żywienie

Głodzenie niepowikłane

1. spowodowane zmniejszeniem lub całkowitym zaprzestaniem przyjmowania pokarmu, 2. Zużywa wtedy jako źródło energii przede wszystkim ustrojowe rezerwy tłuszczu a oszczędza czynnościowo ważne białko, zgromadzone przede wszystkim w mięśniach.

Głodzenie powikłane

1. występujące w stanach ostrych, jest dodatkowo nasilane przez ogólnoustrojową reakcję zapalną. 2. okres przeżycia zależy od rezerw (w tym przypadku białka) i szybkości ich zużycia.

Ocena stanu odżywienia

1. Wywiad żywieniowy, 2. Badania antropometryczne, 3. Badania biochemiczne (albumina, kreatynina), 4. Badania immunologiczne (całkowita liczba limfocytów),

Ocena stanu odżywienia:

1. BMI u dzieci ocenia się w odniesieniu do siatek centylowych BMI. 2. wskaźnik Cole’a - (BMI aktualny / BMI dla 50 percentyla) x 100%. Wartość 85–90% oznacza łagodne upośledzenie stanu odżywienia, 75–85% umiarkowane <75% ciężkie niedożywienie. 3. WMC (współczynnik masy ciała). 4. pomiary fałdów skórno – tłuszczowych - (nad mięśniem trójgłowym i dwugłowym ramienia, nad talerzem biodrowym oraz pod dolnym kątem łopatki). 5. wskaźnik kreatyninowo-wzrostowy.

wskaźnik kreatyninowo-wzrostowy

({kreatynina w moczu w dobowej zbiórce moczu / kreatynina w moczu w dobowej zbiórce moczu zdrowej osoby o tym samym wzroście} x 100). Wskaźnik 60–80% normy świadczy o łagodnym niedoborze białka somatycznego, poniżej 40% jest wyrazem ciężkiego niedoboru białka,

Specyfika populacji pediatrycznej:

1. niedojrzały przewód pokarmowy. 2. niedojrzałość metaboliczna, zwłaszcza u noworodków 3. niewielkie rezerwy energetyczne. 4. wysoki wskaźnik metaboliczny, wynikający z rozwoju i wzrostu 5. szybki proces wyniszczenia organizmu z powodu niedożywienia 6. indywidualne zapotrzebowanie na składniki odżywcze, zależne od wieku, płci oraz choroby podstawowej.

Leczenie żywieniowe obejmuje:

1. wzbogacanie pokarmu (food fortification), 2. stosowanie DSP (doustnych suplementów pokarmowych), 3. żywienie przez zgłębnik i przetokę. 4. oraz żywienie pozajelitowe.

Żywienie enteralne

1. najbardziej fizjologiczne - żywienie doustne (prawidłowe połykanie) 2. przez zgłębnik nosowo-żołądkowy, nosowo-jelitowy (gdy konieczność żywienia dożołądkowego lub dojelitowego trwa względnie krótko – do kilku tygodni, podczas pobytu osoby chorej w szpitalu < 28 dni) 3. przez przezskórną żołądkową lub jelitową przetokę odżywczą PEG - przezskórna endoskopowa gastrostomia (gdy żywienie potrzebne jest przez miesiące, czy lata; umożliwia prowadzenie żywienia enteralnego w domu chorego).

Wskazania do żywienia enteralnego u dzieci - Całkowite żywienie enteralne

1. Zaburzenia połykania (wskazania neurologiczne, np. mózgowe porażenie dziecięce). 2. Wady anatomiczne jamy ustnej, gardła.

Wskazania do żywienia enteralnego u dzieci - Częściowe żywienie enteralne

1. Mukowiscydoza. 2. Niewydolność wątroby. 3. Niewydolność nerek. 4. Niewydolność oddechowa, krążeniowa. 5. Przewlekłe choroby zapalne, ch. L-Crohna. 6. Choroby nowotworowe. 7. Zaburzenia odporności.

Diety przemysłowe

To specjalne preparaty żywieniowe stosowane w celach leczniczych, przeznaczone do podawania przez zgłębnik lub jako doustny suplement pokarmowy (DSP). Dzielą się na: 1. Kompletne pod względem odżywczym – używane jako jedyne źródło pożywienia lub jako uzupełnienie zwykłej diety pacjenta 2. Niekompletne pod względem odżywczym - stosowane tylko w celu uzupełnienia diety pacjenta, a nie jako wyłączne żródło składników pokarmowych.

