prawo karne

Co to jest prawo karne?

Prawo określające: zasadę odpowiedzialności karnej, czyny będące przestępstwami, kary, środki karne.

Cechy prawa karnego materialnego?

jest: stanowione, publiczne, autonomiczne, subsydiarne, ma charakter sankcji

Funkcja sprawiedliwościowa prawa karnego?

jest zaspokojeniem poczucia sprawiedliwości osoby pokrzywdzonej, a także rodziny ofiary przez ukaranie sprawcy

Funkcja prewencyjno-wychowawcza prawa karnego.

Obawiamy się czegoś, co jest zabronione, w związku z tym eliminujemy pewne zachowania negatywne

Funkcja gwarancyjna prawa karnego

prawo karne powinno wyraźnie określać co jest przestępstwem, wskazać odpowiedzialność za to przestępstwo i gwarantować ze obywatel nie będzie pociągnięty do odpowiedzialności karnej za czyn który nie jest uważany za przestępstwo

Funkcja profilaktyczno- zabezpieczająca prawa karnego.

ma na celu zabezpieczenia społeczeniństwa przed działaniami przestępców

Funkcja restytucyjna prawa karnego.

obowiązek naprawienia szkody lub nawiązka orzekana na rzecz pokrzywdzonego. konflikt miedzy sprawca a przestępcą

Stosowanie ustawy karnej podmiotów w kontekście jej zmiany.

art. 4KK Jeśli sprawca popełni czyn dozwolony zanim stał się zabroniony to sprawca nie odpowiada za ten czyn. Jeśli sprawca popełnił czyn zabroniony, który przed dwydaniem prawomocnego wyroku stał się dozwolony postępowanie powinno być umorzone. Jeśli sprawca popełnił czyn zabroniony, gdy był on zagrożony inną sankcją niż jest à stosuje się nową sankcję, o ile jest ona względniejsza dla sprawcy (zasada niepogarszania sytuacji sprawcy;(lex severior retro non agit) jeśli nie jest względniejsza – s

Prawo karne „prawem granic”

prawo to wyznacza granice, których nikomu nie wolno przekraczać.

Główne założenia szkoły klasy klasycznej.

każdy czyn człownieka jest wyrazem jego własnej woli a więc jest świadomy swojego postępowania i wie że czyni zło, kara jest sprawiedliwa za popełniony czyn

Główne założenia szkoły pozytywnej (antropologiczna)

odrzuca pojęcicia odpowiedzialności za czyn, niektórzy maja wrodzone cechy do łatwiejszego popełniania przestępstw.

Główne założenia szkoły socjologicznej.

„Nie czyn, lecz sprawca zostaje ukarany” – ten skrót myślowy miał znaczyć, że przy reagowaniu na przestępstwo należy większą uwagę zwracać na jego sprawcę i na możliwości prewencyjnego oddziaływania na niego, mniejszą natomiast na wagę popełnionego przestępstw

Kierunek racjonalno- humanitarny.

stworzenie jasnego i przejrzystego prawa, zapisanego w ustawie; prawa chroniącego obywateli przed samowolą władzy, równość wobec prawa, zniesienie partykularyzmów; przestępstwo to czyn szkodliwy społecznie, a nie czary czy samobójstwo, zniesienie okrutnych kar, stosowanie kar proporcjonalnych do przestępstwa

Zasada humanitaryzmu prawa karnego.

Prawo karne powinno być humanitarne, ludzkie w tym znaczeniu, że wymagania przezeń stawiane powinny być na miarę możliwości ludzi, a stosowane kary i środki nie powinny być okrutne, nie powinny poniżać karanego ani wyrządzać mu zbędnych dolegliwości.

Zasada subsydiarności prawa karnego.

Oznacza że, prawo karne nie powinno interweniować, gdy inne rodzaje reakcji społecznej są wystarczające. Prawo karne stanowi ultima ratio i jako takie ma być stosowane tylko w ostateczności

Zasada odpowiedzialności karnej za czyn.

Odpowiedzialność karna jest konsekwencją popełnienia przez człowieka czynu, Wg owej zasady czyn jest niezbędną przesłanką odpowiedzialności karnej.

Zasada nullum crimen sine lege w prawie karnym.

ma przestępstwa bez ustawy

Zasada nullum crimen sine lege scripta w prawie karnym.

Z zasady tej wynika, że prawo karne nie tylko musi być prawem pisanym, ale musi to być prawo zapisane w specyficznym akcie normatywnym, takim jak ustawa.

Zasada nullum crimen sine lege certa w prawie karnym.

Owa zasada jest adresowana przede wszystkim do ustawodawcy. Przepisy powinny zostać sformułowane w ten sposób by ich odbiorca mógł je zrozumieć i przestrzegać

Zasada nulla poena sine lege w prawie karnym.

Z owej zasady wynika, że kara za przestępstwo musi być określona i przewidziana we wcześniej wydanej ustawie, choć nie musi, a nawet nie powinna być ściśle określona (sankcja bezwzględnie oznaczona), gdyż uniemożliwia to wydanie sprawiedliwego wyroku. Sankcja nieoznaczona (pełna swoboda sędziego) jest naruszeniem zasady n.p.s.l.;

Zasada winy

Prawo karne opiera się na zasadzie winy. Odpowiedzialność karną można ponieść wtedy gdy sprawcy z popełnionego czynu można zrobić zarzut

Okoliczności decydujące o społecznej szkodliwości czynu.

społecznej szkodliwości, rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiar wyrządzonej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności.

Zasada indywidualizacji odpowiedzialności karnej.

Zasada prawa karnego stanowiąca, że odpowiedzialność za czyn zabroniony ponosi jedynie sam sprawca, a wszelkie okoliczności wpływające na odpowiedzialność karną odnoszą się jedynie do osoby której dotyczą.

