Łacina paremie (długie bez opisu)

 0    345 schede    gogo144
Stampa Gioca Testa il tuo livello
 
Domanda Risposta
Male nostro iure uti non debemus
inizia ad imparare
nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Lex retro non agit
inizia ad imparare
prawo/ustawa nie działa wstecz
Pacta sunt servanda
inizia ad imparare
umów należy dotrzymywać;
Audiatur et altera pars
inizia ad imparare
niech będzie wysłuchana i druga strona
Volenti non fit iniuria pl.
inizia ad imparare
Chcącemu nie dzieje się krzywda
Clara non sunt interpretanda
inizia ad imparare
nie dokonuje się wykładni tego, co jasne
interpretatio cessat in claris
inizia ad imparare
łac. wykładnia kończy się wtedy, gdy osiągamy jasność
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet
inizia ad imparare
nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada
Ignorantia iuris nocet
inizia ad imparare
nieznajomość prawa szkodzi)
1. Fas
inizia ad imparare
prawo boskie, też ‘właściwe postępowanie’; historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od VI w p.n.e. oznaczało prawo sakralne.
2. Ius
inizia ad imparare
prawo świeckie, od VI w p.n.e. oznaczenie prawa świeckiego.
3. Lex
inizia ad imparare
ustwa, prawo pozytywne, prawo ustawowe; najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w formie ustawy.
4. Contra ius fasque
inizia ad imparare
przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
5. Fas est
inizia ad imparare
jest rzeczą godziwą
6. Per fas et nefas
inizia ad imparare
wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
7. Ius est ars boni et aequi
inizia ad imparare
Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
8. Ius recipsit aequitatem
inizia ad imparare
prawo ma na względzie sprawiedliwość
9. Ius et fraus nonquam cohabitant
inizia ad imparare
Prawo i działanie podstępne nigdy nie współistnieją
10. Male iure nostro uti non debemus
inizia ad imparare
Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
11. Summum ius summa iniura
inizia ad imparare
szczyt prawa to szczyt bezprawia
12. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi
inizia ad imparare
sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
13. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere
inizia ad imparare
Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
14. Non omne quod licet honestum est
inizia ad imparare
Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
15. Ius naturale
inizia ad imparare
prawo naturalne, reguły odpowiadające rozumowi
16. Ius gentium
inizia ad imparare
prawo rodów, reguły prawne, które porządkują relacje między suwerennymi państwami, prawo międzynarodowe, prawo rodów
17. Ius civile
inizia ad imparare
prawo obywatelskie, stworzone przez obywateli dla obywateli
18. ius commune
inizia ad imparare
prawo powszechne, reguluje wspólne dla różnych krajów europejskich
19. Ius sanguinis
inizia ad imparare
właściwe jest prawo kraju pochodzenia, prawo krwi
20. Ius soli
inizia ad imparare
właściwym porządkiem prawnym jest porządek kraju, w którym się znajdujemy, prawo ziemi
21. Ius publicum
inizia ad imparare
prawo publiczne
22. Ius privatum
inizia ad imparare
prawo prywatne
23. Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem
inizia ad imparare
Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym zaś to, które ma na względzie korzyść jednostek
24. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest
inizia ad imparare
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
25. Privatorum conventio iuri publico non derogat
inizia ad imparare
umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
26. Ius cogens
inizia ad imparare
uprawnienia o charakterze bezwzględnym (czynność prywatna go nie zmienia i nie uchyla)
27. Ius dispositivum
inizia ad imparare
uprawnienia o charakterze fakultatywnym/względnym (prywatna czynność może go zmienić i uchylić)
28. Ignorantia iuris nocet
inizia ad imparare
nieznajomość prawa szkodzi
29. Ius civile vigilantibus scriptum est
inizia ad imparare
Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych
31. Nec stultis solere succurri
inizia ad imparare
