|
Domanda |
Risposta |
|
Hominum causa omne ius constitutum sit inizia ad imparare
|
|
Determinacja była przyczyną wszystkich praw człowieka,
|
|
|
|
Leges ab omnibus intellegi debent inizia ad imparare
|
|
Przepisy powinny być zrozumiałe dla wszystkich
|
|
|
|
Lex posterior derogat legi priori inizia ad imparare
|
|
Późniejsze prawo uchyla read a priori
|
|
|
|
Leges bonae ex malis moribus procreantur. inizia ad imparare
|
|
Dobre ustawy rodzą się ze złych obyczajów.
|
|
|
|
Optima est legum interpres consuetudo. inizia ad imparare
|
|
Praktyka (zwyczaj) jest najlepszą wykładnią ustaw.
|
|
|
|
Ius civile vigilantibus sriptum est. inizia ad imparare
|
|
Prawo cywilne napisane jest dla osób starannych.
|
|
|
|
Dura lex, sed lex. inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Summum ius summa iniuria. inizia ad imparare
|
|
Najwyższe prawo [bywa] najwyższym bezprawiem.
|
|
|
|
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem. inizia ad imparare
|
|
Znajomość ustaw nie polega na trzymaniu się ich słów, lecz sensu i
|
|
|
|
Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur. inizia ad imparare
|
|
Prawa ustanawia się nie dla konkretnych osób, lecz dla wszystkich.
|
|
|
|
Male enim nostro iure uti non debemus. inizia ad imparare
|
|
Nie powinniśmy bowiem źle korzystać z naszego prawa.
|
|
|
|
In legibus magis simplicitas quam difficultas placet. inizia ad imparare
|
|
W ustawach bardziej podoba sie prostota niż zawiłość.
|
|
|
|
Non omne quod licet honestum est. inizia ad imparare
|
|
Nie wszystko co jest dozwolone, jest uczciwe.
|
|
|
|
Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet. inizia ad imparare
|
|
Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi.
|
|
|
|
Libertas inaestimabilis res est. inizia ad imparare
|
|
Wolność jest rzeczą niedającą się oszacować w pieniądzach. Wolność jest rzeczą bezcenną.
|
|
|
|
Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur. inizia ad imparare
|
|
Dziecko poczęte uznawane jest za już urodzone, ilekroć chodzi o jego k
|
|
|
|
Tres faciunt collegium. inizia ad imparare
|
|
Trzy osoby tworzą stowarzyszenie.
|
|
|
|
Matrimonium inter invitos non contrahitur. inizia ad imparare
|
|
Małżeństwa nie zawiera się wbrew woli.
|
|
|
|
Libera matrimonia esse atiquitus placuit. inizia ad imparare
|
|
Od dawna się przyjęło, że małżeństwa są możliwe do rozwiązania.
|
|
|
|
Mater semper certa est, pater est quem nuptiae demonstrant. inizia ad imparare
|
|
Matka jest zawsze pewna, ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo.
|
|
|
|
Adoptio naturam imitatur. inizia ad imparare
|
|
Adopcja naśladuje naturę.
|
|
|
|
Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere. inizia ad imparare
|
|
To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu.
|
|
|
|
Furiosi voluntas nulla est. inizia ad imparare
|
|
Chory umysłowo nie ma woli.
|
|
|
|
In conventionibus contrahentium voluntatem potius quam verba spectari placuit. inizia ad imparare
|
|
Przyjęło się, że w umowach powinna być bardziej uwzględniana
|
|
|
|
Actus omissa forma legis corruit. inizia ad imparare
|
|
Czynność prawna dokonana z naruszeniem przypisanej prawem formy jest nieważna.
|
|
|
|
Errantis voluntas nulla est. inizia ad imparare
|
|
Działający pod wpływem błędu nie wyraża woli.
|
|
|
|
Falsa causa non nocet. inizia ad imparare
|
|
Fałszywa pobudka nie szkodzi.
|
|
|
|
Turpes conditiones remittendae sunt. inizia ad imparare
|
|
Niemoralne warunki należy odrzucić.
|
|
|
|
Volenti non fit iniuria. inizia ad imparare
|
|
Chcącemu nie dzieje się krzywda.