Zasada In dubio pro reo w prawie karnym.

Istotą tej zasady jest to, iż wątpliwości nie dające się usunąć w drodze czynności dowodowych sąd musi rozstrzygać na korzyść oskarżonego

Ustawa epizodyczna i jej wpływ na odpowiedzialność karną.

ustawa obowiązująca tylko przez określony czas w związku z nadzwyczajnymi sytuacjami faktycznymi (np. wojna, klęska żywiołowa).

Źródła prawa karnego

Konstytucja, ustawy, a więc przede wszystkim kodeks karny, oraz ratyfikowane umowy międzynarodowe.

Rodzaje sankcji karnych.

represyjna, egzekucyjna, nieważności, rozsiane, skupione

Pojęcie i rodzaj wykładni w prawie karnym.

Wykładnia przepisów prawa karnego czyli interpretacja prawa jest zespół czynności zmierzających do ustalenia właściwej treści norm prawnych, zawartych w przepisach;a) Językową b) Teologiczną c) Celowościową d) Systemową e) Zwężającą f) Rozszerzającą

Analogia i zakres jej stosowania w prawie karnym.

czyli metoda wypełniania luk w ustawie. W wypadku wątpliwości, czy analogia nie będzie sprzeczna z podanymi zasadami, trzeba zrezygnować z jej zastosowania

Obowiązywanie ustawy karnej pod względem czasu

b) Jeśli po popełnieniu przestępstwa, a przed wydaniem prawomocnego wyroku sądu następuje zmiana ustawy karnej; w zasadzie stosuje się ustawę nową chyba, że stara jest względniejsza dla sprawcy(wysokość kary, możliwość nadzwyczajnego złagodzenia, długość okresu przedawnienia, możliwość warunkowego zawieszenia) c)Zmiana ustawy karnej po wydaniu orzeczenia nie zmienia zaistniałego stanu, chyba że czyn przestaje być zagrożony groźbą kary(art. 4 §4 ), w takim wypadku nie tylko przestaje się odbywać

Obowiązywanie ustawy karnej pod względem miejsca.

W związku z tym przestępstwo może być popełnione w kilku miejscach i mamy wówczas do czynienia z konkurencją właściwości miejscowej różnych sądów. Sprawę rozpoznaje sąd, przed którym wszczęto postępowanie przygotowawcze (zasada wyprzedzania; ale w praktyce już na etapie prokuratury sprawa wędruje w tę i nazad, tak, że wygląda to na zasadę wciskania innym); jeśli zaś chodzi o konkurencję jurysdykcji polskiej i zagranicznej – sprawę reguluje prawo karne międzynarodowe, w szczególności umowy dwustr

Miejsce po pełnienia czynu zabronionego.

Koncepcja miejsca popełnienia przestępstwa- przestępstwo uważa się za popełnione w miejscu: a) Gdzie sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, b) Gdzie skutek przestępny nastąpił – chodzi o dokonane przestępstwo skutkowe, c) Gdzie wg zamiaru sprawcy skutek miał nastąpić – usiłowanie przestępstwo skutkowe

Czas popełnienia czynu zabronionego.

czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był obowiązany

Zasada terytorialności.

zasadę terytorialności, zgodnie z którą polską ustawę karną stosuje się do czynów popełnionych na polskim terytorium lub na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Polska jest stroną stanowi inaczej. Duże znaczenie ma tutaj pojęcie terytorium Polski oraz o zakresie działania tej zasady decyduje w dużym stopniu pojęcie określonej koncepcji miejsca popełnienia przestępstwa.

Odpowiedzialność za czyny popełnione za granicą

Warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest uznanie takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia. Jeżeli zachodzą różnice między ustawą polską a ustawą obowiązującą w miejscu popełnienia czynu, stosując ustawę polską, sąd może uwzględnić te różnice na korzyść sprawcy.

Zasada narodowości podmiotowej.

przyjmuje zasadę narodowości podmiotowej – obywatel polski odpowiada za wszystkie czyny popełnione za granicą będące przestępstwem w Polsce oraz według prawa obowiązującego w miejscu popełnienia(podwójna przestępczość czynu.) Ten warunek jest uchylany tylko w przypadkach kiedy przestępstwo odbywa się na terenie niczyim, lub przez urzędnika za granicą wykonującego swe obowiązki

Zasada narodowości przedmiotowej ograniczona.

Czyny popełnione przez cudzoziemców za granicą są przestępstwami w Polsce tylko wtedy kiedy godzą w interesy państwa, obywatela polskiego lub są przestępstwami o charakterze terrorystycznym

Zasada narodowości przedmiotowej nieograniczona

Przewiduje ona w pewnych sytuacjach zastosowanie polskiej ustawy karnej bez względu na obywatelstwo i bez ograniczenia warunkiem podwójnej przestępczości 1. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu i zewnętrznemu RP 2. Przestępstwa przeciwko polskim urzędnikom lub funkcjonariuszom publicznym 3. przestępstwa przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym 4. przestępstwa fałszach zeznań złożonych wobec urzędu polskiego przestępstwa z których choćby pośrednio została osiągnięta korzyść

Zasada odpowiedzialności zastępczej.

Reguluje odpowiedzialność cudzoziemca, który popełnił czyn za granicą zagrożony tam i w Polsce karą. W takim wypadku o ile tamten kraj nie poprosi o ekstradycję stosowane jest prawo polskie

Zasada represji wszechświatowej.

Jest to zasada uniwersalna, która przewiduje stosowanie polskiej ustawy karnej do cudzoziemców i obywateli polskich w razie popełnienia przestępstw ściganych na mocy zobowiązania wynikającego z umów międzynarodowych

Pojęcie przestępstwa.

