Domanda |
Risposta |
Wykładnia prawa (interpretacja prawa) inizia ad imparare
|
|
zespół czynności zmierzających do ustalenia prawidłowego znaczenia przepisu prawnego
|
|
|
3 racje (dla których wykładnia jest przeprowadzana) inizia ad imparare
|
|
1. lingwistyczne 2. systemowe 3. funkcjonalne
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
wyrażenia j. prawnego są często nieostre, niejasne, wieloznaczne, semantycznie niedookreślone; zaliczmy do niej dyrektywy, które charakteryzują znaczenie normy ze względu na jej właściwości językowe; należą tutaj dyrektywy j. prawnego i potocznego
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
Rozumienie każdego przepisu musi brać pod uwagę i być zharmonizowane z rozumieniem innych przepisów; przepis prawny zajmuje określone miejsce w akcie normatywnym, a z kolei ten akt normatywny jest składnikiem określonej gałęzi prawa
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
wykłądnia prawa musi rozumieć kontekst funkcjonalny – czynniki społeczne, ekonomiczne i moralne (intencja normodawcy, cele jakie sobie stawiał, reinterpretacja przepisów obowiązujących w przeszłości).
|
|
|
etapy wykładni (model wykładni operatywnej Wróblewski) inizia ad imparare
|
|
etap wstępny (czy przepis budzi wątpliwości), etap II(ustalenie właściwego znaczenia przepisu), etap III (kolizja interpretacyjna), ostatni etap- sformułowanie decyzji interpretacyjnej
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
jeśli jest jasne (Lex Clara) to nie zachodzi potrzeba jego wykładni, jeśli jego rozumienie budzi wątpliwości to przystępujemy do wykładni
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
ustalenie właściwego znaczenia przepisu prawnego; interpretator odwołuje się do różnego typu dyrektyw wykładni (reguł interpretacji), określających sposoby ustalania sensu przepisów prawa
|
|
|
3 dyrektywy wykładni I stopnia inizia ad imparare
|
|
dyrektywy wykładni językowej, systemowej, funkcjonalnej - Jeśli prowadzą do rozbieżnych rezultatów to należy przejść do następnych etapów wykładni.
|
|
|
III etap -kolizja interpretacyjna inizia ad imparare
|
|
dyrektywy wykładni językowej, systemowej i funkcjonalnej prowadzą do niezgodnych wyników; trzeba rozstrzygnąć, które ze znaczeń przepisu jest właściwe. należy odwołać się do dyrektyw interpretacyjnych II stopnia, które mają charakter reguł preferencyjnych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
wskazują jakie znaczenie przepisu powinien interpretator uznać za właściwe w przypadku wykładni I stopnia
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
sformułowanie decyzji interpretacyjnej – stwierdzenie jakie jest właściwe znaczenie interpretowanego przepisu.
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
ze wzgl. na jej MOC WIĄŻĄCĄ i ze wzgl na ZAKRES
|
|
|
Podział wykładni ze względu na jej moc wiążącą (4) inizia ad imparare
|
|
1. autentyczna, 2. legalna, 3. operatywna, 4. doktrynalna
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
dokonana przez ten sam organ, który ustanowił daną normę, przyjmuje się, że ma ona moc prawna równą mocy prawnej aktu normatywnego, który został poddany interpretacji; jest OFICJALNA i NIEOFICJALNA
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
zawarta w autoryzowanym i mającym formalnie moc wiążącym akcie, w której prawodawca wypowiada się co do znaczenia ustanowionych przez siebie norm
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
intencje prawodawcy poznajemy w różny sposób (materiały przygotowawcze, deklaracje, prywatne oświadczenia prawodawcy), które formalnie nie wiążą.
