I wojna światowa

Co naruszyło równowagę sił?

Zjednoczenie Niemiec

"Zbrojny pokój"

koniec XIXw., gdy europejskie mocarstwa zaczęły przygotowywać się do wojny

Trójprzymierze

sojusz: Niemcy, Austro-węgry, Włoch (1882r.); po odstąpieniu Włoch nazwano je blokiem PAŃSTW CENTRALNYCH

Trójporozumienie

Francja, Anglia, Rosja (1907r.), także ententa

23.07.1914

Austria wystosowuje 48-godzinne ultimatum (miało ono spowodować utratę niezależności przez Serbię. Serbia przystała na 5 z 6 punktów.

28.07.1914

Austro-Węgry wypowiadają Serbii wojnę.

plan Schlieffena

plan Niemców, żeby pokonać Francję w ciągu sześciu tyg., a potem przerzucić główne siły na wschód i rozgromić Rosję.

Cud nad Marną

09.1914r. (bitwa ta pokrzyżowała niemieckie plany) - Niemcy znaleźli się nad rzeką Marną. Po kilkudniowej bitwie musieli się jednak wycofać. Ocalenie miasta było nieoczekiwane, stąd nazwa. W rzeczywistości obrońcom pomogły zamieszanie i brak łączności wśród oddziałów niemieckich. Istotne było także wsparcie Rosjan, którzy osiągnęli bojową gotowość szybciej, niż spodziewali się tego Niemcy.

wojna pozycyjna

wojna prowadzona przez obie strony z umocnionych pozycji takich jak okopy i bunkry

Dlaczego linia frontu zachodniego nie przesuwała się do roku 1918?

Przyczyny: wyrównane siły przeciwników i środki techniczne

Istotne wynalazki wojny

moździerze, ciężkie działa, granaty, gazy trujące, czołgi, samoloty zwiadowcze, balony obserwacyjne

wiosna 1915

Włochy wypowiedziały wojnę Austro-Węgrom

Niemcy postanawiają zdobyć francuską twierdzę Verdun(front zachodni); "piekło Verdun"

02.1916. (ok. 10 msc) Niemcom zależało nie tyle na fortecy, co na jak największym wykrwawieniu przeciwnika). Niemcom nie udało się zdobyć Verdun. Osłabili Francuzów, ale sami również ucierpieli.

Walka nad Sommą(front zachodni)

06.1916 - Anglicy (wspierani przez Francuzów) rozpoczęli wielką ofensywę nad Sommą. Bitwa pozostałą nierozstrzygnięta.

Ofensywa Brusiłowa

06.1916 - A. Brusiłow zaatakował oddziały austro-węgierskie na Ukrainie. Niemcy musieli przerzucić siły na wschód; osłabili je na wschodzie. Zakończyła się niepowodzeniem Rosjan, odciążyła Anglików i Francuzów, a Niemcom umożliwiła sukces na froncie zachodnim.

Dlaczego wojna "światowa"?

Gdyż europejski konflikt stał się wojną światową.

02.1917r.

Niemieckie dowództwo rozpoczyna nieograniczoną wojnę podwodną, która polegała na zatapianiu wszystkich statków zmierzających do portów ententy. Sądzili, że pozbawiona żywności i surowców WB skapituluje. Mylili się.

reformy po 1905

m.in. ustanowienie Dumy. Wówczas zaczęły powstawać pierwsze legalne partie polityczne

3.03.1917r.

strajk w Piotrogrodzie, który zapoczątkował rewolucję lutową. Robotnicy żądali poprawy życia. Car wysłał wojsko, jednak żołnierze stanęli po stronie demonstrantów.

13.03.1917r.

Moskwa i Piotrogród w rękach rewolucjonistów.

15.03.1917r.

Mikołaj II abdykował, a Rosja stała się republiką

dwuwładza

cz. mieszkańców Rosji była posłuszna Rządowi Tymczasowemu, a część - radom.

bolszewicy

fanatyczni marksiści, dążący do światowej rewolucji i budowy bezklasowego społeczeństwa komunistycznego. Chcieli zakończenia wojny.