Przestępstwem jest czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy

Bezprawność czynu

sprzeczność między stanem faktycznym (zachowaniem się człowieka) a nakazem prawnym. Każdy czyn, który wyczerpuje znamiona czynu zabronionego zawarte w ustawie karnej jest czynem bezprawnym karnie, chyba, ze jego bezprawność wyłączają dodatkowe okoliczności (kontratypy, np. obrona konieczna, ryzyko sportowe etc

Tryb ścigania przestępstw.

publicznoskargowe, prywatnoskargowe.

Przestępstwo a wykroczenie.

Wykroczenie-czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5.000 złotych lub nagany. Niemożność przypisania winy w czasie czynu wyłącza karalność. Przestępstwo-na gruncie polskiego prawa karnego jest to czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, przez ustawę karną obowiązującą w czasie jego popełnienia, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż

Pojęcie zbrodni i występku.

Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

Pojęcie czynu.

Zewnętrzne zachowanie się człowieka, będące wyrazem jego woli; świadome zachowanie wiąże się z czynem; Nie jest czynem zachowanie będące przymusem absolutnym, fizycznym.

Pojęcie działania.

Chodzi o zachowanie którego znamiona zostały określone w ustawie karnej jako działanie. Niektóre typy przestępstw mogą być dokonane tylko przez działanie np. zgwałcenie, czynna napaść na funkcjonariusz

Pojęcie zaniechania.

Przestępstwo z zaniechania polega na niepodjęciu przez sprawcę działania do którego był on zobowiązany lub na spowodowaniu określonego skutku przez niepodjęcie takiego działania(bycie zobowiązanym do określonego działania).

Podmiot przestępstwa.

Podmiotem przestępstwa jest człowiek, który je popełnia, zwany sprawcą. Według polskiego prawa karnego podmiotem przestępstwa może być tylko osoba fizyczna, która ukończyła w chwili popełnienia czynu 17 lat (art. 10 § 1 KK). Bądź osoba która ukończyła 15 lat a popełniła jedno z przestępstw np. zamach na życie prezydenta, zabójstwo umyślne zwykłe lub morderstwo itp.

Nieletni (pojęcie).

Nieletni – 3 znaczenia: a) Osoby do lat 18, wobec których stosuje się środki wychowawcze w związku z ich demoralizacją, b) Osoby między 13 a 17 rokiem życia, wobec których toczy się postępowanie o czyny karalne wypełniające znamiona przestępstw lub niektórych wykroczeń, c) Osoby wobec których wykonuje się środki wychowawcze lub poprawcze, określane są przez ustawę jako nieletni do czasu ukończenia 21 lat.

Młodociany (pojęcie).

Młodociany to taki, który w chwili popełnienia czynu nie ukończył 21 lat a w chwili orzekania w 1 instancji 24. Szczególny przypadek kategorii sprawcy dorosłego traktowany w szeregu spraw odmiennie niż inni sprawcy.

Teorie dotyczące związku przyczynowego w prawie karnym (teoria ekwiwalencji, teoria adekwancji).

a) Teoria ekwiwalencji (równowartości warunków) opiera się na założeniu, że przyczyną każdego skutku jest pewna suma warunków koniecznych do jego nastąpienia. Wszystkie warunki są równej wartości, tzn., każdy z nich może być potraktowany jako ten, który spowodował skutek... Teoria ta ujmuje związek przyczynowy bardzo szeroko. b) Wg tej teorii nie wystarcza, że czyjeś zachowanie się jest koniecznym warunkiem nastąpienia skutku. Dla uznania go za przyczynę wymaga się jeszcze, by określony w ustawi

Pojęcie związku przyczynowego.

Między zachowaniem się sprawcy, a skutkiem tego zachowania się zachodzić musi związek przyczynowy. Kodeks Karny nie używa wprawdzie zwrotu „związek przyczynowy” ale przez użycie takich określeń, jak „powoduje”, „wyrządza”, „uszkadza” itp. wprowadza pośrednio warunek występowania związku przyczynowego.

Zagadnienie przyczynowości zaniechania.

Niektórzy kwestionują możliwość istnienia zw. przyczynowego między zaistnieniem a określonym w ustawie skutkiem. Twierdzą, że skutek może być wywołany jedynie przez działanie. Zaniechanie nie może zapoczątkować łańcucha przyczynowego co najwyżej możemy zarzucić, że nie przeszkodziły nastąpieniu skutku. Odpowiedzialność karna wg zwolenników; wg przeciwników dopiero za spowodowanie skutków; bądź za nieprzeszkodzenie skutkowi.

Znamię ostre (pojęcie, przykład).

ostre – mają zamkniętą klasę desygnatów np. art. 149 „matka”

Znamię nieostre (pojęcie, przykład).

nieostre – to znamiona, które mają otwartą klasę desygnatów np. znamię „powoduje” użyte w art. 155. Szczególnym rodzajem znamion ostrych są znamiona określone za pomocą liczb np. w art. 189 par. 2 przewidziany jest kwalifikowany typ przestępstwa pozbawienia wolności przy czym okolicznością kwalifikującą jest to, że pozbawienie wolności trwało dłużej niż 7 dni.

Znamię miejsca (pojęcie, przykład).

Określa zwykle miejsce popełnienia czynu zabronionego w sposób mniej („ publicznie” art. 133kk) lub bardziej określony „ na terytorium RP” art. 136 k.k.

Znamię czasu (pojęcie, przykład).

Występuje najczęściej wtedy gdy czyn zabroniony może być popełniony tylko w określonym czasie lub czas ma znaczenie dla doprecyzowania tych znamion np.” w czasie działań zbrojnych” art. 122 k.k.

Znamię opisowe (pojęcie, przykład).