|
|
|
|
Cessante ratione legis cessat et lex ipsa. inizia ad imparare
|
|
Gdy ustaje przyczyna, dla której wydano ustawę, traci moc i sama ustawa.
|
|
|
|
Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi. inizia ad imparare
|
|
Sprawiedliwość jest stałą i trwałą wolą oddawania każdemu tego, co mu się
|
|
|
|
Hominum causa omne ius constitutum sit. inizia ad imparare
|
|
Wszelkie prawo winno być stanowione ze względu na człowieka.
|
|
|
|
In dubio pro libertate. inizia ad imparare
|
|
W razie wątpliwości na rzecz wolności.
|
|
|
|
Intentio inservire debet legibus, non leges intentioni. inizia ad imparare
|
|
Wola (osób) powinna poddać się ustawom, a nie ustawy woli osób.
|
|
|
|
Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur. inizia ad imparare
|
|
Prawa ustanawia się nie dla poszczególnych osób, lecz w sposób ogólny.
|
|
|
|
Ius publicum privatorum pactis mutari non potest. inizia ad imparare
|
|
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych.
|
|
|
|
Iustitia est fundamentum regnorum. inizia ad imparare
|
|
Sprawiedliwość jest fundamentem rządów.
|
|
|
|
Leges ab omnibus intellegi debent. inizia ad imparare
|
|
Ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich.
|
|
|
|
Lex non obligat nisi promulgata. inizia ad imparare
|
|
Prawo nie obowiązuje, jeśli nie jest ogłoszone.
|
|
|
|
Liberae sunt cogitationes nostrae. inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Non exemplis, sed legibus iudicandum est. inizia ad imparare
|
|
Należy orzekać na podstawie ustaw, a nie naśladować wcześniejsze rozstrzygnięcia.
|
|
|
|
Non sunt iudicandae leges. inizia ad imparare
|
|
Ustawy nie podlegają osądowi.
|
|
|
|
Omnes homines aequales sunt. inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Salus populi suprema lex. inizia ad imparare
|
|
Dobro ludu najwyższym prawem.
|
|
|
|
Accessio cedit principali. inizia ad imparare
|
|
Przyrost przypada rzeczy głównej.
|
|
|
|
Nemo invitus compellitur ad communionem. inizia ad imparare
|
|
Nikt nie może być zmuszony do pozostawania we współwłasności.
|
|
|
|
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet. inizia ad imparare
|
|
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa, niż sam ma.
|
|
|
|
Nulli res sua servit. inizia ad imparare
|
|
Nie można mieć służebności na własnej rzeczy.
|
|
|
|
Possessor malae fidei ullo tempore non praescribit. inizia ad imparare
|
|
Posiadacz w zlej wierze bez względu na czas nie może zasiedzieć rzeczy.
|
|
|
|
Prior tempore potior iure. inizia ad imparare
|
|
Kto lepszy co do czasu, ten lepszy co do prawa.
|
|
|
|
Res nullius cedit primo occupanti. inizia ad imparare
|
|
Rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją zawłaszczył.
|
|
|
|
Servitus in faciendo consistere nequit. inizia ad imparare
|
|
Służebność nie może polegać na działaniu.
|
|
|
|
Superficies solo cedit. inizia ad imparare
|
|
To, co znajduje się na gruncie, przypada gruntowi.
|
|
|
|
Hereditas nihil aliud est, quam successio in universumius, quod defunctus habuerit. inizia ad imparare
|
|
Spadek jest wejściem w ogól praw zmarłego (tłumaczenie
|
|
|
|
Indigno aufertur hereditas. inizia ad imparare
|
|
Niegodnemu odbiera się spadek.
|
|
|
|
In testamentis plenius testatoris intentionem scrutamur. inizia ad imparare
|
|
Wykładnia testamentów opiera się na wnikliwym badaniu woli testatorów.
|
|
|
|
Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodo eius quaeritur. inizia ad imparare
|
|
Dziecko poczęte uważa się za narodzone, jeżeli chodzi o jego korzyść.
|
|
|
|
Portio portioni accrescit. inizia ad imparare
|
|
Udział przyrasta do udziału.
