neurologia I

Co wchodzi w skład pnia mózgu?

śródmózgowie, most, rdzeń przedłużony

Wymień drogi zstępujące

1. Piramidowa -korowo-rdzeniowo boczna 2. korowo-rdzeniowa przedznia

Opisz przebieg drogi piramidowej

1. kora ruchowa 2. tylna odnoga torebki wewnętrznej 3. konary mózgu 4. most 5. piramidy 6. sznury boczne rdzenia 7. rogi przednie rdzenia

Najczęstsze miejsce uszkodzenia dróg zstępujących?

torebka wewnętrzna

Uszkodzenie drogi piramidowej po prawej, objaw...

objaw po lewej

Jaka droga odpowiada za czucie powierzchowne?

wstępująca rdzeniowo-wzgórzowa przednia i boczna

Ile neuronów składa się na drogę czucia powierzchownego?

2 neurony

Ile neuronów składa się na drogę czucia głębokiego?

3 neurony

Za czucie głębokie odpowiada droga

rdzeniowo-opuszkowa

Opisz drogę rdzeniowo -wzgórzową

I. zwój czuciowy II. rogi tylne-wzgórze

Gdzie następuje skrzyżowanie dróg w czuciu powierzchownym?

spoidło białe

Gdzie następuje skrzyżowanie dróg w czuciu głębokim?

wstęga przyśrodkowa

Opisz drogę czucia głębokiego?

I: pęczek smukły i klinowaty II: wstęga przyśrodkowa III: wzgórze -kora czuciowa

Wymień drogi wstępujące

1. droga rdzeniowo-wzgórzowa przednia i boczna 2. droga rdzeniowo-opuszkowa 3. droga rdzeniowo -móżdzkowa przednia i tylna

Co oznacza termin parastezje?

mrowienia, drętwienia

Jak dzielimy zawroty głowy?

na obwodowe (układowe) i ośrodkowe (nieukładowe)

zawroty typu "karuzela"

zawroty obwodowe (układowe)

zawroty typu -niestabilność podłoża

zawroty ośrodkowe (nieukładowe)

Co to jest sopor?

zaburzenie świadomości ilościowe półśpiączka, obudzenie przez bodziec bólowy

Wymień rodzaje śpiączki?

zaburzenie ilościowe 1. coma simplex 2. coma extremum 3. coma depasse

Co oceniamy w GCS(glasgow coma scale)?

1. otwarte oczy 2. maksymalna reakcja słowna 3. maksymalna reakcja ruchowa

Stan pomroczny (obnubilatio)

Nie zdaje sobie sprawy z własnej osoby i otoczenia - zaburzenie świadomości jakosciowe

Stan majaczeniowy (delirium)

Niezbyt głęboki, trwa krótko, pobudzenie, omamy wzrokowe -zaburzenie świadomości jakościowe

Stan splątania (amentia)

Głęboki, długotrwający, całkowicie zmieniona orientacja, pobudzenie -zaburzenie świadmości jakościowe

Stan onejroidalny (snopodobny)

Halucynacje o typie marzeń sennych -zaburzenie świadomości jakościowe

Wymień objawy oponowe (4)

1. sztywnośc karki 2. objaw Kerniga 3. objaw Brudzińskiego -karkowy i łonowy 4. objaw Hermana

W padaczce skroniowej uszkodzenie nerwu węchowego objawia się...

cacosmia- odczuwanie odmiennych zapachów -spontaniczne, napadowe

Parosmia -złudzenie czucia zapachu/odczuwanie nieprawdziwych zapachów występuje... np - pacjent wącha banana, który według niego pachnie jak przypalone mięso

w depresji starczej

Całkowita utrata węchu może wystąpić

przy urazie głowy, guzie mózgu

nerw II

nerw wzrokowy

Opisz neurony drogi wzrokowej

4-neuronowa I: komórki czopkowe i pręcikowe II: komórki dwubiegunowe siatkówki III: kom. wzrokowo-zwojowe IV: komórki jądra-ciała kolankowatego bocznego

opisz drogę wzrokową

1. siatkówka 2. nerw wzrokowy 3. skrzyżowanie wzrokowe 4. pasma wzrokowe 5. ciało kolankowate boczne 6. promienistość wzrokowa 7 kora