Nie wymaga subiektywnego osądu, są stwierdzalne, np coś jest oczywiste, np pieniądz art 310 kk

Znamię ilościowe (pojęcie, przykład).

Określone konkretną wartością, np powyżej lat 15, powyżej 7 dni

Elementy strony przedmiotowej przestępstwa.

Do strony przedmiotowej przestępstwa zaliczamy: 1. Czyn (zachowanie się) podmiotu, 2. Skutek czynu, 3. Czas i miejsce czynu, 4. Sytuację w jakiej czyn popełniono, 5. Sposób popełnienia i przedmiot wykonawczy czynu

Strona podmiotowa przestępstwa

Strona podmiotowa (strona subiektywna) przestępstwa obejmuje zjawiska psychiczne, które muszą towarzyszyć stronie przedmiotowej, czyli zewnętrznemu zachowaniu się sprawcy, i które wyrażają stosunek psychiczny sprawcy do czynu. Pewne elementy natury psychicznej wymagane są już w ramach strony przedmiotowej. Do strony przedmiotowej zaliczamy bowiem czyn, czyli zachowanie się człowieka kierowane jego wolą. Znaczy to, że element woli (a więc element psychiczny) jest niezbędnym składnikiem czynu

Zamiar bezpośredni

Zamiar bezpośredni zachodzi wtedy, gdy sprawca chce popełnić czyn zabroniony. Jeśli sprawca chce popełnić określony czyn zabroniony, zakładamy tym samym, że obejmuje on swoją świadomością wszystkie znamiona tego czynu. Zamiar bezpośredni – zachodzi wtedy, gdy sprawca, uświadamiając sobie, że wypełnia znamiona czynu zabronionego albo że jego zachowanie może wypełnić te znamiona – chce jego popełnienia.

Zamiar ewentualny.

Zamiar ewentualny zachodzi wtedy, gdy sprawca możliwości popełnienia czyn zabronionego przewiduje i na to się godzi. Natomiast wola sprawcy nie polega na tym, że chce on popełnić czyn zabroniony, lecz na tym, że na popełnienie takiego czynu się godzi.

Przestępstwo kierunkowe

Przestępstwa znamienne celem, motywem lub pobudką określa się w nauce prawa karnego jako przestępstwa kierunkowe. Akcentuje się przez używanie ten nazwy, fakt, że sprawca działał z zamiarem dokładnie ukierunkowanym, co jest zwłaszcza widoczne przy przestępstwach znamiennych celem. Uważa się też, że przestępstwa kierunkowe mogą być popełnione tylko w zamiarze bezpośrednim, bowiem działanie w określonym celu, z określonych motywów lub pobudek nie daje się pogodzić z charakterystycznym dla zamiaru

Motyw i pobudka

Motyw to przeżycie psychiczne o charakterze intelektualnym skłaniające sprawce do popełnienia czynu natomiast pobudka to przeżycie emocjonalne nakłaniające sprawcę do popełnienia czynu.

Lekkomyślność

Lekkomyślność polega na tym, że sprawca, świadomie naruszając zasady ostrożności, możliwość popełnienia czynu zabronionego przewiduje, lecz przypuszcza, że go uniknie.

Niedbalstwo

Niedbalstwo polega na tym, że sprawca możliwości popełnienia czynu zabronionego nie przewiduje, chociaż może ją przewidzieć.

Przestępstwa kwalifikowane przez następstwo

Polega na tym, że sprawca umyślnie bierze udział w niebezpiecznej bójce lub pobiciu, natomiast następstwo tego zajścia(ciężki uszczerbek na zdrowiu) nie jest przez niego zamierzone, ale zachodzi wina nieumyślna w postaci lekkomyślności lub niedbalstwa

Indywidualny, rodzajowy i ogólny przedmiot ochrony

Indywidualny przedmiot ochrony: dobro prawne chronione jest pojedynczym przepisem prawnym Rodzajowy przedmiot ochrony to: dobro chronione grupą przepisów karnych, umieszczonych w jednym rozdziale kodeksu karnego Ogólny przedmiot ochrony dóbr: dotyczy abstrakcyjnego ujęcia dobra, którego ochrona jest zadaniem całego prawa karnego

Przestępstwa podobne

Są to przestępstwa skierowane przeciwko temu samemu dobru z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia albo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Przestępstwa bezskutkowe

Jeżeli skutek nie należy do znamion przestępstwa a jest nim jedynie zachowanie się są to przestępstwa bezskutkowe (działanie, zaniechanie) np. składanie fałszywych zeznań. polegające na określonym zachowaniu się, np. nieudzielanie pomocy, nakłanianie do nierządu, fałszywe zeznania, a ewentualne skutki mogą mieć znaczenie dla wymiaru kary;

Podział przestępstw z uwagi na istnienie typu zmodyfikowanego (typ podstawowy oraz typ zmodyfikowany- typ kwalifikowany i typ uprzywilejowany)

Typ podstawowy zawiera wszystkie cechy czynu danego rodzaju Typ kwalifikowany- gdy znamiona przestępstwa decydują o tym, że jego zagrożenie kara jest surowsze. Zaostrzenie wymiaru kary w stosunku do typu podstawowego. Typ uprzywilejowany- zawarte tam znamiona decydują o zmniejszeniu odpowiedzialności karnej w stosunku do typu podstawowego. Tworzyć je mogą szczególne okoliczności czynu, mała waga bądź szczególna sytuacja psychiczna

Przestępstwa powszechne

Przestępstwa powszechne – to takie, których podmiotem może być każda osoba odpowiadająca ogólnym cechą podmiotu przestępstwa, tzn. osoba fizyczna, która osiągnęła określony wiek

Przekroczenie uprawnień i nadużycie kontratypu.

złagodzenie kary

Obrona konieczna

obrona konieczna polega na odpieraniu bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem, przy użyciu środków koniecznych do odparcia tego zamachu i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu

Obrona konieczna – pojęcie bezprawności zamachu

Pojęcie bezprawności oznacza, że nie musi być to zamach naruszający prawo karne. Wystarczy bezprawność w świetle innej dziedziny prawnej np. naruszenie posiadania nieruchomości może mieć tylko charakter bezprawia cywilnego. Zamach nie musi mieć charakteru przestępstwa. Można więc bronić się również przed osobą niepoczytalną

Obrona konieczna- pojęcie bezpośredniości zamachu.