|
|
|
|
Semel heres semper heres. inizia ad imparare
|
|
Kto zostaje dziedzicem, pozostaje nim na zawsze.
|
|
|
|
Impossibilium nulla obligatio est. inizia ad imparare
|
|
Zobowiązanie do (świadczenia) niemożliwego jest nieważne.
|
|
|
|
Ex maleficio non oritur contractus. inizia ad imparare
|
|
Z bezprawnego działania nie powstaje zobowiązanie umowne.
|
|
|
|
Pacta sunt servanda. inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Conventio omnis intellegitur rebus sic stantibus. inizia ad imparare
|
|
Każda umowa ma moc, o ile okoliczności, przy których została zawarta nie uległy zmianie.
|
|
|
|
Contractus ab initio voluntatis est, ex post factum/facto necessitatis. inizia ad imparare
|
|
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, ale wykonanie przymusowe.
|
|
|
|
Ambiguitas contra stipulatorem. inizia ad imparare
|
|
Sformułowanie dwuznaczne rozumieć należy przeciw wierzycielowi.
|
|
|
|
Casus a nullo praestatur. inizia ad imparare
|
|
Za przypadek nikt nie odpowiada.
|
|
|
|
Genus perire non potest. inizia ad imparare
|
|
Gatunek nie może przepaść.
|
|
|
|
Dies interpellat pro homine. inizia ad imparare
|
|
Termin wzywa zamiast człowieka (wierzyciela).
|
|
|
|
In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt. inizia ad imparare
|
|
W umowach bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne
|
|
|
|
Emptio tollit locatum. inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Caveat emptor. inizia ad imparare
|
|
Niech kupujący ma się na baczności.
|
|
|
|
Periculum est emptoris. inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis. inizia ad imparare
|
|
Uznaje się za włączone w sposób milczący do umowy, to co jest obyczajem i
|
|
|
|
Lex dilationis exhorret. inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Actor sequitur forum rei. inizia ad imparare
|
|
Powód idzie za sądem pozwanego.
|
|
|
|
Audiatur et altera pars. inizia ad imparare
|
|
Niech będzie wysłuchana i druga strona.
|
|
|
|
Bis de eadem re agi non potest. inizia ad imparare
|
|
Nie można procesować się dwa razy o to samo.
|
|
|
|
Da mihi factum, dabo tibi ius. inizia ad imparare
|
|
Podaj mi fakt, a ja dam ci prawo.
|
|
|
|
Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat. inizia ad imparare
|
|
Ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza.
|
|
|
|
Facta probantur, iura novit curia. inizia ad imparare
|
|
Faktów się dowodzi, a prawo zna sąd.
|
|
|
|
Ne eat iudex ultra petita partium. inizia ad imparare
|
|
Niech sędzia nie wykracza ponad żądania stron.
|
|
|
|
Nemo est iudex in propria causa. inizia ad imparare
|
|
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie.
|
|
|
|
Reformatio in peius iudici appellato non licet. inizia ad imparare
|
|
Sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać (wyroku) na niekorzyść (odwołującego się).
|
|
|
|
Confessio pro iudicato est. inizia ad imparare
|
|
Uznanie roszczeń powoda traktowane jest jak wydanie wyroku na samego siebie.
|
|
|
|
Volenti non fit iniuria. inizia ad imparare
|
|
Chcącemu nie dzieje się krzywda.
|
|
|
|
In dubio pro reo. inizia ad imparare
|
|
W sytuacji dwuznacznej (należy przyjąć pogląd) bardziej korzystny dla pozwanego.
|
|
|
|
Apud bonum iudicem argumenta plus quam testes valent. inizia ad imparare
|
|
Dobry sędzia przywiązuje większą wagę do argumentów niż do zeznań świadków.
|
|
|
|
Compromissum ad similitudinem iudiciorum redigitur. inizia ad imparare
|
|
Ugoda sądowa upodabnia się do wyroku.
|
|
|
|
Idonei non videtur testes, quibus imperari potest ut testes fiant. inizia ad imparare
|
|
Nie wydają się być dobrymi świadkami ci, którym można nakazać, aby nimi byli.