Nie należy przyzwyczajać głupich, że będzie im się zawsze
32. Ius in personam
inizia ad imparare
prawo względem osoby (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej osobie)
33. Ius in rem
inizia ad imparare
prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi przedmiotów)
34. Ius generale
inizia ad imparare
uprawnienia o charakterze ogólnym
35. Ius speciale
inizia ad imparare
uprawnienia o charakterze szczególnym
36. Ius apellationis
inizia ad imparare
uprawnienia do wniesienia apelacji
37. Ius avocandi
inizia ad imparare
prawo odwołania się
38. Ius provocationis
inizia ad imparare
możliwość wniesienia zaskarżenia od wyroku karnego
39. Ius cavendi
inizia ad imparare
uprawnienia do strzeżenia/chronienia, uprawnienia do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
40. Ius coercendi
inizia ad imparare
uprawnienia do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
41. Ius gladii
inizia ad imparare
uprawnienie do użycia siły zbrojnej (prawo miecza)
42. Ius disponendi
inizia ad imparare
uprawnienia do rozporządzania
43. Ius possidendi
inizia ad imparare
uprawnienia do posiadania/do faktycznego władania/korzystania z rzeczy
44. Ius fruendi
inizia ad imparare
uprawnienia do czerpania korzyści
45. Ius acquisitum = Ius quaesitum
inizia ad imparare
uprawnienia do nabycia czegoś
46. Dominus
inizia ad imparare
właściciel
47. Ius utendi et fruendi
inizia ad imparare
prawo do korzystania i pobierania korzyści z obiektu do którego mamy uprawnienia
48. Lex posterior derogat priori
inizia ad imparare
ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
49. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
inizia ad imparare
ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
50. Lex specialis derogat legi generali
inizia ad imparare
ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
51. Lsuperior derogat legi inferiori
inizia ad imparare
ustawa wyższa uchyla ustawę niższą
52. Lex retro non agit
inizia ad imparare
ustawa patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość, prawo nie działa wstecz = lex prospicit, non respicit
53. Cessante ratione legis cessat ipsa lex
inizia ad imparare
Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
54. Lex iniusta non est lex
inizia ad imparare
ustawa niesłuszna nie jest ustawą
55. Inter arma silent leges
inizia ad imparare
wśród szczęku oręża milczą prawa
56. Nullum crimen sine lege
inizia ad imparare
nie ma przestępstwa bez ustawy
57. Nulla poena sine lege
inizia ad imparare
nie ma kary bez ustawy (formalna definicja przestępstwa)
58. Nullum crimen sine poena
inizia ad imparare
nie ma przestępstwa bez kary (publiczny charakter przestępstwa)
59. Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur
inizia ad imparare
ustawy są właściwiej interpretowane, gdy zachowuje się ich ducha
60. Scire leges non hoc est verba larum tenere, sed vim ac potestatem
inizia ad imparare
Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania
61. In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
inizia ad imparare
W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość
62. Consuetudo est optima legum interpres
inizia ad imparare
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
63. Ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus = lege non distinguente nec nostrum est distinguere
inizia ad imparare
tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróżnień nie powinniśmy my takich rozróżnień wprowadzać
64. Lex imperfecta
inizia ad imparare
ustawa niedoskonała (brak sankcji)
65. Lex minus quam perfecta
inizia ad imparare
ustawa mniej niż doskonała (opatrzona sankcją ale nie pozbawiająca ważności czynności)
66. Lex perfecta
inizia ad imparare
ustawa doskonała (sankcja nieważności)
67. Lex plus quam perfecta
inizia ad imparare
ustawa bardziej niż doskonała (sankcja nieważności i kara)
68. Minus quam perfecta lex est, quae vetat aliquid fieri, et si factum sit, non rescindit, sed poenam iniungit ei, qui contra legem fecit
inizia ad imparare
Ustawa mądra jest to ustawa, która zakazuje czegoś, ale jeśli zostało dokonane, nie czyni nieważnym ale nakłada karę.