Pojęcie bezpośredniości zamachu, oznacza, że dobro zagrożone może być naruszone w najbliższym czasie tzn. dla zapobieżenia naruszenia tego dobra konieczne jest podjęcie działania (obronnego lub innego), gdyż w przeciwnym razie zamach może okazać się skuteczny.

Eksces intensywny jako przekroczenie granic obrony koniecznej

broniący stosuje sposób obrony, który nie był konieczny dla odparcia zamachu lub zachodzi sytuacja rażącej dysproporcji dóbr poświęconych.

Eksces ekstensywny jako przekroczenie granic obrony koniecznej.

polega na spóźnionym działaniu obronnym (gdy zamach juz ustał) albo na działaniu przedwczesnym tj gdy zamach nie mial jeszcze charakteru bezpośredniego.

Konsekwencje przekroczenia granic obrony koniecznej.

Konsekwencją przekroczenia obrony koniecznej jest to, że czyn jest bezprawny i karalny. Sąd, jeśli przemawiają za tym właściwości osobiste sprawcy, dotychczasowy tryb życia, skutki przestępstwa i jego okoliczności orzeka nadzwyczajne złagodzenie kary. Złagodzenie możliwe jest, gdy najniższa kara przewidziana w kodeksie za dane przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa. Sąd może również odstąpić od wymierzenia kary. Sąd obligatoryjnie (jedyny przypadek w Kodeksie karnym) odstępuje od wymierzenia

Stan wyższej konieczności – pojęcie bezpośredniego niebezpieczeństwa.

Zagrożenie dobra chronionego prawem musi zachodzic obiektywnie, uszczerbek dla dobra jest nieuchronny. Zagrożenie ma nastąpic w najbliższej przyszłości. Źródłem niebezpieczeństwa może być człowiek, ale i siły przyrody, zachowanie zwierzęcia. Zagrożone ma być dobro prawnie chronione.

Stan wyższej konieczności- proporcja dóbr, subsydiarność, celowość działania.

a) proporcja między dobrem ratowanym i poswięconym. Ogólnie można powiedzieć, że wg art. 26 kk dobro poświęcone nie może przestawić watrości oczywiście większej niż dobro ratowane b) s.w.k. jest instytucją subsydiarną, pomocniczą, zapewniającą sprawcy bezkarność tylko wtedy, jeżeli działał w ostateczności, gdy niemożliwe było inne skuteczne działanie dla uratowanego zagrożonego dobra. c) działanie w s.w.k. musi mieć charakter działania umyślnego i znamiennego określonym celem. Na s.w.k. może pow

Stan wyższej konieczności a obrona konieczna

W stanie wyższej konieczności celem jest uchylenie bezpośrednego niebezpieczeństwa, a w obronie koniecznej odparcie bezposredniego zamachu. Niebezpieczeństwo jest pojęciem szerszym, jego źródłem może być człowiek, siły przyrody, zwierzę. W obronie koniecznej atakującym może być tylko człowiek (zamach bezprawny). W s.w.k. Zachowanie polega na poświęceniu dobra, a nie na odparciu zamachu. Dobro poświęcane w s.w.k. Nie może mieć wartości większej niż ochraniane, natomiast w obronie koniecznej broni

Stan wyższej konieczności- kolizja obowiązków

gdy tylko jeden z obowiązków, do których osoba jest zobowiązana może być wykonany

Wyłączenie stanu wyższej konieczności.

Nie działa w stanie wyższej konieczności wyłączającym winę ten, kto poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić, nawet narażając się na niebezpieczeństwo osobiste - art 26 par. 4 KK. Nie ma działania w stanie wyższej konieczności, gdy jest on wyłączony przez ustawę.

Przekroczenie granic stanu wyższej konieczności.

O przekroczeniu granic stanu wyższej konieczności mówi § 3 art. 26 KK, upoważniając sąd do zastosowania w tych sytuacjach nadzwyczajnego złagodzenia, a nawet uwolnienia od kary. W doktrynie reprezentowane jest w szerszym i węższym rozumieniu.  Niebezpieczeństwo nie było bezpośrednie  Przełamana została zasada subsydiarności, tj. niebezpieczeństwa można było inaczej uniknąć  Nie zachowano zasady proporcjonalności

Zgoda pokrzywdzonego jako okoliczność wyłączająca bezprawność czynu.

Zgoda pokrzywdzonego jest okolicznością wyłączającą bezprawność czynu jedynie w odniesieniu do tych przestępstw, które są skierowane wyłącznie przeciwko interesom jednostki, nie zaś przeciwko interesom społecznym. Tzn. czyn przestępczy dokonany za zgodą zainteresowanego nie podlega karze.

Karcenie małoletnich (pojęcie, zakres nieodpowiedzialności).

