historia

Armia Ludowa (AL)

organizacja zbrojna lewicy komunistycznej, utworzona na mocy dekretu KRN z 1.01.1944r

Armia Krajowa (AK)

organizacja zbrojna ruchu oporu związanego z Polskim Państwem Podziemnym i rządem na emigracji, utworzona w lutym 1942, rozwiązana w styczniu 1945r.

Centralne Biuro Komunistów Polskich (CBKP)

organizacja polskich komunistów utworzona w Moskwie w styczniu'44, kierowana przez A. Zawadzkiego, usłużna wobec władz ZSRR

Dziwna wojna

tzw. „wojna siedząca” (Sietzkrieg), stan stosunków na granicy niemiecko-francuskiej po wypowiedzeniu wojny Niemcom przez Francję, cechuje ją bezczynność militarna, tak nazywali ją Francuzi

Deportacja

kara polegająca na skierowaniu skazanego do odległej miejscowości na przymusowy pobyt, w okresie stalinowskim deportowano całe narody np. Polaków z Kresów Wschodnich na Syberię i do Kazachstanu

Demilitaryzacja

ograniczenie potencjału militarnego określonego terytorium, na mocy porozumienia między państwami, polega na zakazie utrzymywaniu bądź ograniczeniu wojsk

Denazyfikacja (defaszyzacja)

działania podjęte w celu oczyszczenia życia społecznego i politycznego powojennych Niemiec z wpływów ideologii nazistowskiej

Demokratyzacja

proces przeobrażeń systemu politycznego w kierunku rozszerzenia uczestnictwa politycznego obywateli, zmiana form życia w duchu zasad demokratycznych

Dekartelizacja (demonopolizacja)

likwidacja karteli, proces podziału monopolu na mniejsze jednostki gospodarcze

Dywersja

działania prowadzone na zapleczu i tyłach nieprzyjaciela, w celu utrudnienia mu działań na froncie i obniżenia wartości bojowej jego wojsk

Delegatura Rządu na Kraj

konspiracyjne przedstawicielstwo rządu RP w okupowanym kraju, w latach 1940-1945, organizator Polskiego Państwa Podziemnego

Eksterminacja

zbrodnicze wytępienie określonych grup ludności z powodu ich rasy, narodowości lub religii w okresie II wojny światowej np. masowa zagłada III Rzeszy/ZSRR

Fall Weis

niemiecki plan ataku na Polskę w 1932r.

Gestapo

policja polityczna III Rzeszy utworzona w 1939roku do zwalczania przeciwników

Getto

część miasta obrana lub przymusowo wyznaczona na miejsce zamieszkania mniejszości narodowej lub religijnej od XVI w. potoczna nazwa dzielnic żydowskich w Europie w latach 1939 do 44 wydzielane przez hitlerowców dzielnice, gdzie przymusowo zamykano Żydów, były etapem przejściowym w totalnej zagładzie

Gwardia Ludowa (GL)

organizacja zbrojna polskich komunistów w kraju

Holocaust

całkowita zagłada, zniszczenie i prześladowanie Żydów przez III Rzeszę

Księga Gończa

księga zawierająca dane ponad 8tys. Polaków uznanych za szczególnie niebezpiecznych, zebrane przez niemiecką mniejszość

Karta Atlantycka

dokument określający cele wojenne koalicji antyhitlerowskiej z 12.08.1941r.

Krajowa Rada Narodowa (KRN)

reprezentacja lewicowych ugrupowań powstała w konspiracji z inicjatywy PPR 31.12.1943r.

Karta Narodów Zjednoczonych

statut ONZ przyjęty w 1945roku w San Francisco, formułuje cele, zadania i zasady funkcjonowania ONZ

Kolaboracja

współpraca obywateli kraju okupowanego z władzami okupacyjnymi na szkodę kraju, narodu i obywateli

Lebensraum

przestrzeń życiowa, pojęcie wprowadzone po 1870r. dla uzasadnienia niemieckiej ekspansji, rozpropagowane przez hitlerowców

NKWD Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych

(1934 do 1946), organ radzieckich władz bezpieczeństwa, politycznego terroru i represji

Obóz koncentracyjny

miejsce uwięzienia, pracy niewolniczej i masowej zagłady w III Rzeszy

Oflag

podczas II wojny światowej obóz jeniecki dla oficerów

Stalag

obóz dla żołnierzy

Okupacja

zajęcie przez siły zbrojne terytorium innego państwa i ustanowienie swojej władzy

Pakt Trzech

pakt wojskowo-polityczny, rozgraniczający strefy interesów III Rzeszy, Włoch i Japonii z 27.09.1940r.

Plan Barbarossa

kryptonim planu agresji Niemiec na ZSRR (na 10.05 a potem 22.06.1941)

PPR Polska Partia Robotnicza

partia komunistyczna utworzona z inicjatywy Stalina 5.01.1942r.

Plan „Burza”

kryptonim działań bojowych w latach 1944 do 1945 na tyłach frontu niemieckiego, na Wołyniu, Lwowie, Wilnie i Powstanie Warszawskie

Ruch oporu

ruch wyzwoleńczy i antyfaszystowski w Europie (II wojna światowa)

Sabotaż

przestępstwo o charakterze politycznym polegające na dezorganizowaniu pracy przez umyślne działanie, forma walki ruchu oporu (II wojna światowa)

Wehrmacht

niemieckie siły zbrojne podczas II wojny światowej

„Lew Morski”

niezrealizowany plan zbrojnej inwazji III Rzeszy na Wielką Brytanię

Radar

urządzenie służące do wykrywania za pomocą fal radiowych obiektów powietrznych, nawodnych oraz lądowych

Kamikadze

japońska, wojskowa formacja samobójcza

Partyzantka

walka zbrojna, polegająca na działaniach nieregularnych przy poparciu ludności i skierowana przeciwko okupantowi

Bierny opór

sprzeciw bez używania siły fizycznej lub bez większej aktywności

Łapanka

zatrzymywanie na ulicach przechodniów w celu uwięzienia, przesiedlenia, umieszczenia w obozach koncentracyjnych, skierowania na przymusowe roboty

GG Generalne Gubernatorstwo

jednostka administracyjno-terytorialna, utworzona na podstawie dekretu Hitlera z 12 października 1939

Szmalcownicy

osoby wymuszające okup na ukrywających się Żydach lub donoszące na nich za pieniądze do władz okupacyjnych

Lend Lease Act (ang. umowa pożyczki dzierżawy)

ustawa z 1941, zezwalająca prezydentowi Stanów Zjednoczonych sprzedawać, przenosić własność, wymieniać, wydzierżawiać, pożyczać i w jakikolwiek inny sposób udostępniać innym rządom dowolne produkty ze sfery obronności

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego

tymczasowy samozwańczy organ władzy wykonawczej w RP od 21 lipca 1944. Organ władzy wykonawczej