69. Lex causae
inizia ad imparare
prawo właściwe w danej sprawie
70. Lex domicilii
inizia ad imparare
prawo miejsca zamieszkania
71. Lex fori
inizia ad imparare
prawo prawo miejsca siedzibysądu
72. Lex loci actus
inizia ad imparare
prawo miejsca dokonania czynności
73. Lex loci celebrationis
inizia ad imparare
prawo miejsca dokonania aktu uroczystego (ceremonii)
74. Lex loci contractus
inizia ad imparare
prawo miejsca, w którym została zawarta umowa
75. Lex patriae
inizia ad imparare
prawo ojczyste
76. Lex rei sitae
inizia ad imparare
prawo położenia rzeczy
77. Hereditas
inizia ad imparare
spadek
78. Bonum / bona
inizia ad imparare
dobra majątkowe (majątek)
79. Res corporales
inizia ad imparare
obiekt materialny
80. Res incorporales
inizia ad imparare
obiekt niematerialny
81. Possessio
inizia ad imparare
posiadanie/władztwo faktyczne
82. Dominium
inizia ad imparare
własność
83. Iura in re aliena
inizia ad imparare
prawo do rzeczy cudzej/ ograniczone prawa rzeczowe
84. Obligatio / obligationes
inizia ad imparare
zobowiąznie
85. (...) hominum causa omne ius constitutum sit
inizia ad imparare
Wszelkie prawo winno być stanowione ze względu na człowieka
86. Nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur
inizia ad imparare
dziecko poczęte uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego korzyści
87. Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius quaeritur
inizia ad imparare
tego, kto ma się urodzić, uznaje się za już urodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
88. Matrimonium putativum
inizia ad imparare
małżeństwo mniemane, nieważne
89. Matrimonium legitimum
inizia ad imparare
małżeństwo wywołujące skutki prawne, zgodne z prawem, małżeństwo ważne
90. Matrimonium
inizia ad imparare
małżeństwo
Ius quod ad personas pertinet
inizia ad imparare
prawo, które dotyczy osób
91. Coniux
inizia ad imparare
małżonek (ogólnie)
92. Maritus / vir/ vir + coniux
inizia ad imparare
mąż
93. Marita / uxor
inizia ad imparare
żona
94. Parentes / genitores
inizia ad imparare
rodzice
95. Ascendentes
inizia ad imparare
wstępni, ascendenci
96. Descendentes
inizia ad imparare
zstępni, descendenci
97. Cognatus
inizia ad imparare
pokrewieństwo krwi (spokrewniony rodzeństwo rodziców, kuzynostwo)
98. Affinis
inizia ad imparare
powinowactwo (relacja pomiędzy jednym z małżonków, a krewnymi drugiego małżonka)
99. Persona
inizia ad imparare
osoba ludzka
100. Mater
inizia ad imparare
matka
101. Mater semper certa est
inizia ad imparare
matka jest zawsze pewna
102. Pater
inizia ad imparare
ojciec
103. Pater est quem nuptiae demonstrat
inizia ad imparare
ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
104. Quia semper certa est, etiam si volgo conceperit: pater vero is est, quem nuptiae demonstrant. (...)
inizia ad imparare
ponieważ ta zawsze jest pewna, nawet jeśli pocznie nie z prawego łoża, ojciec jest zaś to ten, na którego wskazuje małżeństwo
105. Obligatio est vinculum iuris, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria
inizia ad imparare
zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia czegoś zgodnie z prawami naszego państwa
106. Creditor
inizia ad imparare
wierzyciel
107. Debitor
inizia ad imparare
dłużnik
108. Obligatio ex contractu
inizia ad imparare
zobowiązanie umowne (dwie strony umówiły się na określone świadczenia)
109. Obligatio ex delicto
inizia ad imparare
zobowiązanie z czynu niedozwolonego (zobowiązanie deliktowe)
110. Obligatio quasi ex contractu
inizia ad imparare
zobowiązanie jak gdyby z zobowiązania umownego (np. spłata nadwyżkowej raty kredytu, bezpodstawne wzbogacenie)
111. Obligatio quasi ex delicto
inizia ad imparare
zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego (np. gdy mój pies pogryzł jakąś osobę)
112. Obligatio ex lege
inizia ad imparare
zobowiązanie z mocy samego prawa
114. Obligatio civilis
inizia ad imparare
zobowiązanie cywilne (jest to takie zobowiązanie, którego spełnienia można domagać się na drodze sądowej)
115. Obligatio in solidum
inizia ad imparare
solidarność niewłaściwa (po stronie zobowiązanej występuje kilku dłużników, z których każdy może spełnić świadczenie co uwalnia pozostałych)
116. Obligatio pro rata
inizia ad imparare
zobowiązanie podzielone na części – reguła w prawie rzymskim
117. Causa
inizia ad imparare
przyczyna prawna (to cel społecznogospodarczy, od którego istnienia określony porządek prawny uzależnia skuteczność oświadczenia woli)
118. Causa obligandi vel acquirendi
inizia ad imparare
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia