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
wykładnia dokonywana przez organ upoważniony przez samo prawo do interpretacji przepisów(charakter abstrakcyjny, dokonywana za pomocą uchwał, wytycznych podejmowanych na specjalnych posiedzeniach sądu, a nie w toku konkretnych indywidualn
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
wykładnie dokonywane przez sądy i inne organy stosujące prawo w toku rozpoznawania indywidualnych spraw karnych, cywilnych i innych. charakter KONKRETNY a nie abstrakcyjny. Wiąże jedynie w tej sprawie, w której jej dokonano – nie ma mocy powszechnie obow.
|
|
|
wykładnia doktrynalna NAUKOWA inizia ad imparare
|
|
dokonywana przez przedstawicieli doktryny prawniczej, w glosach do orzeczeń (najwyższych) instytucji sądowych, w komentarzach do tekstów prawnych i opracowaniach naukowych. Nie ma mocy wiążącej jednak jej wpływ jest znaczny i rosnący(ius respondendi)
|
|
|
podział wykładni ze wzgl. na ZAKRES inizia ad imparare
|
|
1. literalna, 2. rozszerzająca, 3. zwężająca
|
|
|
wykładnia LITERALNA - (imperatio declarativa) inizia ad imparare
|
|
zgodna z literą prawa; przyjmujemy znaczenie językowe (to co powiedział normodawca pokrywa się z tym czego chciał - idem dixit quam voluit
|
|
|
wykładnia ROZSZERZAJĄCA - (imperatio extensiva) inizia ad imparare
|
|
szersze znaczenie przepisu od znaczenia językowego, gdyż normodawca powiedział mniej niż zamierzał – minus dixit quam voluit
|
|
|
Podział wykładni ze względu na jej stosunek do obowiązującego prawa: inizia ad imparare
|
|
1. wykładnia secundum legem, 2. praerter legem, 3. contra legem
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
– wykładnia prawotwórcza – to taka, która zmienia zakres czynów nakazanych, zakazanych lub dozwolonych w stosunku do tego, który wynika z dotychczas obowiązujących norm prawnych, a tymczasem sam tworzy nowe normy. Interpretator nie może tworzyć prawa.
|
|
|
Zasady stosowania secundum i contra legem inizia ad imparare
|
|
1. Generalny NAKAZ stosowania wykładni SECUNDUM legem -Generalny ZAKAZ stosowania wykładni CONTRA legem
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. rzadko stanowią niepodważalny argument, że norma ma określone znaczenie;2. jedynie z większą lub mniejszą mocą przemawiają za przyjęciem lub odrzuceniem określonej decyzji;3. mają często strukturę antytetyczną;4. od większości istnieją wyjątki
|
|
|
kolejność stosowania dyrektyw: inizia ad imparare
|
|
dyrektywy języka 1. prawnego, 2. specjalnego 3. potocznego
|
|
|
argument konsekwencjonalistyczny inizia ad imparare
|
|
argument pozwalający odrzucić pewne tezy, decyzje ze względu na wynikające z nich konsekwencje. Nie każdy przypadek kolizji znaczenia językowego z normami moralnymi czy zasadami racjonalności upoważnia do odstąpienia od znaczenia literalnego przepisu.
|
|
|
zakazy co do interpretacji inizia ad imparare
|
|
zakaz interpretacji 1. synonimicznej 2. homonimicznej 3. zakaz wykładni per non est. 4. tam gdzie rozróżnień nie wprowadza sam prawodawca, tam nie jest wolno ich wprowadzać interpretatorowi”
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
Pełni rolę subsydiarną wobec wykładni językowej – nie może stanowić samodzielnej podstawy do przypisania normie określonego znaczenia ale może zadecydować o tym, które z możliwych znaczeń normy wybierzemy, czasem mozliwosc odstapienia od zn. potocznego
|
|
|
zasady odgrywające szczególną rolę w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego inizia ad imparare
|
|
zasada państwa prawnego 2. sprawiedliwości społecznej 3. demokracji 4. równości 5. jpodziału władz 6. prawa do sądu 7. uczciwego procesu 8. własności i wolności gospodarowania 8. ochrony praw słusznie nabytych
|
|
|
normy SPRZECZNE ANALITYCZNIE inizia ad imparare
|
|
normy, które przy niezgodnych lub częściowo niezgodnych hipotezach mają sprzeczne dyspozycje lub niezgodne sankcje, a zatem takie, z których jedna coś nakazuje (zakazuje), a druga na to samo zezwala lub jedna coś nakazuje, a druga to samo zakazuje.