Metody badania pola widzenia

1. perymetrem 2. konfrontacyjna

Całkowite zaniewidzenie

uszkodzenie nerwu wzrokowego

niedowidzenie połowicze dwuskroniowe

uszkodzenie skrzyżowania wzrokowego

niedowidzenie połowicze jednoimenne

uszkodzenie pasma wzrokowego prawe pasmo- lewy widok (możliwe uszkodzenie promienistości wzrokowej)

niedowidzenie kwadrantowe

uszkodzenie promienistości wzrokowej

wymień nerwy gałkoruchowe

III- nerw okoruchowy IV - nerw bloczkowy VI - nerw odwodzący

szeroka źrenica nie reagująca na światło

uszkodzenie n. III - uszkodzenie wewnętrzne

gałka oczna do boku i ku dołowi

uszkodzenie zewnętrzne n. III

opadająca powieka

uszkodzenie n. III- zewnętrzne mięsnie

podwójne widzenie przy patrzeniu w dół

uszkodzenie nerwu bloczkowego IV

gałka oczna zrotowana do wewnątrz (przyśrodkowo)

uszkodzenie nerwu odwodzącego VI

zez, podwójne widzenie

uszkodzenie nerwów gałkoruchowych

podwójne widzenie przy otwartym 1 oku

niemożliwe

Co odpowiada za ruchy gałek ocznych

1. korowa reprezentacja ruchów gałek ocznych 2. mostowy ośrodek skojarzonego spojrzenia w bok 3. pęczek podłużny przysrodkowy

uszkodzenie po prawej, zbaczanie gałek na prawo

porażenie skojarzonego spojrzenia w bok -ośrodkowe

uszkodzenie po prawej, zbaczanie gałek na lewo

porażenie skojarzonego spojrzenia w bok -obwodowe

upośledzenie przywodzenia gałki ocznej przy patrzeniu do nosa zachowana zdolność ruchu zbieżnego oczopląs w oku odwodzącym

uszkodzenie pęczka podłużnego przyśrodkowego - międzyjądrowe porażenie mięśni gałki ocznej

Kiedy występuje uszkodzenie pęczka podłużnego przyśrodkowego

stwardnienie rozsiane guzy choroby naczyniowe

– zwężenie źrenicy – opadnięcie powieki – zapadnięcie gałki ocznej

triada Hornera

Triada Hornera- przyczyna

: brak unerwienia współczulnego mięśni: - tarczkowego /Mullera/ - rozwieracza żrenicy - oczodołowego

Wymień częste miejsca uszkodzenia drogi współczilnej

-uszkodzenie ośrodka rzęskowo-rdzeniowego na wysokości C8-Th2 - uszkodzenie pnia współczulnego - uszkodzenie tętnicy szyjnej (splot autonomiczny okołotętniczy) - uszkodzenie dróg autonomicznych biegnących z podwzgórza do rdzenia (np. w zespole Wallenberga)

Porażenie spojrzenia w kierunku pionowym

objaw parinaud- uszkodzenie blaszki czworaczej

Objaw parinaud -przyczyny

-guzy okolicy wzgórków i szyszynki - choroby naczyniowe i zapalne - encefalopatia Wernickiego

Jaki nerw unerwia rogówkę i spojówkę?

V n. trójdzielny

nieprawidłowy odruch żuchwowy i rogówkowy

uszkodzenie n. V

Za czucie na twarzy odpowiada?

n. v

Który nerw czaszkowy najczęściej ulega uszkodzeniu?

nerw twarzowy, n. VII

Brak mimiki twarzy

uszkodzenie n. VII - obwodowe

za smak na 2/3 przednich języka odpowiada

nerw VII

wygładzenie fałdu nosowo-wargowego

uszkodzenie ośrodkowe lub obwodowe n. VII

osłabienie lub niemożność zamknięcia szpary powiekowej

uszkodzenie obwodowe n. VII

obniżenie kąta ust

uszkodzenie obwodowe lub ośrodkowe n. VII

Przyczyny uszkodzenia n. VII

-samoistne -urazy -guzy kąta mostowo-móżdżkowego -zapalenie ucha środkowego -ogniska naczyniowe

oczopląs

Mimowolne, oscylacyjne ruchy gałek ocznych Kierunek określmy wg składowej szybkiej

czucie smaku 1/3 tylnej języka

nerw IX- językowo gardłowy

Jaki nerw często zostaje uszkodzony łącznie z nerwem IX

nerw X- błędny

Brak odruchów gardłowych

uszkodzenie nerwu językowo-gardłowego i błędnego

brak odruchu z zatoki szyjnej

uszkodzenie n. IX

brak odruchów podniebiennych

uszkodzenie błędnego

Co to jest dyzatria?