119. Causa solvendi
inizia ad imparare
składający oświadczenie zmierza do rozwiązania węzła obligacyjnego (zwrot pożyczki)
120. Causa donandi
inizia ad imparare
składający oświadczenie woli zmierza do bezpłatnego dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz kontrahenta (darowizna)
121. Iusta causa traditionis
inizia ad imparare
słuszna podstawa przeniesienia posiadania (dotychczasowy posiadacz przekazuje własność nowemu posiadaczowi przeniesienie odbywa się w oparciu o akceptowalną przez prawo podstawę)
122. Iusta causa possidendi
inizia ad imparare
słuszna/godziwa przyczyna objęcia w posiadanie (podstawa do wejścia w posiadanie przez zasiedzenie)
123. Causa criminalis
inizia ad imparare
sprawa kryminalna
124. Causa civilis
inizia ad imparare
sprawa cywilna
125. Culpa
inizia ad imparare
wina
126. Culpa in custodiendo
inizia ad imparare
wina w nadzorze (możliwość przypisania odpowiedzialności za czyny innych osób
127. Culpa in eligendo
inizia ad imparare
wina w wyborze (np. odpowiedzialność za winy podwykonawców)
128. Neglegentia
inizia ad imparare
sytuacja w której sprawca, wyraził szkodę, chociaż tej szkody nie chciał wyrządzić; wina nieumyślna
129. Dolus
inizia ad imparare
zły zamiar, podstęp (sprawca który chce wyrządzić szkodę wina umyślna)
130. Culpa lata
inizia ad imparare
grube niedbalstwo (niezrozumienie tego, co wszyscy rozumieją)
131. Culpa levis
inizia ad imparare
lżejsze niedbalstwo
132. Culpa in concreto
inizia ad imparare
niedołożenie staranności takiej, jak w swoich własnych sprawach
133. Culpa in abstracto
inizia ad imparare
porównanie staranności sprawcy szkody, z jakąś hipotetyczną starannością jakiej należałoby dołożyć
134. Culpa in contrahendo
inizia ad imparare
niestaranność w fazie zawierania/negocjowania umowy (np. rozpoczęcie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy)
135. Dolus premeditatus
inizia ad imparare
popełnienie czynu w sposób zaplanowany
136. Dolus repentinus
inizia ad imparare
popełnienie czynu w sposób raptowny (nie planował, ale uczynił)
137. Dolus subsequens
inizia ad imparare
zamiar następczy (podjęcie działania w celu osiągnięcia rezultatu i w czasie jego realizacji dokonanie rzeczy, które nie były planowane
138. Dolus directus
inizia ad imparare
zamiar bezpośredni (ktoś podjął działanie, zmierzające bezpośrednio do wywołania określonego nagannego lub przestępnego skutku)
139. Dolus coloratus
inizia ad imparare
zły zamiar zabarwiony (używany, żeby wskazać, iż nagannemu działaniu sprawcy towarzyszyło jakieś szczególne zabarwienie emocjonalne)
140. Dolus evetualis
inizia ad imparare
zamiar ewentualny (sprawca wie, że jego działanie może wywołać określony skutek i on się z nim godzi podpala dom wiedząc, że są w nim osoby, które nie mogę go samodzielnie opuścić)
141. Volenti non fit iniuria
inizia ad imparare
Chcącemu nie dzieje się krzywda
142. Casus
inizia ad imparare
przypadek
143. Casus fortuitus
inizia ad imparare
przypadek nadzwyczajny (czysto losowy)
144. Casus mixtus
inizia ad imparare
przypadek mieszany (kiedy szkoda jest następstwem zdarzenia losowego, ale jest ona następstwem niedbalstwa)
145. Casus a nullo praestantur
inizia ad imparare
za zdarzenie z powodu przypadku nikt nie jest zobowiązany do świadczenia (od nikogo nie można domagać się odszkodowania)
146. Casus sentit dominus
inizia ad imparare
zdarzenie przypadkowe dotyka właściciela (konsekwencje zdarzeń przypadkowych ponosi właściciel)
147. Vis maior / vis absoluta / vis
inizia ad imparare
siła wyższa
148. Periculum
inizia ad imparare
ryzyko
149. Periculum locatoris
inizia ad imparare
ryzyko wynajmującego
150. Periculum debitoris
inizia ad imparare
ryzyko dłużnika (ryzyko ponosi dłużnik)
151. Periculum in mora
inizia ad imparare
ryzyko w okresie zwłoki (zwłoka stan kiedy strona w terminie nie wykonała swoich obowiązków)
152. Lucrum cessans
inizia ad imparare
utracone korzyści
153. Damnum emergens
inizia ad imparare
rzeczywisty uszczerbek majątkowy
154. Damnum
inizia ad imparare
szkoda
155. Damnum compensare
inizia ad imparare
naprawianie szkody
156. Solutio
inizia ad imparare
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika
157. Datio in solutum
inizia ad imparare
sytuacja kiedy dłużnik za zgodą wierzyciela świadczy mu coś innego niż wynika z treści zobowiązania
158. Solutio + res
inizia ad imparare
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem rzeczy (czy świadczył to co powinien świadczyć)
159. Solutio + tempus
inizia ad imparare
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem czasu (czy we właściwym czasie wykonał zobowiązanie)