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
normy których w pewnych okolicznościach łącznie zrealizować się nie da np. norma nakazująca mówienie prawdy i norma zakazująca zadawania cierpień (lekarz-śmiertelnie chory pacjent)
|
|
|
normy PRAKSEOLOGICZNIE NIEZGODNE inizia ad imparare
|
|
– normy, w przypadku, których realizacja jednej normy unicestwia skutki realizacji drugiej normy (zamknij drzwi otwarte i otwórz drzwi zamknięte)
|
|
|
luki rzeczywiste dzielimy na: inizia ad imparare
|
|
LUKI TECHNICZNE (proceduralna niekompletność regulacji, która utrudnia lub uniemożliwia podjecie decyzji); SWOISTE (brak przepisów, które zgodnie z innymi przepisami powinny być wydane
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
uki o charakterze ocennym (aksjologicznym); nie chodzi o brak regulacji prawnej, a jedynie o czyjąś ocenę, że jakieś przepisy powinny być wprowadzone, uchylone lub sprecyzowane.
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
extra legem, contra legem, intra legem
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
ujemna ocena faktu, ze pewne sprawy nie są uregulowane,
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
ujemna ocena tego, iż pewne są uregulowane, a zdaniem oceniającego nie powinny być,
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
ocena, iż sformułowanie danego przepisu jest zbyt nie precyzyjne, kauczukowe i powinno być uściślone,
|
|
|
domniemanie interpretacyjne inizia ad imparare
|
|
zmienia ciężar argumentacji spoczywający nie na tym kto się na domniemanie powołuje, ale na tym, kto te domniemanie kwestionuje.
|
|
|
rodzaje domniemań interpretacyjnych inizia ad imparare
|
|
1. języka prawnego 2.j. potocznego 3.j. specjalnego
|
|
|
Domniemanie racjonalności prawodawcy: inizia ad imparare
|
|
że prawodawca nie stanowi norm SPRZECZNYCH, ZBĘDNYCH, że dąży do społecznie aprobowanych celów, liczy się z konsekwencjami empirycznymi podejmowanych decyzji, dysponuje najlepszą wiedzą empiryczną
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
subiektywne, obiektywne, intencjonalne, tekstualne, statyczne, dynamiczne
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
zakładają że norma prawna ma jedno, stałe, nie ulegające zmianom znaczenie i jest to zgodne z wolą historycznego prawodawcy.
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
zakładają iż norma prawna rozumiana jako wyraz woli suwerena musi być zgodna z wolą aktualnego suwerena, bo norma ta obowiązuje z jego woli.
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
celem wykładni intencjonalnej jest odtworzenie woli i intencji prawodawcy, tekst prawny jest traktowany jako mniej lub bardziej doskonały instrument przekazu tych intencji
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
z chwilą ustanowienia aktu tekst prawny odrywa się od legislatora, zaczynając żyć własnym życiem. Adresaci norm mają kontakt z tekstem i z tego powodu w sytuacjach wątpliwych powinno rozstrzygać znaczenie tekstu a nie rzeczywiste intencje prawodawcy
|
|
|
teorie statyczne, formaliści inizia ad imparare
|
|
w razie konfliktu wykładni językowej, systemowej i funkcjonalnej należy preferować wynik wykładni językowej i systemowej. Opowiadają się za literą prawa. Służą wartością – pewność, niezmienność prawa, jego przewidywalność. w okresach stabilizacji
|
|
|
teorie dynamiczne, nieformaliści inizia ad imparare
|
|
w razie konfliktu wykładni językowej, systemowej i funkcjonalnej wybieraja funkcjonalnej. Interpretacja powinna służyć przystosowaniu prawa do zmieniających się sytuacji społecznych, ekonomicznych i politycznych- w okresie reform
|
|
|
materiały interpretacyjne inizia ad imparare
|
|
1. akt normatywny 2. orzecznictwo sądowe 3. doktryny prawnicze 4. materiały przygotowawcze 5. projekty ustaw i innych aktów 6. materiały komparatystyczne 7. wyniki ekspertyz naukowych i opinie biegłych 8. wiedza specjalistyczna
|
|
|