romantyzm - epoka

Nazwa epoki-geneza

- łac. romanus - ludowy - linqua romana - język ludowy - linqua latina - język elit

Ramy czasowe

Europa: - 1789 - wielka rewolucja francuska - 1848 - wiosna ludów Polska: -1822 - A. Mickiewicz Ballady i romanse - 1864 upadek powstania styczniowego

Warunki rozwoju romantyzmu w Polsce

- największe prześladowania - rusyfikacja i germanizacja - w zaborze rosyjskim 1830 powstanie listopadowe, 1848 wiosna ludów, 1863 powstanie styczniowe.

Główne idee romantyczne

1. Walka o wolność 2. Walka o równość 3. Walka o braterstwo/przyjaźń. Liberte, Eqalite, Fraternite

Cechy miłości romantycznej

- poza grób - jest darem od Boga - łączy bliźniacze dusze - rodzi sprzeczne uczucia szczęście i nieszczęście - powoduje rozdarcie wewnętrzne - prowadzi często do gwałtownych działań, samobójstwa lub morderstwa

Ludowość przejawia sie poprzez

- bohatera ludowego - wierzenia ludowe, światopogląd - język ludowy, gwaryzmy

Kultura Orientu

- z łac. orientalis czyli wschodni. - Wschód stanowił dla prawie wszystkich romantyków inspiracje, fascynacje, - fascynował egzotyką, tajemniczością, oryginalnością

Indywidualizm

Postawa bohatera sięgającego po cele nieosiągalne dla jednostki, wysokie, nieprzeciętne, np. bohater w pojedynke chce uwolnić swój naród (jak Konrad)

Idealizm

Postawa bohatera, która przyporządkowuje swoje życie wysokim ideom, np. walce o wolność, miłość do kobiety, walczy o idee sprawiedliwości

Idealizm subiektywny

- pogląd niemieckiego filozofa Fichtego - każdy człowiek postrzega świat przez pryzmat wewnętrznego ja - poznanie jest procesem subiektywnym - podłoże do wykształcenia sięindywidualizmu

Preromantyzm - data

lata siedemdziesiąte XVIII w.

Preromantyzm - ideologie

- bunt przeciwko oświeceniowemu racjonalizmowi i klasycyzmowi - zapowiadał epokę romantyzmu - wiązał się z rozwojem sentymentalizmu - zwrot ku uczciwości - zainteresowanie naturą - zainteresowanie historią (głównie średniowieczem) - zainteresowanie twórczością Szekspira - nowe formy i gatunki literackie (powieść gotycka)

Preromantyzm - prekoursor

- Jean-Jacques Rousseau (przedstawiciel francuskiego sentymentalizmu)

Preromantyzm niemiecki

- nurt literacki "Sturm und Drang" (burza i napór)

"Sturm und Drang" - nazwa, geneza

- burza i napór - nurt literacki w preromantyźmie - nazwa pochodzi od tytułu dramatu Friedricha Maximiliana von Klingera

"Sturm und Drang" - ramy czasowe

- 1767-1785

"Sturm und Drang" - przekursorzy

Poeci, którzy wyrośli w tradycji klasycystycznej, ale zaczęli buntować się przeciw racjonalistycznej filozofii: - Johann Wolfgang von Goethe - Johann Gottfried von Herder - Friedrich von Schiller

"Sturm und Drang" - idee

- zanegowanie klasycystyczne konwencje w sztuce i w życiu - wolność - naturalność - spontaniczność

Romantyk

buntownik wszelkiej niewoli - społecznej, narodowej, konwenansów towarzyskich i obyczajowych, reguł i zasad obowiązujących w kulturze i literaturze, - nie akceptuje prawa silniejszego, - walczy o niepodległość narodów uciskanych, - głosi etos walki, - zazwyczaj nonkonformista - artyści tworzenie swoich dzieł porównywali do stworzenia świata przez Boga - odrzucali klasycystyczne zasady ograniczające swobodę twórcy - twórczość ukazywana jako zjawisko trudne i bolesne związane z cierpieniem i osam

Natura

- żywy, czujący organizm - mogła ingerować w życie ludzi - pozostawała tajemnicą - jedność materii i ducha - pierwiastek tego, co pierwotne, czyste, absolutne - boski charakter - sakralizacja - poglądy na temat natury zbliżone do panteizmu - duchowa więź łącząca naturę z ludźmi - poprzez kontakt z przyrodą człowiek może lepiej poznać samego siebie - kolory, dźwięki, zjawiska atmosferyczne są wysyłanymi przez nią znakami

Panteizm

koncepcja filozoficzna, Bóg i przyroda stanowią jedność

Caspar David Friedrich

- 1774-1840 - niemiecki malarz - jeden z najwybitniejszych przedstawicieli romantyzmu - obrazy przedstawiają naturę, niezwykły nastrój - tematyka obrazów: noc, cmentarz, ruiny kościoła, uschłe drzewa, zima - ludzie na obrazach są zamyśleni, odwróceni tyłem

caspar david friedrich opactwo w dąbrowie, 1809-1810

johann friedrich overbeck italia i germania, 1815-1820

jean auguste dominique ingres portret napoleona na tronie carskim, 1806

Caspar David Friedrich - Morze lodu 1824

karł p. briułłow ostatni dzień pompejów, 1833

michał stachowicz dożynki, 1821

eugene delacroix kobiety algierskie, 1834

john constable widok katedry w salisbury, 1831

Gatunki literackie

- ballada - dramat romantyczny - poemat dygresyjny - powieść gotycka - powieść historyczna - powieść poetycka