Włodzimierz Lenin

pozbawiony skrupułów przywódca. Na wieść o wybuchu rewolucji lutowej uznał, że nadszedł czas sięgnięcia po władzę. Postanowił jak najszybciej przedostać się do Rosji, w czym pomogły mu wojska niemieckie, które liczyły, że Lenin obali RT, a Rosja zostanie wyeliminowana z wojny.

04.1917

przyjazd Lenina

6/7.11 (w Rosji: 24/25.10) 1917r.

rewolucja październikowa. Czerwona Gwardia zajęła Pałac Zimowy i aresztowała ministrów. RT przestał istnieć; władzę w Piotrogrodzie przejęli bolszewicy. Choć rewolucja w Piotrogrodzie skończyła się 8.11 to wkrótce ogarnęła resztę Rosji.

Czerwona Gwardia

wierne bolszewikom grupy żołnierzy oraz uzbrojeni robotnicy

nowy rząd Lenina złożony z bolszewików

Rada Komisarzy Ludowych; Rosja przekształciła się w Rosję Radziecką, nazywaną też Republiką Rad lud Krajem Rad

pokój brzeski

03.1918; Rosja Radziecka podpisuje pokój brzeski z państwami centralnymi. Na jego mocy zrzekła się ziem utraconych w czasie wojny.

1918

bolszewicy niszczą wszystkie partie poza własną, nazywaną odtąd komunistyczną.

1917-1922

wojna domowa w Rosji

Armia Czerwona

stworzona w 1918r., by pokonać wszystkich nieprzyjaciół bolszewików.

czerwony terror

wprowadzony w 1918r. (trwał do 1922r. W tym czasie wymordowano ok. 200tys. "wrogów ludu") przez bolszewików. Kierowała nim policja polityczna o nazwie: Wszechrosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem, zwana potocznie Czeka. Czekiści dokonywali masowych egzekucji, utworzyli też obozy koncentracyjne oraz łagry (tj. obozy pracy przymusowej.

rozstrzelanie Mikołaja II z rodziną

07.1918, odbyło się to na rozkaz Lenina. Gdy sam Lenin został ranny w zamachu, w odwecie stracono 500 zakładników.

nazwa ZSRR

12.1922r.

04.1917

US wypowiadają Niemcom wojnę (zirytowane podtapianiem statków handlowych)

alianci

przeciwnicy państw centralnych

11.11.1918

nowy rząd Niemiec podpisuje rozejm z aliantami (na warunkach podyktowanych przez Francję). I wojna dobiegła końca.

28.10.1918

Czechosłowacja ogłasza niepodległość (osłabienie A-W)

16.11.1918

Węgry ogłaszają niepodległość

powstaje Jugosławia

1.12.1918r. (Serbowie, Chorwaci, Słoweńcy)

12.11.1918r.

Austria zostaje ogłoszona republiką. Monarchia austro-węgierska przestaje istnieć.

samostanowienie narodów

prawo każdego narodu do decydowania o swoim politycznym losie - np. do posiadania własnego państwa

paryska konferencja pokojowa

1919; duży wpływ wywarło orędzie prezydenta Wilsona. Decydujący głos miały: US, Anglia i Francja

traktat wersalski - "dyktat wersalski"

dokument podpisany w 1919 w Wersalu z Niemcami

akt 5 listopada; manifest dwóch cesarzy

dokument niejasno zapowiadał utworzenie Polski na zdobytych ziemiach zaboru rosyjskiego; akt spowodował powrót sprawy polskiej na arenę międzynarodową

Armia Polska we Francji; błękitna armia

06.1917; znakomicie wyszkolona i uzbrojona. Dowódca: Józef Haller. Polityczne zwierzchnictwo nad nią objął Komitet Narodowy Polski z siedzibą w Paryżu, który Utworzono z inicjatywy Romana Dmowskiego.

Rada Regencyjna

09.1917, miała ona odciągnąć Polaków od ententy