Oblicza geografii zakres podstawowy, VI. Litosfera. Procesy zewnętrzne

Powierzchnia Ziemi ulega nieustannym przekształceniom w wyniku procesów zewnętrznych. Do tych procesów zalicza się:

wietrzenie, działalność rzek, lodowców górskich, lądolodów, morza oraz wiatru.

Wietrzenie

proces niszczenia skał pod wpływem energii słonecznej, zmiennej temperatury powietrza oraz działalności wody i organizmów.

Rodzaje wietrzenia

wietrzenie fizyczne, chemiczne i biologiczne

zwietrzelina

materiał skalny powstały w wyniku wietrzenia

Krasowienie

rodzaj wietrzenia chemicznego. Polega na rozpuszczaniu skał wapiennych przez wodę zawierającą dwutlenek węgla. W jego wyniku powstają: powierzchniowe formy krasowe i podziemne formy krasowe

Rzeźbotwórcza działalność rzeki polega na...

niszczeniu podłoża, po którym ona płynie, oraz na transporcie i akumulacji niesionego przez nią materiału skalnego.

górny odcinek rzeki

charakteryzuje się on znacznym spadkiem i dużą prędkością wody. Zachodzi tam intensywna erozja wgłębna, w wyniku której dno rzeki się pogłębia i powstaje dolina V-kształtna. Na skutek erozji wstecznej w tym odcinku tworzą się wodospady.

środkowy odcinek rzeki

maleje tam jej spadek i prędkość wody. Przeważa erozja boczna, która prowadzi do powstawania meandrów.

dolny odcinek rzeki

woda płynie tam wolno, dlatego dominuje tam proces osadzania się materiału skalnego.

Wyróżniamy dwa rodzaje ujść:

ujście deltowe (delta) oraz ujście lejkowate (estuarium).

Rzeźbotwórcza działalność lodowców górskich i lądolodów, polega na...

niszczeniu podłoża, transporcie i osadzaniu niesionego materiału skalnego.

W wyniku działalności lodowców górskich powstają:

moreny (czołowa, denna, boczna), kotły lodowcowe, barańce (mutony) oraz doliny U-kształtne.

Krajobraz polodowcowy powstaje na skutek...

działalności lądolodu oraz wód pochodzących z jego topnienia. Do jego elementów należą: rynny podlodowcowe, pradoliny, wzgórza moreny czołowej, obszary moreny dennej, sandry, ozy i głazy narzutowe

Rzeźbotwórcza działalność morza

przejawia się ona zarówno w niszczeniu, jak i w budowaniu wybrzeża.

Abrazja

przykład niszczącej działalności wód morskich. W jej wyniku na wysokich brzegach powstają klify.

plaże i mierzeje

są one skutkiem budującej działalności morza

Najbardziej charakterystycznymi wybrzeżami są wybrzeża:

fiordowe, szkierowe (szerowe), dalmatyńskie, riasowe, zalewowo-mierzejowe i namorzynowe.

Rzeźbotwórcza działalność wiatru

polega ona na niszczeniu, transporcie, a następnie osadzaniu materiału skalnego.

wietrzenie fizyczne

rozpad skał bez zmiany ich składu chemicznego

przykłady podziemnych form krasowych

jaskinie, stalaktyty, stalagmity, stalagnaty, draperie naciekowe, korytarze, kominy krasowe