Hierarchia aktów prawnych

Na czym polega hierarchia aktów prawnych?

akt prawny niższego rzędu musi być zgodny z aktem znajdującym się wyżej w hierarchii

Źródła powszechnie obowiązującego w RP prawa to:

Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia

Konstytucja

ustawa zasadnicza; uchwalana przez Zgromadzenie Narodowe (połączone izby Sejmu i Senatu); zawiera przepisy nadające organom państwowym uprawnienia do wydawania aktów prawnych niższego rzędu

Co zawiera Konstytucja?

zarys ustroju politycznego, społecznego, ekonomicznego; sposoby powoływania i odwoływania najważniejszych organów państwowych, ich strukturę i kompetencje; podstawowe prawa i obowiązki obywateli

Rozdziały Konstytucji

jest ich 13: Rzeczpospolita; Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela; Źródła prawa; Sejm i Senat; Prezydent RP; Rada ministrów i administracja rządowa; Samorząd terytorialny; Sądy i Trybunały; Organy ochrony państwowej i ochrony prawa; Finanse Publiczne; Stany nadzwyczajne; Zmiana Konstytucji; Przepisy przejściowe i końcowe

Ile powstało w Polsce konstytucji?

siedemnaście

Pierwsza polska konstytucja?

Konstytucja 3 Maja - 3.05.1791

Konstytucja nadana przez Napoleona

Konstytucja Księstwa Warszawskiego - 22.07.1807 (wolność osobista, równość wobec prawa, jednolite sądownictwo, brak uwłaszczenia chłopów i zależność dyplomatyczna od Cesarstwa Francuskiego)

Konstytucja Królestwa Polskiego

27.11.1815; nadana przez cesarza Rosji - Aleksandra I; Polska monarchią konstytucyjną połączoną unią personalną z Cesarstwem Rosyjskim (cesarz Rosji = król Polski)

Statut Organiczny dla Królestwa Polskiego

26.02.1832 - zastąpił Konstytucję z 1815; nadany przez cara Mikołaja I zaraz po upadku powstania listopadowego; wcielał Polskę na zawsze do Cesarstwa

Konstytucje na terenie Polski w czasie zaborów

Konstytucja Księstwa Warszawskiego - 22.07.1807; Konstytucja Królestwa Polskiego - 27.11.1815; Statut Organiczny dla Królestwa Polskiego - 26.02.1832; Konstytucje Wolnego Miasta Krakowa z 1815, 1818 i 1833 roku; Statut Krajowy Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim - 26.02.1861

Pierwsza konstytucja w Polsce międzywojennej

Mała Konstytucja - 20.02.1919, przygotowująca do uchwalenia Konstytucji marcowej - 17.03.1921 (pierwszej nowoczesnej konstytucji)

Konstytucje po zamachu majowym

Nowela sierpniowa - 2.08.1926 (władza w rękach Józefa Piłsudskiego); Konstytucja kwietniowa - 23.04.1935 (wprowadzała ustrój prezydencko-autorytarny

Konstytucje PRL

Mała Konstytucja - 19.02.1947; Konstytucja PRL - 22.07.1952

Konstytucje po roku 1989

Uchwała Konstytucyjna o trybie przygotowania i uchwalania Konstytucji RP - 23.04.1992; Mała Konstytucja - 17.10.1992; Konstytucja RP - 2.04.1997

Mała konstytucja

pełni funkcję konstytucji, ale formalnie ma charakter tymczasowy i obowiązuje do chwili uchwalenia właściwej konstytucji

Konstytucja oktrojowana

nadana, nie zatwierdzona przez sejm

Preambuła

uroczysty wstęp do aktu prawnego

Nowelizacja

wprowadzenie zmian do aktu prawnego

Funkcje konstytucji

prawna (podstawa systemu prawnego państwa); integracyjna (obowiązuje na terenie całego kraju); ustrojotwórcza (zawiera zasady funkcjonowania państwa); narodotwórcza (symbol powstania narodu)

Hierarchia aktów prawnych w Polsce

Konstytucja RP; Ratyfikowane umowy międzynarodowe; Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje Unii Europejskiej; ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy; rozporządzenia; akty prawa miejscowego (rozporządzenia i zarządzenia wojewody, uchwały, zarządzenia porządkowe)

Ustawa

trzeci po konstytucji i umowie międzynarodowej ratyfikowanej za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie akt prawny w hierarchii; uchwalana przez władzę ustawodawczą (parlament) w ściśle określonym trybie, określonym w konstytucji

Ratyfikowane umowy międzynarodowe

negocjowane i podpisywane przez urzędników publicznych; obowiązują pod warunkiem ratyfikacji przez Prezydenta RP; w określonych sytuacjach ratyfikacja/wypowiedzenie umowy międzynarodowej wymaga wyrażenia zgody w ustawie

Przypadki gdy ratyfikacja umowy międzynarodowej wymaga wyrażenia zgody w ustawie

gdy umowa dotyczy: pokoju, sojuszu, układu politycznego lub wojskowego; wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji; członkostwa w organizacjach międzynarodowych; znacznego obciążenia państwa finansowo; spraw regulowanych ustawami

Rozporządzenia

akty prawne będące aktami wykonawczymi do ustawy; wydawane na podstawę upoważnień zawartych w ustawie; ich celem jest umożliwienia wykonania danej ustawy

Prawo wydawania rozporządzeń posiadają

Prezydent RP; Rada Ministrów (premier i poszczególni ministrowie), Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Zarządzenia

prawo wydawania posiadają Prezydent i Rada Ministrów; ich celem jest umożliwienie organom państwa wykonywania ich uprawnień konstytucyjnych; wynikają bezpośrednio z konstytucji i mają charakter wewnętrzny

Akty prawa miejscowego

obowiązują na terenie działania wydającego je organu samorządu terytorialnego

Publikacja aktów prawa

jednym z warunków wejścia prawa w życie jest podanie podanie go do wiadomości publicznej

Powszechnie obowiązujące akty prawne publikowane są w:

Dzienniku Ustaw RP; Monitorze Polskim

W Dzienniku Ustaw publikowane są:

konstytucja; ustawy; rozporządzenia z mocą ustaw; umów y międzynarodowe; orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego; a także akty prawne dotyczące - wojny i pokoju (stan wojenny, mobilizacja), referendów ogólnokrajowych, wyborów ogólnokrajowych, uchwały Sądu Najwyższego zatwierdzające ważność wyborów prezydenckich i parlamentarnych oraz referendów ogólnokrajowych, stanu wyjątkowego i stanu klęski żywiołowej

W Monitorze Polskim publikowane są:

zarządzenia Prezydenta RP, zarządzenia Premiera i uchwały Rady Ministrów wydane na podstawie ustawy; orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego; regulaminy Sejmu, Senatu i Zgromadzenia Narodowego; decyzje Sejmu i Senatu dot. stanowisk państwowych; akty urzędowe Prezydenta

Dzienniki resortowe

dzienniki, w których każde ministerstwo publikuje swoje zarządzenia ministerialne

Akty prawa miejscowego publikowane są w:

dziennikach urzędowych województwa, a także za pośrednictwem lokalnych środków masowego przekazu i obwieszczeń

Czy akty prawa wchodzą w życie z dniem publikacji?

nie - między publikacją a wejściem w życie aktu prawa obowiązuje okres vacatio legis, którego celem jest umożliwienie zainteresowanym zapoznania się z nowym prawem i przygotowanie na jego wejście w życie

Czas trwania vacatio legis to:

w przypadku ustawy - 14 dni, w przypadku obszerniejszych aktów prawa v.l. może zostać przedłużone do kilkunastu miesięcy