160. Solutio + locum
inizia ad imparare
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem miejsca (czy we właściwym miejscu wykonał zobowiązanie)
161. Obligatio alternativa
inizia ad imparare
zobowiązanie alternatywne/przemienne; zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń
162. Solutio
inizia ad imparare
świadczenie
163. Facultas alternativa
inizia ad imparare
upoważnienie przemienne; polega na tym, że dłużnik może zwolnić się od swojego zobowiązania, spełniając inne świadczenie
164. Mora
inizia ad imparare
zwłoka
165. Mora debitoris = mora solvendi
inizia ad imparare
zwłoka dłużnika (określa sytuacje, kiedy dłużnik nie wykonał zobowiązania w prawidłowo ustalonym terminie)
166. Interpellatio
inizia ad imparare
wezwanie
167. Mora ex rei fit
inizia ad imparare
zwłoka wynika z samego stanu rzeczy (z treści umowy wynika, kiedy dane świadczenie ma być wykonane i automatycznie jeśli nie zostanie wykonane to bez wezwania ma miejsce zwłoka)
168. Fur semper moram facere videtur
inizia ad imparare
Złodziej postrzegany jest zawsze jako będący w zwłoce
169. Perpetuatio obligationis
inizia ad imparare
dosł. Uwiecznienie zobowiązania Przeniesienie ryzyka
171. Utile per inutile non vitiatur
inizia ad imparare
to, co jest skuteczne, nie doznaje uszczerbku ze strony tego, co jest nieskuteczne (Dotyczy problemu częściowej nieważności czynności prawnej. Częściowa nieważność czynności nie powoduje całkowitej nieważności te czynności)
172. Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere
inizia ad imparare
To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu
173. Ratihabitio mandato comparatur
inizia ad imparare
potwierdzenie równa się zleceniu
174. Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis
inizia ad imparare
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, lecz wykonanie przymusowe
175. Contractus bilateralis
inizia ad imparare
umowa dwustronna (wyraźnie rozdzielamy dwie strony o odmiennych interesach)
176. Contractus multilateralis
inizia ad imparare
umowa wielostronna (np. umowa spółki prawa cywilnego)
177. Contractus innominatus
inizia ad imparare
brak zaskarżalności w prawie rzymskim
178. Contractus vitalitus
inizia ad imparare
umowa aż do śmierci jednej ze stron, umowa dożywotnia
179. Essentialia contractus
inizia ad imparare
przedmiotowo istotne składniki treści kontraktu
181. Accidentalia contractus
inizia ad imparare
nie wpływają na istotę kontraktu (np. na to, czy daną umowę uznamy za umowę sprzedaży czy najmu), jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych (np. termin, warunek, polecenie)
182. Pacta sunt servanda
inizia ad imparare
umów należy dotrzymywać
183. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
inizia ad imparare
dosł. ‘ponieważ sprawy przybrały taki obrót’ każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach; wszelkie umowy są rozumiane w określonym stanie rzeczy
184. Impossibilium nulla obligatio est
inizia ad imparare
Nie ma zobowiązania, gdy [świadczenie] jest niemożliwe
185. Ex maleficio non oritur contractus
inizia ad imparare
Kontrakt nie rodzi się z czynu bezprawnego
186. Contractus stricti iuris
inizia ad imparare
umowa ścisłego prawa (przy której wykonaniu rygorystycznie trzymamy się treści umowy ustalonej przez strony umowy)
187. Contractus bonae fidei
inizia ad imparare
umowa dobrej wiary (charakteryzuje się tym, że przy ustalaniu ich treści sąd ma pole swobodnej oceny)
188. Bona fides
inizia ad imparare
dobra wiara (zasady współżycia społecznego)
189. Mala fides
inizia ad imparare
zła wiara
190. Venire contra factum proprium nemini licet
inizia ad imparare
nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
191. Tu patere legem quam fecisti
inizia ad imparare
powinieneś przestrzegać prawa, które uczyniłeś
192. Turpitudinem suam allegans nemo audiatur
inizia ad imparare
Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany
193. Dolo facit qui petit quod redditurus est
inizia ad imparare
Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
194. In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt
inizia ad imparare
W umowach bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne brzmienie
195. In ambiguitas contra stipulatorem
inizia ad imparare
wątpliwości tłumaczy się na niekorzyść tego, kto złożył oświadczenie w sposób niejasny
196. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
inizia ad imparare
w umowach zawierają się milcząco także wymagania wynikające z obyczajów i zwyczaju