zaburzenia artykulacji

Dysfagia i dyzatria są charakterystyczne dla uszkodzenia...

nerwu błędnego

Niedosłuch lub głuchota

uszkodzenie nerwu przedsionkowo ślimakowego (VIII)- części słuchowej

zawroty głowy nudności i wymioty zaburzenia równowagi oczopląs

uszkodzenie n. VIII - cześć przedsionkowa

badanie n. VIII

-szept lub mowa potoczna z odległości 6m -audiogram -próby błędnikowe /Webera, Rinnego/

oczopląs

uszkodzenie móżdżku uszkodzenie n. VIII

języczek przesunięty w parwo

uszkodzenie n. X- po lewej (idzie w kierunku zdrowej strony)

- upośledzenie ruchów głowy w stronę przeciwną od uszkodzenia -lewa- ruch prawo - trudności w unoszeniu barku - niedowład i zanik m. mostkowo-obojczykowego- sutkowego, m. czworobocznego

uszkodzenie nerwu dodatkowego XI

zbaczanie języka w stronę prawą, bez zaniku mięśni

uszkodzenie n. podjęzykowego lewego - uszkodzenie ośrodkowe

zbaczanie języka w stronę prawą z zanikiem mięśni i drżeniem pęczkowym

uszkodzenie n. pojęzykowego XII prawego- uszkodzenie obwodowe

Wymień część ośrodkową układu ruchowego

Część ośrodkowa: -układ piramidowy -układ pozapiramidowy -móżdżek -twór siatkowaty

Układ piramidowy -przebieg

1. kora ruchowa – 2. wieniec promienisty – 3. torebka wewnętrznej – 4. konar mózgu – 5. most – 6. podstawa rdzenia przedłużonego (piramidy) – skrzyżowanie piramid (80-85% włókien krzyżuje się) -droga korowo rdzeniowa boczna (włókna skrzyżowane) -droga korowo rdzeniowa przednia (włókna nie skrzyżowane) -droga korowo-jądrowa (do jąder ruchowych nerwów czaszkowych III, IV, V, VI, VII, IX, X, XI, XII)

niedowład lub porażenie (paresis, plegia) wzmożenie napięcia mięśniowego (spastyczność) wygórowanie odruchów głębokich zniesienie odruchów powierzchownych obecność odruchów patologicznych klonusy

Zespół piarmidowy- objawy uszkodzenia

Zespół piramidowy (6)

1. niedowład lub porażenie (paresis, plegia) 2. wzmożenie napięcia mięśniowego (spastyczność) 3. wygórowanie odruchów głębokich 4. zniesienie odruchów powierzchownych 5. obecność odruchów patologicznych 6. klonusy

uniesienie badanych kończyn, ocena asymetrii, opadania kończyny

ocenia układ piramidowy

zaciśnięcie dłoni

bada układ piramidowy

powoduje objawy połowicze, obejmujące kończynę górna i dolną, często również dotyczą mięśni unerwianych przez nerwy czaszkowe

układ piramidowy-uszkodzenie w obrębie półkul mózgu -niedowład

niedowład lewej kończyny i uszkodzenie n. III po prawej

uszkodzenie w obrębie pnia mózgu (uszkodzenie układu piramidowego)- niedowład

ocena ruchu wykonywanego wbrew oporowi stawianemu przez badającego

metoda badania układu piramidowego

Najczęściej wzmożone napięcie mięśniowe dotyczy mm. zginaczy w k. górnej i prostowników w k. dolnej

objawy uszkodzenia układu piramidowego- zespół piramidowy - spastyczność

Do oceny układu piramidowego, w kończynie dolnej badamy

-objaw Babińskiego: drażnienie bocznej części podeszwy -objaw Chaddocka: drażnienie okolicy kostki bocznej -objaw Oppenheima: drażnienie okostnej piszczeli Objawy te są obecne jeśli efektem bodźca jest toniczne zgięcie palucha ku górze -objaw Rossolimo: wachlarzowate rozszerzenie palców stopy w odpowiedzi na drażnienie opuszek

Do oceny układu piramidowego, w kończynie górnej badamy

objaw Hoffmana: przywiedzenie kciuka w odpowiedzi na drażnienie paliczka dalszego palca III objaw Jacobsona:

Stopotrząs, rzepkostrząs są charakterystyczne dla...

uszkodzenia ukałdu piramidowego- klonusy

Co to są klonusy?

