W15: Konkurencja monopolistyczna, oligopol i monopol

Konkurencja monopolistyczna według Chamberlina

wolne przedsiębiorstwa =/= konkurencja, ale konkurencja monopolistyczna, nie istnieją rynki konkurencji doskonałej, zamiast czystej konkurencji jest i konkurencja i monopol

Konkurencja monopolistyczna - cechy

Duża liczba uczestników, zróżnicowanie produktu, możliwość kształtowania ceny przez producenta, ceny czynników i technika produkcji są dane, wejście i wyjście jest wolne, duże wydatki na reklamę, doskonała informacja o rynku, dążenie do zysku

Cechy oligopolu

Dominującą cechą jest współzależność, np. motoryzacja, cukier, telefonia komórkowa

Modele oligopolu, w których firmy działają niezależnie

firmy reagują na zmiany wielkości produkcji konkurentów, reagują na zmiany ceny u konkurentów

Modele oligopolu, w których firmy Współpracują

Kartele, modele przywództwa

Duopol

Szczególny przypadek oligopolu przedstawiający rynek, na którym działają jedynie dwaj producenci oferujący ten sam produkt. Zależność między dwoma firmami oparta jest na mechanizmach dotyczących wielkości produkcji lub wyznaczeniu poziomu cen sprzedaży.

Model Cournot’a Podstawowe założenia

Każda z firm traktuje wielkość produkcji konkurenta jako daną • Przedsiębiorstwa mają te same koszty produkcji • Koszty krańcowe (MC=0) • Produkt jednorodny i stosują tę samą cenę

Równowaga Cournota

Punkt przecięcia funkcji reakcji firm 1 i 2 na poczynania konkurentów. Jest również punktem, w którym żadnemu z przedsiębiorstw nie opłaca się zmieniać osiągniętej produkcji. Punkt równowagi Cournota nie maksymalizuje zysku rynkowego.

Model złamanej krzywej popytu

Model wyjaśnia stabilność cen na rynkach oligopolistycznych

Formy współpracy w oligopolu

Pełna współpraca, kartel, alianse

Pełna współpraca

– połączenie przedsiębiorstw w jedno w efekcie przejęcie lub fuzji, które mogą mieć charakter dobrowolny lub wymuszony (tzw. wrogie przejęcie).

Kartel (legalny* lub nielegalny**)

dotyczy ustalania cen, ilości produkcji, podziału rynku, zawieranie porozumień kooperacyjnych. Zachowanie strategiczne uczestników kartelu podobne jak w przypadku wielozakładowego monopolu.

Alianse (strategiczne)

współpraca w zakresie wybranych działań, np. B+R, marketingu, transportu i logistyki.

Przywództwo cenowe

występuje, gdy jedno z przedsiębiorstw działających w branży dominuje nad innymi i pozostałe firmy naśladują jego decyzje cenowe.

Teoria gier a zachowania strategiczne oligopolistów

Teoria gier jest dziedziną zajmująca się opisem różnych sytuacji, w których uczestniczą podmioty świadomie podejmujące pewne decyzje, w wyniku których następują rozstrzygnięcia mogące zmienić ich położenie.

Twórca teorii gier

Neumann, Morenstern

Kluczowe pojęcia teorii gier

Gracze i ich posunięcia, Wyniki i wypłaty, Strategia, Reguły gry i cele graczy

Gracze i ich posunięcia

Na rynku występuje przynajmniej dwóch graczy i ich działania inwestycyjne, marketingowe oraz produkcyjno – cenowe są wzajemnie uzależnione.

Wyniki i wypłaty

Wszystkim strategiom są przypisane odpowiednie wypłaty dla poszczególnych graczy, które mogą mieć różną postać: • pieniężną (np. osiągnięte zyski, poniesione koszty) • niepieniężną (np. zdobycze terytorialne, liczba zabitych żołnierzy wroga)

Strategia

to plan działań uwzględniający możliwe reakcje pozostałych uczestników określonej sytuacji

Reguły gry i cele graczy

Postępowaniem graczy rządzą formalne i nieformalne reguły gry. Mogą to być przepisy prawne, zasady konkurencji i nieuczciwe praktyki lub wrogie przejęcia, a także zasób wiedzy analitycznej umożliwiającej śledzenie zachowań konkurencyjnych.

Gry macierzowe

to gry dwuosobowe o sumie zerowej i o skończonej liczbie strategii każdego gracza. W każdej komórce tabeli wystarczy wpisać jedną liczbę, ponieważ drugi gracz ma wypłatę z przeciwnym znakiem.

Macierz wygranych

wyniki każdej z możliwych kombinacji strategii przyjętych przez firmę i przyjętych przez konkurentów.

Gry dwumacierzowe

to gry ze skończoną liczbą strategii każdego gracza. W każdej komórce macierzy wypłat są dwie liczby, a macierz, której elementem są pary liczb. Pierwsza liczba informuje o wypłacie gracza w wierszu, a druga gracza w kolumnie.

Strategia dominująca

to najlepsza ze wszystkich możliwych strategii, niezależnie od decyzji, jaką podejmie drugi gracz

Strategia zdominowana

to taka strategia, której efekty są mniej korzystne niż efekty posłużenia się inną strategią, przy czym trafność tej oceny nie może zależeć od wyborów jakich dokonują inni gracze. Strategii zdominowanych może być wiele.

Zasada (strategia) minimaksu

wartość najmniejsza z największych (najgorszy z najlepszych).

Zasada maksiminu

wartość największa z najmniejszych (najlepszy z najgorszych).

Równowaga rynkowa

występuje wtedy, gdy kombinacja strategii i efektów jest preferowana równocześnie przez obie firmy.

Równowaga Pareto

To taka równowaga, że nie jest możliwe polepszenie sytuacji jednego gracza bez pogorszenia sytuacji drugiego gracza.

Strategia słabo dominująca

to taka strategia, dla której nie istnieje strategia lepsza przy dowolnej decyzji, jaką podjąłby drugi gracz.

Strategia słabo zdominowana

to taka strategia, dla której istnieje (ą) strategia (e), która (e) jest (są) zawsze nie gorsza (e), niezależnie od decyzji, jaką podejmie drugi gracz.

Strategia czysta (prosta)

- to strategia, w której każdy gracz dokonuje jednego wyboru z prawdopodobieństwem 1 i trwa przy nim. Jej przeciwieństwem jest strategia mieszana, w której gracze podejmują decyzje na podstawie rozkładu prawdopodobieństwa

Strategia mieszana

to strategia polegająca na wykonaniu losowania, po czym podejmuje się decyzje zależnie od wyniku losowania.

Cechy monopolu

➢ Monopolista aktywnie wpływa na cenę i ilość produkcji ➢ Wysokie bariery wejścia ➢ 80% lub więcej popytu jest zaspokajanego przez 1 przedsiębiorstwo