197. Actio negatoria
inizia ad imparare
uprawnienie właściciela do tego aby inne osoby zaniechały takich zachowań, które stanowią zakłócenie spokojnego korzystania z jego własności
198. Rei vindicatio
inizia ad imparare
skarga wydobywcza (uprawnienie właściciela do odebrania jego rzeczy od każdego kto nią faktycznie włada bez uzasadnienia prawnego do wydobycia)
199. Superficies solo cedit
inizia ad imparare
to, co znajduje się na powierzchni, przypada gruntowi
200. Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet
inizia ad imparare
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada
201. Proprietas
inizia ad imparare
własność
202. Animus
inizia ad imparare
zamiar polegający na traktowaniu rzeczy jako swojej
203. Corpus
inizia ad imparare
materialne władanie rzeczą
204. Bonae fidei possessor
inizia ad imparare
posiadacz w dobrej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza niczyich uprawnień)
205. Malae fidei possesor
inizia ad imparare
posiadacz w złej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie wiedział, że narusza czyjeś uprawnienia)
206. Melior est condicio possidentis
inizia ad imparare
w jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza
207. Mala fides supervieniens non nocet
inizia ad imparare
późniejsza zła wiara nie szkodzi (jeżeli ktoś jest posiadaczem w dobrej wierze, a później dowiedział się, że narusza cudze uprawnienia, to nadal jest posiadaczem danej rzeczy sytuacja charakterystyczna dla nieruchomości, w szczególności dla zasiedzenia)
208. Mala fides superveniens nocet
inizia ad imparare
późniejsza zła wiara szkodzi (charakterystyczne dla ruchomości
209. Servitus in faciendo consistere nequit
inizia ad imparare
służebność nie może polegać na działaniu
210. Servitutes
inizia ad imparare
służebności
211. Servitutibus civiliter utendum est
inizia ad imparare
służebności należy wykonywać oględnie
212. Nulli res sua servit
inizia ad imparare
nie można mieć służebności na własnej rzeczy
213. Ex testamento
inizia ad imparare
powołanie do dziedziczenia oparte na testamencie
214. Ab intestato
inizia ad imparare
dziedziczenie beztestamentowe (dziedziczenie ustawowe)
215. Contra tabulas
inizia ad imparare
dziedziczenie przeciwtestamentowe (dziedziczenie przez osoby najbliższe spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie zachowek)
216. Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit
inizia ad imparare
spadkobranie to nic innego niż sukcesja w całość praw zmarłego
217. Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest
inizia ad imparare
Nikt nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
218. Testamentum
inizia ad imparare
testament
219. Testamentum allographum
inizia ad imparare
testament alograficzny (testament sporządzony ustnie w obecności świadków)
220. Testamentum holographum
inizia ad imparare
testament holograficzny (testament pisemny sporządzony w całości własnoręcznie)
221. Testamentum ruptum
inizia ad imparare
testament, który utracił prawną skuteczność (testament nieważny)
222. Testamentum militum
inizia ad imparare
testament wojskowy
223. Ambulatoria (enim) est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
inizia ad imparare
zmienna jest (zatem) wola zmarłego aż do samego kresu życia
224. Falsa demonstratio non nocet
inizia ad imparare
fałszywe oznaczenie nie szkodzi
225. Imperium
inizia ad imparare
uprawnienia władcze (magistratury rzymskie, wojskowość), ale też struktura polityczna, władająca na wielkim obszarze terytorialnym
226. Regnum
inizia ad imparare
władza, rządy
227. Iudicium
inizia ad imparare
sąd, ale też wyrok, proces
228. Administratio
inizia ad imparare
administracja (pomoc; służebny charakter)
229. Actor
inizia ad imparare
powód/oskarżyciel
230. Reus
inizia ad imparare
pozwany/oskarżony
231. Actor sequitur forum rei
inizia ad imparare
powód idzie za sądem pozwanego
232. Forum est ubi domicilium est
inizia ad imparare
miejscem sporu jest sąd miejsca zamieszkania (pozwanego)
233. Cognitio extra ordinem
inizia ad imparare
proces rzymsko kanoniczny, proces cywilny, proces inkwizycyjny, proces mieszany
234. Nemo iudex sine actore
inizia ad imparare
nie ma sędziego bez powoda (nie prowadzi się postępowania jeśli nie została złożona skarga)
235. Actiones semel inclusae judicio salvae permanent /lis pendens
inizia ad imparare
skargi raz wytoczone powodują stan sprawy zawisłej
236. Actio quaelibet in via sua
inizia ad imparare
każda skarga ma właściwą sobie drogę (jest rozpatrywana samodzielnie)
237. Actio personalis moritur cum persona