/trząsy/ to rytmiczne skurcze mięśni w odpowiedzi na nagły bierny ruch

niedowład prawej ręki lub ramienia

uszkodzenie kory ruchowej po stronie lewej

spastyczna hemiplegia po stronie lewej, niedowład n. VII, n. XII

uszkodzenie torebki po stronie prawej

spastyczny niedowład połowiczy po prawej stronie, porażenie n. III po tej samej stronie (zespół Webera)

uszkodzenie w śródmózgowiu po lewej- pnia mózgu

niedowład połowiczy po stronie prawej lub ewentualnie porażenie obustronne, raczej nie n. VII i n. XII, ale może być n. V i n. VI

uszkodzenie mostu po lewej

spastyczny niedowład połowiczy po stronie prawej

uszkodzenie na poziomie rdzenia przedłużonego po stronie lewej

spastyczne porażenie połowicze po prawejstronie spastyczne porażenie kończyny dolnej po tej samej stronie, jeżeli obustronne uszkodzenie – paraplegia wiotki niedowład po tej samej stronie

uszkodzenia na różnym poziomie rdzenia po prawej stronie

Co składa się na układ pozapiramidowy?

j. ogoniaste, j. soczewkowate /skorupa, gałka blada/, j. niskowzgórzowe, j. czerwienne, istotę czarną

reguluje napięcie mięśni i postawę ciała

układ pozapiramidowy

modeluje ruchy dowolne

układ pozapiramidowy

przewaga jakiego układu w warunkach prawidłowych występuje w układzie pozapiramidowym

układu dopaminergicznego nad cholinergicznym

wzmożenie napięcia mięśniowego i zahamowanie czynności ruchowej

uszkodzenie układu pozapiramidowego - zespół hipertoniczno-hipokinetyczny /z. parkinsonowski/:

osłabienie napięcia mięśniowego i aktywacja czynności ruchowej

uszkodzenie układu pozapiramidowego- zespół hipotoniczno-hiperkinetyczny /z.pląsawiczy/:

Metody badania układu pozapiramidowego

1. napięcie mięśniowe 2. aktywność ruchowa 3. ruchy mimowolne

objawy „koła zębatego” lub „rury ołowianej”

zespół parkinsonowski

trudności w zainicjowaniu ruchu dowolnego, osłabienie mimiki twarzy, chód drobnymi kroczkami

zespół parkinsonowski

ruchy pląsawicze

zespół pląsawiczy

ruchy o obszernych zakresach, „taneczny” chód

zespół pląsawiczy

drżenie spoczynkowe

zespół parkinsonowski

najszybsze ruchy i największy zakres, to ruchy...

baliczne

stałe skręcanie głowy na 1 stronę

ruchy dystoniczne

Dlaczego wszystkie czynności móżdżku przebiegają poniżej progu świadomości

Móżdżek nie ma bezpośrednich połączeń z korą mózgu

warunkuje precyzyjne wykonywanie wszystkich czynności ruchowych.

móżdżek

Kontroluje napięcie mięśniowe

móżdżek

służy utrzymaniu równowagi

móżdżek

badanie palec-nos, pięta-kolano

bada móżdżek, ocena drżenia zamiarowego i dysmetrii

próba Romberga

metoda badania móżdżku

Wykonanie prób (palec-nos, romberga) początkowo z otwartymi a następnie z zamkniętymi oczami pozwala na...

rozróżnienie ataksji móżdżkowej o tylnosznurowej

„wkręcania żarówek”

badanie móżdżku,”: ocena adiadochokinezy

chód na poszerzonej podstawie

w uszkodzeniu półkul móżdżku

chód niepewny, z podaniem na boki

w uszkodzeniu robaka

oczopląsu – faza wolna po prawej

uszkodzenie móżdżku po prawej

utrzymanie właściwego napięcia mięśniowego w czasie chodzenia, stania i w utrzymaniu równowagi.