Dotyczy tzw. czynności wychowawczych. Nie stanowi przestępstwa czyn wypełniający znamiona nietykalności cielesnej, jeżeli mieści się on w granicach tzw. dozwolonego karcenia małoletnich, które musi spełniać następujące warunki: 1) musi mieć cel wychowawczy, 2) musi być dokonane przez rodzica lub prawnego opiekuna, 3) nie przekracza pewnego stopnia intensywności (społeczna akceptacja

Ostateczna potrzeba

Specyficzny kontratyp, występujący w wojskowym prawie karnym. Polega on na wyłączeniu ewentualnej przestępności czynu żołnierza, który stosuje środki niezbędne w celu wymuszenia posłuchu dla rozkazu, o ile: a)żołnierz był uprawniony do wydania rozkazu, b) rozkaz spotkał się z nieposłuszeństwem lub oporem, a posłuchu dla niego nie można osiągnąć w inny sposób, c) okoliczności wymagają natychmiastowego przeciwdziałania nieposłuszeństwu lub oporowi wobec rozkazu

Zwyczaj jako okoliczność wyłączająca odpowiedzialność karną

Jednym z kontratypów, który nie jest wymieniony w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553 z późn.zm.) jest zwyczaj. Wyłączenie przestępności czynu w związku ze zwyczajem dopuszcza natomiast doktryna i orzecznictwo. Należy zaznaczyć, że o zwyczaju wyłączającym odpowiedzialność karną można mówić tylko, jeżeli mieści się on w pewnych społecznie akceptowanych i określonych ramach. Pierwszym tego typu przykładem może być zwyczaj wręczania prezentów. Należy za

Warunki dopuszczalności przerywania ciąży.

Przerwanie ciąży, zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt1-3 ustawy, jest dopuszczalne wyłącznie przez lekarza w przypadku, gdy: a) ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej, b) badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu, c) zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego. We wszystkich wypadkach, warunkiem dopuszcz

Warunki uznania czynu za zawiniony.

Aby czyn był uznany za zawiniony musi spełniać następujące warunki: tzn. ze musi być popełniony w jednej z tzw. form winy, czyli musi być popełniony przez osobę pełnoletnią, poczytalna (31kk), osobę, która miała zdolność kierowania swym postępowaniem, znała rozumienie swojego czynu

Funkcje winy w prawie karnym.

a) Funkcja legitymizująca odpowiedzialność karną – Wina jest albo jej nie ma b) Limitująca surowość kary - kara nie może przekroczyć stopnia winy – po stwierdzeniu istnienia winy można ją stopniować z uwagi na okoliczności mogące ją zmniejszyć (np. 31 § 2 k.k., przekroczenie granic obrony koniecznej, czy stanu wyższej konieczności, choroba alkoholowa, głód narkotyczny

Zamiar nagły(pojęcie, przykład).

zamiar popełnienia p. powstały pod wpływem pewnych bodźców w danym czasie zaistniałych, sprawca działa pod wpływem nagle pojawiającego się impulsu na skutek wystąpienia czynników zewnętrznych aktywizujących jego wolę przełamania prawa; np. zabujstwo

Zamiar przemyślany

działanie z premedytacją (wystąpienie planowania i odpowiedniego nastawienia sprawcy co do sposobów popełnienia czynu); zwykle oznacza: 1) wzmożoną brutalność, 2) determinację sprawcy do realizacji czynu, premedytacja przemawia za surowszą karą np. kradzież z włamaniem po uprzednim zaplanowaniu.

Zamiar o szczególnym zabarwieniu (pojęcie, przykład).

Jest to zamiar bezpośredni nacechowany dodatkowo celem, motywem lub pobudką. Np. kradzież można popełnić tylko w celu przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej.

Wina kombinowana (pojęcie, przykład).

Wina kombinowana w świetle kodeksu karnego może zachodzić tylko w wypadku umyślnego występku kwalifikowanego przez określone następstwo.Np. sprawca dopuszcza się umyślnie ciężkiego uszkodzenia ciała, następstwem jest jednak śmierć pokrzywdzonego, której sprawca nie obejmował swym zamiarem. Sprawca nie odpowiada za zabójstwo, ani za samo nieumyślne spowodowanie śmierci, lecz za umyślne ciężkie uszkodzenie ciała. Wina kombinowana w świetle kodeksu karnego występuje tylko w występkach, natomiast zb

Dorosłość w prawie karnym.

Dorosłym, według różnych ujęć, może być każda osoba dojrzała biologicznie lub psychicznie. Dlatego też osoby nieletnie, która nie spełniają warunku wiekowego, a wyjątkowo dodatkowe inne przesłanki mogą wg prawa karnego odpowiadać jako osoby dorosłe

Poczytalność jako warunek przypisania winy.

Warunkiem przypisania winy sprawcy czynu bezprawnego, karalnego i karygodnego jest w ogóle zdolność sprawcy do owego przypisania. Ta zdolność wynika z dwóch przesłanek: ze stopnia rozwoju psychofizycznego (dojrzałości) i z braku zakłócenia uniemożliwiającego rozpoznanie znaczenia czynu lub pokierowania swym postępowaniem (poczytalności)

Kodeksowe przyczyny niepoczytalności.

1) niedorozwój psychiczny, 2) chorobą psychiczną, 3) inne zakłócenia czynności psychicznej.

Kodeksowe konsekwencje stanu niepoczytalności (człon psychologiczny).

upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem... Niepoczytalność jest okolicznością wyłączającą winę, a jej ustalenie oparte musi być każdorazowo na opiniach biegłych psychiatrów. A więc w końcowym rezultacie następuje brak przestępstwa

Karnoprawne skutki niepoczytalności.

Prawo karne przewiduje możliwość stosowania wobec niepoczytalnych sprawców środków zabezpieczających. Wg kk do takich środków można zliczyć m.in.: umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym, umieszenie w zakładzie zamkniętym lub skierowanie na leczenie ambulatoryjne sprawcy z zakłóceniem czynności psychicznych o podłożu seksualnym.

Karnoprawne skutki poczytalności ograniczonej.