inizia ad imparare
roszczenie o charakterze ściśle osobistym wygasa ze śmiercią osoby której dotyczy
238. Delicta perentium liberis non nocent
inizia ad imparare
przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom (karne też)
239. Actio semel extincta non reviviscit
inizia ad imparare
roszczenie raz wygasłe nie odżywa
240. Res iudicata
inizia ad imparare
rzecz osądzona
241. Ne bis in idem
inizia ad imparare
nie dwa razy za to samo (zakaz powtórnego karania)
242. Res iudicata pro veritate accipitur
inizia ad imparare
prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę (wiążące)
243. Actor non condemnatur
inizia ad imparare
powód nie może być zasądzony
244. Nemo tenetur seipsum accusare
inizia ad imparare
nikt nie jest zobowiązany do oskarżenia samego siebie
245. Actori incumbit probatio
inizia ad imparare
Na powodzie spoczywa ciężar dowodu
246. Actori incumbit onus probandi
inizia ad imparare
ciężar dowodu spoczywa na powodzie
247. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
inizia ad imparare
ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
248. Reus exceptiendo fit actor
inizia ad imparare
podniesienie przez pozwanego zarzutu czyni go powodem
249. Reus in exceptione actor est
inizia ad imparare
pozwany w zakresie podniesionego zarzutu jest powodem (tj. na nim spoczywa ciężar dowodu)
250. Non debet actori licere, quod reo non permittur
inizia ad imparare
Powodowi nie wolno tego, na co nie pozwala się pozwanemu
251. Audiatur et altera pars
inizia ad imparare
należy wysłuchać także drugiej strony
252. Iura novit curia
inizia ad imparare
sąd zna prawo
253. Ubi ius ibi remedium
inizia ad imparare
gdzie prawo, tam i środek (do jego realizacji)
254. Iudicis est ius dicere, non dare
inizia ad imparare
zadaniem sędziego jego stosowanie a nie tworzenie prawa
255. Iudex non calculat
inizia ad imparare
sędzia nie kalkuluje
257. Iudex suspectus
inizia ad imparare
sędzia podejrzany
258. Iudicium non debet esse illusorium
inizia ad imparare
wyrok nie powinien być pozorny
259. Nemo est iudex in propria causa
inizia ad imparare
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
260. Nemo iudex sine actore
inizia ad imparare
Nie ma sędziego bez powoda
261. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
inizia ad imparare
Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza
262. In dubio pro reo
inizia ad imparare
w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
263. In dubio semper id, quod minus est, debetur
inizia ad imparare
w wypadku wątpliwości, wymagane jest to co mniejsze
264. Iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit / ne ultra petita
inizia ad imparare
sędzia nie może zasądzić ponad żądanie powoda
265. Reformatio in peius iudici apellatio non licet
inizia ad imparare
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmienić wyroku na niekorzyść zasądzonego
266. Reformationis in peius
inizia ad imparare
pogorszenie sytuacji skazanego w wyniku wyroku zapadłego w postępowaniu odwoławczym
267. Ubi societas, ibi ius
inizia ad imparare
gdzie społeczeństwo, tak i prawo (różne źródła antyczne)
268. Auctoritas, non veritas facit legem
inizia ad imparare
władza a nie prawda jest źródłem prawa
269. Lex facit regem
inizia ad imparare
prawo czyni króla
270. Fortior est custodia legis quam hominis
inizia ad imparare
silniejsza jest ochrona prawna niż ludzka
271. De minimis non curat praetor
inizia ad imparare
pretor (władza) nie zajmuje się błahostkami
272. De minimis non curat lex
inizia ad imparare
prawo nie zajmuje się błahostkami (forma anglosaska)
273. Iustitia nemini neganda
inizia ad imparare
nikomu nie należy odmawiać sprawiedliwości
274. Nulla taxatio sine representatione
inizia ad imparare
nie ma opodatkowania bez demokratycznego umocowania
275. Fiscus sepmer locuples solvendo
inizia ad imparare
skarb państwa jest zawsze wypłacalny
276. In tributis non admittur compensatio
inizia ad imparare
w przypadkach długów podatkowych nie dopuszcza się potrącenia
277. Quod semel sumpsit, fiscus numquam reddit
inizia ad imparare
skarb państwa nigdy nie oddaje tego, co raz przyjął
278. Ius canonicum
inizia ad imparare
prawo kanoniczne
279. Argumentum a fortiori
inizia ad imparare
wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy
280. Argumentum a maiori ad minus
inizia ad imparare
(wnioskowanie z większego na mniejsze) jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej
281. Argumentum a minori ad maius
inizia ad imparare
(wnioskowanie z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej.