twór siatkowaty

obwodowy neuron ruchowy -przebieg

1. komórki ruchowe rogów 2. przednich rdzenia kręgowego 3. korzenie przednie 4. nerw rdzeniowy 5. sploty nerwowe 6. nerwy obwodowe

niedowład/porażenie spastyczne

uszkodzenie neuronu ruchowego ośrodkowego

niedowład/ porażenie wiotkie

uszkodzenie neuronu ruchowego obwodowego

napięcie mięśniowe osłabione

uszkodzenie neuronu ruchowego obwodowego

napięcie mięśniowe wzmożone

uszkodzenie neuronu ruchowego ośrodkowego

odruchy głębokie wzmożone

uszkodzenie neuronu ruchowego ośrodkowy

odruchy głębokie osłabione lub zniesione

uszkodzenie neuronu ruchowego obwodowego

odruchy patologiczne

uszkodzenie neuronu ruchowego ośrodkowego

zaniki mięśni, drżenie pęczkowe, odczyn zwyrodnienia elektrycznego, neurogenny zapis w emg

uszkodzenie neuronu ruchowego obwodowego

klonusy obecne

uszkodzenie neuronu ruchowego ośrodkowego

klonusy nieobecne

uszkodzenie neuronu ruchowego obwodowego

współruchy patologiczne

uszkodzenie neuronu ruchowego ośrodkowego

nieobecne współruchy patologiczne

uszkodzenie neuronu ruchowego obwodowego

wymień drogi czucia

1. rdzenowo-wzgórzowa boczna 2. rdzeniowo-wzgórzowa przednia 3. drogi rdzeniowo-móżdżkowe przednia i tylna 4. sznury tylne

korowe ośrodki czucia

1. zakręt zaśrodkowy 2. bruzda boczna mózgu 3. płacik ciemieniowy górny

ocena ustawienia palców dłoni i stopy bez kontroli wzroku

badanie czucia głębokiego

przeczulica lub znieczulenie po stronie prawej

uszkodzenie dróg czuciowych Ognisko korowe lub podkorowe -lewe

zniesienie wszystkich rodzajów czucia po stronie prawej

uszkodzenie dróg czuciowych poniżej wzgórza po stronie lewej

zniesienie czucia bólu i temperatury po stronie prawej twarzy i tułowia

uszkodzenie dróg czuciowych-droga rdzeniowo-wzgórzowo boczna po stronie lewej uszkodzona

zniesienie wszystkich rodzajów czucia (z wyjątkiem bólu i temperatury) po stronie prawje tułowia

uszkodzenie drogi czuciowej-wstęga przyśrodkowa i droga rdzeniwo-wzgórzowa przednia lewa

zniesienie czucia położenia i ruchu

uszkodzenie dróg czuciowych-Uszkodzenie sznurów tylnych

• astereognozja

uszkodzenie dróg czuciowych-Uszkodzenie sznurów tylnych

zniesienie dwupunktowego różnicowania (dyskryminacji)

uszkodzenie dróg czuciowych-Uszkodzenie sznurów tylnych

zniesienie czucia wibracji

uszkodzenie dróg czuciowych-Uszkodzenie sznurów tylnych

ataksja tylnosznurowa

uszkodzenie dróg czuciowych-Uszkodzenie sznurów tylnych

Część ośrodkowa układu autonomicznego

Wyższe ośrodki: węchomózgowie, wyspa, podwzgórze Niższe ośrodki: twór siatkowaty, jądro przednio-boczne rdzenia kręgowego

afazja

osłabienie lub utrata zdolności mowy na skutek uszkodzenia ośrodków korowych

- mowa szybka, chaotyczna, wypowiedzi nielogiczne - brak rozumienia mowy - pacjent nie jest świadomy choroby

afazja czuciowa

- mowa wolna, „zacinająca”, z wysiłkiem - zachowane rozumienie mowy

afazja ruchowa

agnozja

brak możliwości czuciowo-percepcyjnego rozpoznawania przedmiotów

apraksja

niemożność wykonania celowego ruchu dowolnego lub użycia przedmiotów, narzędzi etc.