Ograniczenie poczytalności ograniczonej oznacza każdy stan pośredni między pełną poczytalnością a totalną niepoczytalnością. Jest stopniowalne. Jeśli jest znaczne, stanowi podstawę do nadzwyczajnego złagodzenia kary (art. 31 § 2 KK); jeśli jest łagodniejsze, nie stanowi takiej podstawy, ale zgodnie z dyrektywami wymiaru kary (art. 53 § 2 KK) może (powinno?) zostać uwzględnione w ramach sędziowskiego wymiaru kary.

Tzw. pochód przestępstwa i karalność form stadialnych przestępstwa

1. zamiar 2. Przygotowanie 3. Usiłowanie 4. Dokonanie

Odpowiedzialność sprawcy w stanie nietrzeźwości lub odurzenia.

Sprawca popełniający czyn zabroniony w stanie niepoczytalności spowodowanej nadużyciem alkoholu lub środka odurzającego odpowiada nie za ten czyn, ale za to, że wprawił się w sposób zawiniony w stan niepoczytalności – obiektywnym warunkiem karalności jest popełnienie w stanie, w który się wprawił, jakiegokolwiek czynu zabronionego

Stan nietrzeźwości (pojęcie).

1. zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość. 2. zawartość alkoholu w 1 dm sześciennym wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

Dokument

W prawie karnym dokumentem jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym związane jest określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne”

Osoba najbliższa

Zgodnie z definicją legalną z art. 115 § 11 Kodeksu karnego z 1997 r. to małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.

Nieświadomość i urojenie

Są to elementy psychologicznych podstaw do błędu. Są postaciami błędu: a) Urojenie – w świadomości sprawcy istnieją okoliczności, których w rzeczywistości nie ma b) Nieświadomość – w świadomości sprawcy nie znajdują odbicia elementy rzeczywistości (wszystkie lub najczęściej kilka) Urojeniu bardzo często towarzyszy nieświadomość, ale możliwe jest zarówno samo urojenie, jak i sama nieświadomość rzeczywistości

Błąd co do faktu

eżeli np. ktoś zabiera cudzą rzecz w przekonaniu, iż stanowi ona jego własność, to nie można postawić mu zarzutu kradzieży, która polega na celowym zaborze cudzej rzeczy w celu. W takim przypadku należy zbadać genezę błędu, a wiec czy sprawca dochował odpowiednich reguł ostrożności, a więc czy jego błąd był zawiniony, czy też nie.

Błąd co do prawa

Błąd ten polega na nieświadomości tego, że czyn jest sprzeczny z prawem (błąd co do prawa), tj. sprzeczny z jakąś normą prawną, niekoniecznie o charakterze prawno karnym. Błąd co do prawa wyłącza winę i odpowiedzialność karną, jeśli jest usprawiedliwiony

Błąd co do znamienia tworzącego typ kwalifikowany.

a) urojenie znamienia kwalifikującego – np. przywłaszczenie rzeczy powierzonej b) urojenie znamienia uprzywilejowanego – np. zabójstwo na żądanie c) nieświadomość znamienia uprzywilejowanego – skutkuje odpowiedzialność za usiłowanie nieudolne typu podstawowego d) nieświadomość znamienia kwalifikowanego – przy przestępstwach kwalifikowanych przez następstwa – odpowiedzialność sprawcy za przestępstwo kwalifikowane; przy nieświadomości okoliczności czynu odpowiada za przestępstwo podstawowe

Błąd co do kontratypu

błędu co do okoliczności wyłączającej bezprawność (kontratypu) lub okoliczności wyłączającej winę sprawcy. Według tego przepisu, nie popełnia przestępstwa kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi tu jedna z tych okoliczności. Gdy błąd taki nie jest usprawiedliwiony, sprawca odpowiada na normalnych zasadach, możliwe jest

Rozkaz przełożonego definicja

Odnosi się do dyscypliny wojskowej. Rozkazem jest polecenie określonego działania lub zaniechania, wydane służbowo żołnierzowi przez przełożonego lub uprawnionego żołnierza starszego stopniem. Ślepe wykonywanie rozkazu doprowadza do naciągnięcia prawa (przepisów) każdy żołnierz ma prawo do umiarkowanego posłuszeństwa, czyli rozstrzygnąć czy ma wykonać dany rozkaz czy nie. Jeśli wie, że to przestępstwo podlega on odpowiedzialności karnej.

Rozkaz jako okoliczność wyłączająca odpowiedzialność karną

Rozkaz przełożonego – w przypadku, gdy wykonujący rozkaz nie wie, że jest on zabroniony odpowiedzialność ponosi tylko osoba, która wydała rozkaz, Odpowiedzialność karna żołnierza nie jest wyłączona, jeśli chciał on lub godził się na popełnienie przestępstwa.

Kumulatywna kwalifikacja czynu

W kodeksie podkreślono, że ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo. Skazanie w takiej sytuacji następuje więc za jedno przestępstwo, ale w kwalifikacji prawnej czynu wymienia się wszystkie naruszone przepisy. Art. 11 p. 3 Karę wymierza się na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą

Rodzaje usiłowania

Usiłowanie udolne –sprawca bezpośrednio zmierza do popełnienia czynu chcąc go popełnić (umyślne) i swoim zachowaniem podejmuje działanie dokonania tego czynu – osiągnięcie zamierzonego celu jest możliwe, lecz sprawcy staje coś na przeszkodzie (np. sprawca strzela do człowieka, ale nie trafia. Usiłowanie udolne jest karalne – sprawca odpowiada tak, jak za dokonanie przestępstwa. Elementy usiłowania udolnego: zamiar, czyn, brak dokonania. *Usiłowanie nieudolne – występuje wtedy, gdy sprawca nie uś

