spr Renesans

Co się odrodzilo?

-sztuka i nauka -ideały antyku -literatura antyczna -odnowa i rozwój ludzkości

Czas trwania epoki

Włochy- 2 poł. XIVw Europa- 1453, 1450, 1492 do końca XVIw.

Polskie ramy czasowe

ok. 1520 do ok 1620 (XVIw.)

upadek Bizancjum, zdobycie Konstantynopola przez Turków

1453

wynalezienie czcionki drukarskiej

1450

odkrycie Ameryki

1492

Odkrycia renesansu

*Odkrycie Ameryki *Odkrycie drogi morskiej do Indii *opłynięcie kuli ziemskiej *wynalezienie czcionki drukarskiej

Antropocentryzm

/inaczej humanizm/ "Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce" polegało to na skupieniu sie w pełni na człowieku i jego możliwościach intelektualnych jak i fizycznych

języki literatury

zaczęcie pisać w językach narodowych, w polskich realiach Mikołaj Rej jako pierwszy zaczął pisać po polsku

motyw fortuny

motyw fortuny to motyw polegający na uświadomieniu nam że jesteśmy bezbronni wobec losu targającego nami. raz jesteśmy u góry koła fortuny, a raz na dole

Erazm z Notterdamu

myśliciel renesansu przykładał wagę do woli ludzkiej, głosił potrzebę pokoju, zwłaszcza religijnego, interesował się wychowaniem dzieci

Noccolio Machiavelli

myśliciel, doradca, polityk Makiawelizm- działanie zgodnie z zasadą cel uświęca środki

cnota

zbiór zalet charakteru, postawa lub siła moralną polegająca na dążeniu do doskonałości w przestrzeganiu zasad budzących szacunek

klasy zbyt porządek starożytnego epicedium (utworu żałobnego)

1. wyjawienie przyczyny bólu 2. wyliczanie zasług zmarłego 3. opłakiwanie 4. pocieszenie 5. moralne pouczenie

fraszka

przeważnie krótki utwór, mogący mieć charakter refleksyjny

pieśń XXV

"czego chcesz od nas panie" to pieśń wychwalająca Boga

Deus Artifex

topos Boga artysty, kreatora doskonałego harmonijnego świata

Deus Faber

topos Boga rzemieślnika, przedstawia Boga jako rzemieślnika, który stworzył świat na wzór wspaniale działającego mechanizmu

Bóg a świat, pieśń XXV

Bóg jest: miłosierny, wszechmogący, hojny Świat jest: bezpieczny, idealny, uporządkowany

Deus ridens

Bóg śmiejący się z ludzkich wysiłków, bo człowiek jest tylko kukiełką w rękach Boga

pieśń IX z ksiąg pierwszych

pieśń mówi o tym że nie powinniśmy się zamartwiać, ponieważ nie zbadane są wyroki boskie i nigdy nie wiadomo co się tak naprawdę wydarzy

pieśń XXIV z ksiąg wtoe

jest to pieśń parafrazująca utwór Horacego Exegi Monumentum

poeta doctus

poeta uczony

tren

utwór poetycki wywodzący się z starożytnej poezji funeralnej, utwór żałobny

Parafraza

swobodne przekształcenie danego tekstu własnymi słowami

peryfraza

zastąpienie słowa za pomocą metafory, opisu

Tren IV

Kochanowski zwraca się do śmierci z żalem, ponieważ musiał widzieć śmierć swojego dziecka

Tren IX

to apostrofa do upersonifikowanej mądrości i jej pochwała. Jest to tak naprawdę ironia pokazująca mądrość w złym świetle.

Panegiryk

uroczysty tekst pochwalny np czynu lub osoby, pełen przesadnego zachwytu, często o charakterze pochlebnym

Tren X

kryzys światopoglądowy Kochanowskiego wątpliwości w sprawiedliwość Boga.

"pieśń o spustoszeniu Podola"

jest to wezwanie i przestroga dla szlachty polskiej, występuje tam liryka apelu oraz ironia

Tren XI

przełomowy tren, od niego rozpoczyna się odbytowa światopoglądu Kochanowskiego

Tren XVIII

ludzie zapominają o Bogu gdy dopisuje im szczęście

Tren XIX

trzeba zaakceptować pełnię bycia człowiekiem rozum oraz uczucia, w tym terenie występuje matką Kochanowskiego pouczająca go. Urszulce lepiej w niebie niż na ziemi

Odprawa posłów greckich

utwór dotyczy wydarzeń poprzedzających te opisane przez Homera w Iliadzie

Antenor, a Aleksander

Antenor- dba o dobro państwa i jego mieszkańców Aleksander- liczą się dla niego tylko jego prywatne cele, aby je osiągnąć posługuje się np. przekupstwem

Demagogia

pozyskiwanie zwolenników polegająca na odwoływaniu się do emocji, oczekiwań oraz składaniu nierealnych obietnic

Tragiczny bohater

u Kochanowskiego jest to bohater zbiorowy- miasto Troja

Tragedia

ile jest to typowa tragedia bo nie ma tu konfliktu tragicznego

Alegoria w Odprawie Posłów Greckich

jets to alegoria do sytuacji panującej wtedy w Polsce, posiedzenia rady przypominają posiedzenia sejmu

Anachronizm

element nie pasujący do danych czasów np. szabla

Psałterz

wydana oddzielnie księga zawierająca 159 biblijnych psalmów używana jako modlitewnik czy śpiewnik

humanizm chrześcijański

pisząc o Bogu skupianie się na człowieku, o relacji bog-czlowiek