Diety przemysłowe - zalety

1. nie zawierają laktozy. 2. większość z nich nie posiada glutenu. 3. skład odzwierciedla wzorcowe ilości makro- i mikroskładników w zdrowej populacji 4. 1500 ml diety pokrywa 100% zapotrzebowania 5. mają płynną konsystencję (nie zatykają cewników) 6. określona wartość osmolarna (od 250 do 400 mOsm/l). 7. sterylne, 8. znajdują się w opakowaniach o odpowiedniej wielkości. 9. zróżnicowane pod względem smakowym.

Dieta polimeryczna

1. Wielkocząsteczkowa, odżywczo określona. 2. Odżywczo kompletna – 95% zastosowania. 3. Wytworzona w większości z nieprzetworzonych składników odżywczych. 4. Kompletne białko jako źródło azotu (15-25%). 5. Węglowodany z oligosacharydów, maltodekstryn lub skrobi (40-60%). 6. Lipidy z tłuszczów roślinnych (25-40%). 7. Minerały, witaminy i pierwiastki śladowe. 8. Stosowana w sprawnym przewodzie pokarmowym.

Podział diet przemysłowych W zależności od zawartości włókien pokarmowych:

1. bezresztkowe. 2. bogatoresztkowe. 3. ubogoresztkowe.

Podział diet przemysłowych W zależności od energii:

1. Dieta ubogokaloryczna dostarcza < 0.9 kcal/ml. 2. Dieta normokaloryczna dostarcza od 0.9 – 1.2 kcal/ml. 3. Dieta bogatokaloryczna dostarcza >1.2 kcal/ml.

Diety oligomeryczne

1. Drobnocząsteczkowa, chemicznie określona. 2. Odżywczo kompletna. 3. Białko w postaci peptydów (łańcuchy 2-50 aminokwasów) –dipeptydy i tripeptydy oraz wolnych aminokwasów. 4. Węglowodany w postaci dwucukrów i maltodekstryn. 5. Triglicerydy LCT (źródło niezbędnych kwasów tłuszczowych), MCT. 6. Minerały, witaminy i pierwiastki śladowe. 7. Mniejsza osmolarność, ławiejsze do przyswajania. 8. Wskazane u chorych z zaburzeniami trawienia i wchłaniania lub z niewydolnością zewnątrzwydzielniczą trzus

Diety stosowane w chorobach wątroby - Niewydolność wątroby i encefalopatii wątrobowej

1. Zwiększona ilość aminokwasów rozgałęzionych (BCAA - walina, leucyna, izoleucyna). 2. Zmniejszona ilość aminokwasów aromatycznych (AAA -fenyloalanina, tyrozyna, tryptofan) i siarkowych - metioniny 3. Niska zawartość białka i elektrolitów. 4. Podwyższona gęstość kaloryczna > 1kcal/ml z powodu ograniczenia płynów.

Diety stosowane w chorobach nerek

1. Cel – zmniejszenie zawartości azotu mocznika we krwi oraz ograniczenie gromadzenia produktów toksycznych, przy utrzymaniu równowagi wodnoelektrolitowej i stanu odżywienia 2. Chorzy w okresie przeddializacyjnym – diety niskobiałkowe, wysokoenergetyczne 3. Chorzy dializowani – dieta wysokobiałkowa i wysokoenergetyczna 4. Kompletna, z dodatkiem glutaminy 5. Hyperkaloryczna 2 kcal/ml 6. Obniżony poziom składników mineralnych: K, Na, P, Ca, Mg 7. Renilon 4.0 (Nutricia) - niskobiałkowa 8. Renilon

Diety stosowane w cukrzycy

1. Dieta normalizująca glikemię, kompletna, normokaloryczna, bogatoresztkowa 2. Wysoka zawartość jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, przeciwutleniaczy (witaminy C, E, karotenoidy, selen), mieszanina błonnika, wolno wchłaniane maltodekstryny – zapobiega wahaniom glikemii i zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę 3. podział energetyczny: 15% z białka, 30% z tłuszczy, 55%z węglowodanów 4. W dietach nowszej generacji: do 35% źródeł energii stanowią jednonienasycone kwasy tłuszczowe (MUFA) – zmniej

Diety immunomodulujące oraz diety przeznaczone do stosowania w stresie metabolicznym

Wzbogacone w specyficzne składniki odżywcze: 1. Glutamina (proliferacja i różnicowanie enterocytów). 2. Arginina. 3. Kwasy tłuszczowe omega-3. 4. Nukleotydy. 5. BCAA. Wpływają na odpowiedź zapalną. Wzmagają odporność na zakażenia.