aleksja

utrata zdolności czytania

Autotopagnozja

niemożność identyfikacji części własnego ciała

Anozognozja

bark poczucia choroby

objawy oponowe bóle głowy nudności, wymioty przeczulica ciała światłowstręt

zespół oponowy

zespół oponowy

objawy oponowe bóle głowy nudności, wymioty przeczulica ciała światłowstręt

zespół torebkowy

niedowład połowiczy /lub porażenie/ o typie piramidowym uszkodzenie ośrodkowe nn. VII i XII

Zespół naprzemieny

niedowład /porażenie spastyczne (piramidowe) po stronie przeciwnej uszkodzenie nerwu czaszkowego po stronie uszkodzenia

Z. piramidowy

niedowład/porażenie napięcie mięśniowe wzmożone (spstyczne) wygórowane odruchy ścięgniste objawy patologiczne klonusy

zespół Webera

ognisko uszkodzenia w śródmózgowiu niedowład/porażenie połowicze po stronie przeciwnej uszkodzenie n. III /oftalmoplegia zewnętrzna, wewnętrzna lub całkowita/

Z. Millarda-Gublera:

Z. Millarda-Gublera: ognisko uszkodzenia w moście niedowład/porażenie połowicze po stronie przeciwnej obwodowe uszkodzenie n. VII

zespół jacksona

ognisko uszkodzenia w opuszce niedowład/porażenie połowicze po stronie przeciwnej obwodowe uszkodzenie n. XII

zespoł Wallenberga

uszkodzenie bocznej części rdzenia przedłużonego po stronie ogniska: objaw Hornera, ataksja móżdżkowa, niedowład podniebienia (dyzartria, dysfagia), zaburzenia czucia bólu i temperatury na twarzy, zniesienie odruchu rogówkowego po stronie przeciwnej: zaburzenia czucia bólu i temperatury na kończynach i tułowiu

zespół Parkinsonowski

wzmożenie napięcia mięśniowego /”rura ołowiana” lub „koło zębate” spowolnienie ruchowe /bradykineza/ drżenie spoczynkowe

zespół móżdżkowy

niezborność /ataksja/ drżenie zamiarowe dyzmetria oczopląs zawroty głowy nieukładowe nudności, wymioty mowa skandowana /po dłuższym czasie trwania zespołu

zespół opuszkowy

uszkodzenie jąder ruchowych nn. IX, X, XII w rdzeniu przedłużonym zaburzenia połykania – dysfagia mowa dyzartyczna brak odruchów gardłowych i podniebiennych zniesienie odruchu żuchwowego

zespół rzekomoopuszkowy

uszkodzenie dróg korowo-opuszkowych zaburzenia połykania – dysfagia mowa dyzartyczna wygórownie odruchu żuchwowego objawy deliberacyjne

zespół korzeniowy

ból promieniujący wzdłuż toru podrażnionego korzenia zmiana konfiguracji kręgosłupa: zniesienie fizjologicznych krzywizn, pojawienie się skoliozy obecne objawy rozciągowe /korzeniowe/ mogą dołączyć się objawy ubytkowe /czuciowe, ruchowe, zniesienie odruchów ścięgnistych/

zespół polineuropatyczny

uszkodzenie obwodowego układu nerwowego może dotyczyć włókien ruchowych, czuciowych lub autonomicznych rozpoczyna się od dystalnych (odsiebnych) części kończyn parestezje osłabienie czucia o typie „skarpetek” i „rękawiczek” niedowłady wiotkie

zespół poprzecznego uszkodzenia rdzenia

porażenie kończyn i zniesienie wszystkich rodzajów czucia poniżej ogniska, zatrzymanie moczu i stolca (zespół Bastiana

Zespół połowiczego uszkodzenia rdzenia (zespół Browna - Sequarda

– po stronie ogniska niedowład piramidowy i zaburzenia czucia głębokiego, po stronie przeciwnej zaburzenia czucia bólu i temperatury

Zespół sznurów tylnych

– zaburzenia czucia głębokiego, ataksja tylnosznurowa, obniżenie napięcia mięśni, zniesienie odruchów

astazja

niemożność utrzymania pozycji pionowej

Chód drobnymi kroczkami, na wąskiej podstawie, z szuraniem o podłoże

chód parkinsonowski

chód na sztywnych, lekko ugiętych nogach, uderzając piętami o podłoże

Paraparetyczny /spastyczny/