dochód powstały w wyniku sztucznego podniesienia ceny krajowej importowanego towaru przez wprowadzenie ograniczenia ilościowego na jego przywóz

VER – dobrowolne ograniczenie eksportu

Umawiają się ile mogą przywieźć, aby mieć usankcjonowany rynek (stabilność) (Od 1995 nie można zawierać takich umów)

Wymóg składnika krajowego

Zobowiązanie krajowego podmiotu kupującego importowane wyroby, aby część popytu była pokryta zakupami pochodzącymi z rynku wewnętrznego

Subsydia

Wszelkiego rodzaju wsparcia udzielane przez rząd krajowym podmiotom gospodarczym

Subsydia produkcji krajowej

Celem jest zmniejszenie importu danego dobra lub np. spadek bezrobocia

Subsydia eksportowe

Celem jest uzyskanie nadwyżki eksportowej danego dobra. Podmiot gospodarczy otrzymuje je wraz z wywozem danego dobra

Dumping

Sprzedaż dobra za granicą po cenie niższej od ceny uzyskiwanej za dobro na rynku krajowym

Kartel

Im wyższy popyt krańcowy, tym wyższa cena; im wyższa elastyczność cenowa, tym niższa cena

Strefa wolnego handlu

Likwidacja wszystkich ceł i ograniczeń pozataryfowych we wzajemnych stosunkach handlowych; pozostawiając krajom członkowskim swobodę stosowania narzędzi polityki handlowej wobec krajów spoza ugrupowania

Unia celna

Brak ceł i ograniczeń taryfowych + wspólna polityka handlowa

Wspólny rynek

Znoszą wszelkie ograniczenia + prowadzą wspólną politykę handlową + nieskrępowany ruch czynników produkcji np. Unia europejska

Unia ekonomiczna

Harmonizacja wszystkich rodzajów polityki + zniesienie wszelkich ceł itp.

Unia walutowa

Wprowadzenie wspólnej waluty

Unia polityczna

Unifikacja części lub całości polityki zagranicznej i obronnej

Klauzula największego uprzywilejowania

Obniżenie względem jednego z partnerów musi spowodować taką samą redukcję względem innych partnerów

Klauzula narodowa

Towary pochodzące z zagranicy nie mogą być na danym rynku traktowane gorzej od produktów krajowych

Runda 8 GATT

Rozciągnięcie na handel usługami wszystkich zasad zobowiązujących obecnie w obrocie towarowym (lata 90)

Rynek transakcji terminowych

Rynek, na którym kupno i sprzedaż walut następuje z myślą o dostawie w przyszłości; w chwili zawarcia transakcji ustala się kurs, po którym w ściśle określonym momencie w przyszłości dokona się transakcji kupna i sprzedaży

Dyskont

Gdy kurs terminowy waluty określonej (wymienionej na pierwszym miejscu) jest niższy od kursu bieżącego to różnica nazywa się dyskontem

Premia

Gdy kurs terminowy waluty określonej (wymienionej na pierwszym miejscu) jest wyższy od kursu bieżącego to różnica nazywa się premią

Transakcje arbitrażu procentowego

Zakup i sprzedaż aktywów z zamiarem osiągnięcia zysku z różnic w stopie procentowej

Rozbierzność między kursem rzeczywistym a kursem parytetowym...

Jest stosunkowo niewielka w krajach o wysokiej inflacji

System walutowy – złoty

1870 – 1914, wymienialność każdej waluty na złoto

Punkty złota

Granice wahań kursowych, przekroczenie, których nie było w systemie złotym możliwe

System waluty sztabowo – złotej

1918-1929, pieniądz przestał być praktycznie wymienialny na złoto, było on natomiast nadal używane do bilansowania obrotów międzynarodowych

System walutowy z Bretton Woods

1944-1971, Powołanie do życia MFW i Banku Światowego; Dolar jako pośrednik między walutami a złotem

W obecnym systemie, w krótkim okresie, kurs jest...

Korygowany przez interwencję banków centralnych

Powstanie unii walutowej UE

1.1.1991, 11 krajów