Przygotowanie (pojęcie, zakres odpowiedzialności)

Polega na tym, że sprawca chcąc popełnić czyn zabroniony wykonuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania, np. sporządza plan działania, zbiera informacje itd. Przygotowanie z reguły nie jest karalne, z wyjątkiem czynów wyraźnie przewidzianych przepisami szczególnymi prawa karnego (przygotowanie do sfałszowania pieniędzy, papierów wartościowych). Przygotowanie jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi. Nie podlega karze za pr

Czynny żal

Nie podlega karze za usiłowanie, kto dobrowolnie odstąpił od czynu lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego (czynny żal - art. 15 § 1 KK). Kodeks karny gwarantuje tu bezkarność usiłującemu, uznając, że społecznie opłacalne jest skłonienie usiłującego do zachowania się wstrzymującego dokonanie. Czynny żal musi być dobrowolny. Jeżeli jest on wymuszony przez okoliczności lub działania innych osób, to sprawca nie korzysta z bezkarności. Bezkarność zagwarantowana temu, kto przeja

Podżeganie (pojęcie, zakres odpowiedzialności)

Polega na umyślnym nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego. Podżegacz ponosi odpowiedzialność w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo

Pomocnictwopojęcie, (zakres odpowiedzialności)

Polega na umyślnym udzieleniu pomocy innej osobie w celu popełnienia przez tę osobę czynu zabronionego. Pomocnictwo sprowadza się do dostarczania narzędzi, środka przewozu, udzielenia rady lub informacji lub też do innych podobnych zachowań, które ułatwiają popełnienie przestepstwa

Odmiany sprawstwa (pojęcie)

a) Sprawstwo indywidualne wykonawcze. b) Współsprawstwo. c) Współsprawstwo konieczne. d) Sprawstwo kierownicze-

Prowokator (pojęcie, zakres odpowiedzialności)

Prowokatorem jest osoba, która namawia inną osobę do popełnienia czynu zabronionego wyłącznie w tym celu, aby przeciwko tej osobie skierować postępowanie karne.

Realny zbieg przepisów

zachodzi wtedy gdy jeden czy wypełnia znamiona dwóch lub więcej przestępstw – np. Gwałt na nieletniej

Pozorny zbieg przepisów

Zbieg przestępstw należy odróżnić od tzw. pozornego zbiegu przestępstw, tj. od sytuacji w które mają pewne podobieństwo do zbiegu przestępstw, ale przy bliższej analizie okazuje się, że tego zbiegu nie ma

Przestępstwo wieloodmianowe

Polega na wypełnieniu przez zachowanie sprawcy jednocześnie kilku odmian wskazanych w jednym przepisie.Np. Podrobienie dokumentu w celu użycia za autentyczny a następnie użycie tego dokumentu

Przestępstwo trwałe

Polega na wywołaniu przez sprawcę określonego stanu bezprawia, którego przerwanie może nastąpić zgodnie z wolą sprawcy lub też nie

Przestępstwo o trwałych skutkach

Polega na wywołaniu stanu bezprawia, którego przerwanie nie zależy już od sprawcy. (np. bigamia)

Przestępstwo o wieloczynnowo określonych znamionach.

Z przestępstwem wieloczynowym (o wieloczynowo określonych znamionach) mamy do czynienia, gdy zgodnie z ustawowymi znamionami przestępstwa nie składa się na nie pojedynczy czyn, a wiele zachowań - powtarzanych lub podobnych rodzajowo. (np. znęcanie się fizyczne, rozpowszechnianie treści pornograficznych).

Czyn ciągły

Dwa lub więcej zachowań, podjętych w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, uważa się za jeden czyn zabroniony, jeżeli przedmiotem zamachu jest dobro osobiste, warunkiem uznania wielości zachowań za jeden czyn zabroniony jest tożsamość pokrzywdzonego. przesłanki: 1. dwa lub więcej zachowań 2. podjęte w krótkich odstępach czasu 3. wykonane z góry powziętym zamiarem

Reguły ostrożności postępowania wobec dobra prawnego.

Reguły ostrożności - jest to określenie reguły postępowania z określonym dobrem prawnym. Mogą wynikać z ustawy, rozporządzenia bądź regulacji wewnętrznej danej jednostki.

Zamiar ewentualny i lekkomyślność(podobieństwa i różnice)

Podobieństwo lekkomyślności do zamiaru ewentualnego polega na świadomości popełnienia czynu zabronionego. Różnica leży w stosunku sprawcy do uświadomienia sobie stanu rzeczy, gdyż w zamiarze ewentualnym sprawca godzi się na to, a przy lekkomyślności tego akurat elementu brak.

Kryminalizacja (pojęcie)

jest to utrzymywanie przez ustawodawcę pewnych czynów za przestępstwa lub utrzymywanie przestępności tych czynów. Jako pewne zjawisko może być uprawiana jako opisowa nauka o kryminalizacji i jako normatywna nauka o kryminalizacji

Immunitet a odpowiedzialność karna

Immunitet w prawie karnym oznacza czasowe lub stałe wyłączenie możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności karnej pewnej kategorii osób z powodu popełnienia jakichkolwiek lub niektórych przestępstw. Wyróżnia się dwa rodzaje immunitetów: formalny i materialny.

Występek chuligański (definicja).

Zgodnie z tym przepisem występkiem o charakterze chuligańskim jest występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porz

Przestępstwo o charakterze terrorystycznym

Przestępstwem o charakterze terrorystycznym jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 5 lat, popełniony w celu: 1) poważnego zastraszenia wielu osób, 2) zmuszenia organu władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa albo organu organizacji międzynarodowej do podjęcia lub zaniechania określonych czynności, 3) wywołania poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej Polskiej, innego państwa lub organizacji międz