Diety modułowe

1. Cząstkowe, zmodyfikowane. 2. Zawierają tylko jeden składnik odżywczy. 3. Służą do uzupełniania stwierdzonych niedoborów 4. Moduły węglowodanowe –poprawa smaku i gęstości kalorycznej (Fantomalt). 5. Moduły białkowe – do zwiększenia podaży azotu (Protifar). 6. Moduły tłuszczowe – różne emulsje tłuszczowe lub oleje w tym MCT – do zwiększenia energii i niezbędnych kwasów tłuszczowych (Calogen).

Żywienie pozajelitowe

Dorośli: I. Mieszaniny indywidualne.II. Mieszaniny gotowe (RTU) – (chorzy stabilni metabolicznie, bez uszkodzenia nerek, wątroby, ze standardowym zapotrzebowaniem na składniki odżywcze). Worki przemysłowe – RTU: Gwarancja producenta: 1. w zakresie stabilności fizykochemicznej. 2. w okresie przechowywania. 3. po zmieszaniu zawartości komór. 4. po dodaniu preparatów uzupełniających. 5. w zakresie stabilności mikrobiologicznej. 6. do momentu dodania preparatów uzupełniających

wskazania do żywienia pozajelitowego u dzieci

1. Zespół niewydolności jelit: 1.1 skrócenie jelita. 1.2 wrodzona niedrożność jelit. 1.3 uszkodzenie ściany jelita. 2. Zapalenie: 2.1 noworodkowe obumierające zapalenie jelit (NEC). 2.2 autoimmunologiczne zapalenie jelit. 2.3 nieswoiste zapalenia jelit – ch. Crohna. 3. Zaburzenia perystaltyki: 3.1 aganglionoza / dysganglionoza jelit. 3.2 wcześniactwo i niedojrzałość przewodu pokarmowego. 4. Wysokie przetoki jelitowe. 5. Wysoka niedrożność przewodu pokarmowego. 6. Wrodzona niedrożność przełyku /

Żywienie obwodowe - ograniczenia:

1. Os molarność, 2. objętość płynów, 3. czas trwania żywienia, 4. kaliber naczyń, 5. Kaniule,

Sposób podaży żywienia pozajelitowego

A. żywienie ciągłe (24 godz.): 1. Całkowite, 2. chorzy wyniszczeni, 3. niestabilni metabolicznie i elektrolitowo. B. żywienie cykliczne (12 - 18 godz.): 1. całkowite / częściowe. 2. dość dobry stan odżywienia. 3. chorzy stabilni metabolicznie i elektrolitowo.

AMINOKWASY

1. niezbędne do syntezy białek. 2. zawsze muszą zawierać przynajmniej 8 aa niezbędnych oraz aa nieniezbędne; 3. materiał budulcowy. 4. roztwory syntetycznych L-aminokwasów, o różnej zawartości azotu i substancji dodatkowych, u dzieci wzorowane najczęściej na składzie aminokwasowym mleka kobiecego. 5. tauryna i cysteina – prawidłowy rozwój ośrodkowego układu nerwowego dziecka 6. arginina – zmniejszenie ryzyka wystąpienia martwiczego zapalenia jelit

WĘGLOWODANY

1. są jednym z dwóch źródeł energii, 2. dodatkowo: zmniejszenie glukoneogenezy, 3. zapewnienie optymalnego zużycia aminokwasów, 4. -regulacja metabolizmu tłuszczów, 5. glukoza w roztworach 10, 20, 40 %; 1 g = 4 kcal. 6. -stanowią 50 – 75% zapotrzebowania energetycznego.

EMULSJE TŁUSZCZOWE:

1. Źródło energii (9 kcal/g). 2. Budulec struktur komórkowych. 3. Nośnik witamin (A, D, E, K). 4. Wpływ na komórkowe procesy redox. 5. Prekursory aktywnych metabolitów: a. Mediatory zapalenia, prostaglandyny, b. Regulacja układu krzepnięcia- tromboksany, c. Wpływ na proliferację komórek, d. Regulacja procesów immunologicznych. 6. 25 – 50% zapotrzebowania energetycznego.

Cechy emulsji MCT/LCT:

1. mała podatność na peroksydację. 2. metabolizm niezależny od karnityny. 3. brak wpływu immunosupresyjnego. 4. szybka eliminacja z krwiobiegu. 5. nie odkładają się w tkance tłuszczowej. 6. stabilność w mieszaninach odżywczych.