282. Argument ab exemplo
inizia ad imparare
argument z przykładu, odwołujący się do przykładu
283. Argument ad absurdum
inizia ad imparare
argument odwołujący się do absurdu
284. Argumentum a rerum natura
inizia ad imparare
argument z natury rzeczy
285. Argumentum a loco communi
inizia ad imparare
argument z rzeczy wspólnych
286. Argument a loco speciali
inizia ad imparare
argument z miejsc specjalnych
287. Argument a cohaerentia
inizia ad imparare
argument ze spójności
288. Argument a completudine
inizia ad imparare
argumentacja odwołująca się do zupełności systemu prawa
289. Ratio legis
inizia ad imparare
cel konkretnej sprawy
290. Ratio iuris
inizia ad imparare
cel prawa, porządku prawnego
291. Ratio legis est anima legis
inizia ad imparare
sens ustawy jest jej duszą
292. Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
inizia ad imparare
nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada
293. Accessio cedit principali
inizia ad imparare
rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej
294. Ambiguitas contra stipulatorem
inizia ad imparare
sformułowania dwuznaczne rozumieć należy przeciw składającemu oświadczenie
295. Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
inizia ad imparare
Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do ostatniego tchnienia
296. Dies interpelat pro homine
inizia ad imparare
termin wzywa za człowieka
297. Dolus omnimodo puniatur
inizia ad imparare
podstęp jest karany w każdym przypadku
298. Emptio tollit locatum
inizia ad imparare
kupno przekreśla najem
299. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
inizia ad imparare
w umowach jest milcząco zawarte to, co stanowi zwyczaj i obyczaj
300. Male iure nostro uti non debemus
inizia ad imparare
nie powinniścmy źle używać naszego prawa
302. Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur
inizia ad imparare
dziecko poczęte uważa się za urodzone ilekroć chodzi o jego korzyść
303. Qui tacet, consentire videtur ubi loqui potuit et debuit
inizia ad imparare
Kto milczy, ten zdaje się zgadzać gdy ktoś mógł i powinien był mówić
304. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
inizia ad imparare
każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach
305. Semel heres semper heres
inizia ad imparare
kto raz zostanie dziedzicem pozostaje nim na zawsze
306. Tutor rem pupili emere non potest
inizia ad imparare
opiekun nie może nabyć rzeczy osoby poddanej jego opiece
307. Vim vi repellere licet
inizia ad imparare
siłę wolno odeprzeć siłą
308. Accessio
inizia ad imparare
akcesja
309. Actus
inizia ad imparare
akta
310. Adoptio
inizia ad imparare
adopcja, przysposobienie
311. Apellatio
inizia ad imparare
apelacja
312. Cautio
inizia ad imparare
kaucja, zabezpieczenie
313. Cessio
inizia ad imparare
cesja, przeniesienie wierzytelności
314. Clausula
inizia ad imparare
klauzula
315. Compensatio
inizia ad imparare
kompensacja, potrącenie
316. Contractus
inizia ad imparare
kontrakt
317. Donatio
inizia ad imparare
darowizna
318. Exceptio
inizia ad imparare
wyjątek
319. Depositum
inizia ad imparare
depozyt, przechowanie
320. Delictum
inizia ad imparare
delikt, czyn niedozwolony
321. Vindicatio
inizia ad imparare
windykacja
322. Inventarium
inizia ad imparare
inwentarz
323. Legalis
inizia ad imparare
legalny, prawny
324. Legtum
inizia ad imparare
legat, zapis
325. Mandatum
inizia ad imparare
mandat, zlecenie
326. Novatio
inizia ad imparare
nowacja, odnowienie
327. Occupatio
inizia ad imparare
zawłaszczenie, okupacja
328. Pactum
inizia ad imparare
pakt, umowa
329. Poena
inizia ad imparare
kara
330. Precarium
inizia ad imparare
prekarium
331. Prohibitio
inizia ad imparare
zakaz
332. Promulgatio
inizia ad imparare
promulgacja
333. Provincia
inizia ad imparare
prowincja
334. Privatus
inizia ad imparare
prywatny
335. Publicus
inizia ad imparare
publiczny
336. Restitutio
inizia ad imparare
restytucja
337. Sanctio
inizia ad imparare
sankcja
338. Successio
inizia ad imparare
sukcesja
339. Ius publicum
inizia ad imparare
prawo publiczne
340. Nasciturus
inizia ad imparare
mający się narodzić (oznacza dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone)
341. De in ius vocando
inizia ad imparare
o wezwaniu do sądu

Devi essere accedere per pubblicare un commento.