|
|
|
|
Nemo se ipsum accusare tenetur. inizia ad imparare
|
|
Nikt nie musi oskarżać samego siebie.
|
|
|
|
Bis de eadem ne sit actio. inizia ad imparare
|
|
Nie procesuje się dwa razy w tej samej sprawie.
|
|
|
|
Confessio est regina probationum. inizia ad imparare
|
|
Przyznanie się do winy jest królową dowodów.
|
|
|
|
Nemo iudex in causa sua. inizia ad imparare
|
|
Nikt nie jest sędzią w swojej sprawie.
|
|
|
|
Nulla poena sine culpa. inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Nullum crimen sine lege. inizia ad imparare
|
|
Nie ma przestępstwa bez ustawy.
|
|
|
|
Nullum crimen sine periculo sociali. inizia ad imparare
|
|
Nie ma przestępstwa bez społecznego niebezpieczeństwa czynu.
|
|
|
|
Nulla poena sine lege. inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Reformatio in peius iudici appellato non licet. inizia ad imparare
|
|
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmieniać wyroku na niekorzyść (skazanego).
|
|
|
|
In dubio pro reo. inizia ad imparare
|
|
W razie wątpliwości, na korzyść oskarżonego.
|
|
|
|
Absentem in criminibus damnari non oportet. inizia ad imparare
|
|
W procesach karnych nie należy skazywać nieobecnego.
|
|
|
|
Fere in omnibus poenalibus iudiciis et aetati et imprudentiae succuritur. inizia ad imparare
|
|
Niemal we wszystkich procesach karnych uwzględnia się tak wiek, jak i doświadczenie
|
|
|
|
Lex retro non agit. inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Tantum devolutum, quantum appellatum. inizia ad imparare
|
|
Sprawa w takim zakresie przechodzi do wyższej instancji, na ile zostało to określone w apelacji.
|
|
|
|
Poena maior absorbet minorem. inizia ad imparare
|
|
Kara cięższa pochłania lżejszą.
|
|
|
|
Par in parem non habet iudicium. inizia ad imparare
|
|
Równy nie może sądzić równego sobie.
|
|
|
|
Lex posterior derogat legi priori. inizia ad imparare
|
|
Akt późniejszy uchyla moc obowiązującą aktu wcześniejszego.
|
|
|
|
Pacta tertiis nec nocent nec prosunt. inizia ad imparare
|
|
Umowy nie mogą przyznawać praw ani nakładać obowiązków na państwa, które nie są ich stronami.
|
|
|
|
Pacta sunt servanda. inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Ne impediatur legatio. inizia ad imparare
|
|
Niech dyplomata nie napotyka przeszkód w wykonywaniu swych czynności.
|
|
|
|
Aut dedere, aut iudicare. inizia ad imparare
|
|
Albo wydać, albo osądzić.
|
|
|
|
Ex iniuria ius non oritur. inizia ad imparare
|
|
Z bezprawia nie rodzi się prawo.
|
|
|
|
Inadimplenti non est adimplendum. inizia ad imparare
|
|
Nie ma obowiązku szanowania własnych zobowiązań, jeżeli druga strona nie szanuje swoich.
|
|
|
|
Nemo potest commodum capere de iniuria sua propria. inizia ad imparare
|
|
Nikt nie może czerpać korzyści z własnego bezprawia.
|
|
|
|
Venire contra factum proprium nemini licet. inizia ad imparare
|
|
Nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów.
|
|
|
|
Uti possidetis, ita possideatis. inizia ad imparare
|
|
Jak posiadacie, tak będziecie posiadać.
|
|
|
|
Qui in territorio meo est, etiam meus subditus est. inizia ad imparare
|
|
Kto znajduje się na terytorium danego państwa, podlega jego władzy i prawu.
|
|
|
|
Quidquid est in territorio, est etiam de territorio. inizia ad imparare
|
|
Wszystkie rzeczy znajdujące się na terytorium danego państwa podlegają jego władzy i prawu.
|
|
|
|
Ex consensu advenit vinculum. inizia ad imparare
|
|
Podstawą zobowiązania jest zgoda.
|
|
|