Rodzaje emulsji tłuszczowych

1. Generacja: Emulsje konwencjonalne - LCT (olej sojowy) (Intralipid), LCT (olej sojowy/szafranowy). 2. Generacja: Emulsje ze zmniejszoną zawartością PUFA - MCT/LCT oliwa z oliwek (Clinoleic0, emulsje strukturalne (MCT/LCT) (Lipofundin MCT/LCT). Modyfikacje: Emulsje ze specjalnie dobranym wzorcem kwasów tłuszczowych i proporcja ω6/ω3: FO (olej rybi) (Omegaven), SO/MCT/OO/FO (SMOFlipid).

ELEKTROLITY:

1. 10% roztwór chlorku sodu. 2. •15% roztwór chlorku postasu. 3. •20% roztwór siarczanu magnezu. 4. •10% roztwór glukonolactobionianu wapnia (Calcium Pliva), 5. •10% roztwór chlorku wapnia. 6. •fosforany - Glycophos, Addiphos.

WITAMINY:

1. 9 witamin rozpuszczalnych w wodzie, 4 w tłuszczach 2. niezbędne do metabolizmu białek, tłuszczów i węglowodanów, 3. należy od początku podawać wszystkie witaminy! 4. u ok. 50% chorych stwierdza się niedobory witamin (szczególnie D, kw. foliowego, biotyny, E i A) 5. podaż jedynie niektórych witamin modyfikuje zapotrzebowanie na inne (zwiększenie C zmienia zapotrzebowanie na B2 i B12, 6. Rozpuszczalne w wodzie: Soluvit N 7. Rozpuszczalne w tłuszczach: Vitalipid N Infant, Vialipid 8. Są czynnik

Wymagania stawiane mieszaninom żywieniowym

1. Jałowość 2. Apirogenność 3. Brak zanieczyszczeń mechanicznych 4. Stabilność A. Fizykochemiczna: • odpowiedni dobór preparatów, • odpowiedni dobór stężeń, • odpowiedni dobór kolejności mieszania, • odpowiednie warunki przechowywania i podawania, B. mikrobiologiczna

KOLEJNOŚĆ DOSTRZYKIWANIA DODATKÓW:

1. Preparaty fosforanów. 2. Elektrolity (sód i potas). 3. Preparaty wapnia. 4. Preparaty magnezu. 5. Pierwiastki śladowe. 6. Witaminy.

UTRATA STABILNOŚCI:

1. zmiana wielkości cząstek tłuszczu lub ich rozkład. 2. wytrącanie się kompleksów nierozpuszczalnych wskutek reakcji pomiędzy składnikami mieszaniny. 3. zachodzenie reakcji chemicznych pomiędzy składnikami mieszaniny. 4. utrata biodostępności składników mieszaniny.

Na trwałość emulsji tłuszczowej wpływ mają

1. Niskie pH < 5. 2. Niewłaściwa kolejność dodawania składników. 3. Dodatek leków. 4. Temperatura. 5. Rozcieńczenie poniżej 10%. 6. Lipidy w ET są wrażliwe na peroksydację (tokoferol, worki 7. wielowarstwowe, technika sporządzania – odpowietrzenie). 8. Worki AIO z dodatkiem emulsji tłuszczowej są bezpieczniejsze pod względem mikrobiologicznym i mają niższą os molarność.

Rozkład witamin pod wpływem światła

1. Fotoliza -A, B2. 2. Utlenianie - C, 3. Redukcja -B1. 4. Adsorbcja - A. 5. W celu zwiększenia stabilności mieszaniny AIO powinny być: A. Chronione przed światłem dziennym (osłonięte folią). B. Przechowywane w obniżonej temperaturze. C. Podawane w jak najkrótszym czasie od ich sporządzenia.

Pozajelitowe żywienie domowe - kwalifikacja

1. Przewidywany czas żywienia pozajelitowego > 3 miesiące. 2. Stabilny stan ogólny. 3. Brak innych wskazań do hospitalizacji. 4. Odpowiedzialni rodzice. 5. Odpowiednie warunki socjalne.

współczynnik alfa

stosunek energii pozabiałkowej (węglowodany i tłuszcze) do azotu: 1. powinien być niższy niż 150:1, 2. przynajmniej 25kcal energii pozabiałkowej na każdy 1g białka, 3. wyjątek - noworodek z małą masą urodzeniową - aminokwasy wliczane w całkowitą podaż energii.

żywienie parenteralne

jedna z form leczenia żywieniowego, które polega na podawaniu składników odżywczych (węglowodanów i tłuszczów), białka, wody, elektrolitów oraz pierwiastków śladowych drogą dożylną: 1. poprzez żyły obwodowe po uzyskaniu dostępu dożylnego za pomocą wenflonu lub 2. poprzez żyłę główną przy pomocy specjalnie założonego cewnika.