Łacina dla Kasi;*.

Prawo do korzystania z rzeczy.

Ius utendi.

Forma czynności prawnej dla osiągnięcia pewnych skutków.

Ad eventum.

Prawo zużycia rzeczy.

Ius abutendi.

To co wzniesiono na gruncie należy do właściciela gruntu.

Superficies solo cedit.

Nikogo nie krzywdzi ten, kto korzysta ze swojego prawa.

Quo suo iure utitur, neminem laedit.

Elementy czynności prawnej wpisane w jej naturę.

Naturalia negotii.

Ktoś dokonuje czynności prawnej, ale myśli że jej nie dokonuje.

Reservatio mentalis.

Tak jak...

quasi (ex contractu).

Wymóg formy pisemnej dla celów dowodowych.

Ad probationem.

Elementy czynności prawnej.

Negotium.

Rzeczy wspólne dla wszystkich.

Res omnium communes.

Przez fakty dokonane (dorozumiane).

Per facta concludentia.

Zobowiązanie z czynu niedozwolonego.

Ex delicto.

Prawo posiadania.

Ius possidendi.

Wypowiedziane wyraźnie słowami.

Expressis verbis.

W sensie szerokim.

Sensu largo.

Najwyższe prawo - najwyższą krzywdą.

Summum ius - summa iniuria

Dodatkowe postanowienia czynności prawnej.

Accidentalia negotii.

Warunek, od którego zależy efekt.

Condicio.

Termin [Jeden z "dodatkowych postanowień czynności prawnej", tj. "Accidentalia negotii"].

Dies.

Polecenie [Jeden z "dodatkowych postanowień czynności prawnej", tj. "Accidentalia negotii"].

Modus.

Prawa na rzeczy cudzej.

Iura in re aliena.

Prawa służebności [Jedno z "praw na rzeczy cudzej", tj. Iura in re aliena].

Servitutes.

Zastaw [Jedno z "praw na rzeczy cudzej", tj. Iura in re aliena].

Hypotheka / pignus.

Dzierżawa wieczysta [Jedno z "praw na rzeczy cudzej", tj. Iura in re aliena].

Empitheusa.

Prawo do wzniesienia budynku na cudzym gruncie [Jedno z "praw na rzeczy cudzej", tj. Iura in re aliena].

Superficies.

Niewłaściwość sądu.

Praescriptio fori.

Komentarz od ustawy obowiązującej (!).

De lege lata.

W szerokim znaczeniu.

Sensu largo.

Z tytułu darowania.

Causa donandi.

Daj mi fakt, dam ci prawo.

Da mihi factum, dabo tibi ius.

Z różnych innych przyczyn.

Ex variis causarum figuris.

W stosunku do określonych osób.

Ad incertas personas.

Szkoda idzie za głową (sprawcą).

Noxa caput sequitur.

Od wtedy (czynność nie jest ważna od zawarcia, tylko od konkretnego wydarzenia).

Ex tunc.

Słowami ustawy.

Verba legis.

Sposób liczenia czasu (wliczamy dzień pierwszy danego okresu, nie liczymy dnia ostatniego).

Computatio civilis.

Coś ponad.

Superfluum.

Termin końcowy (skuteczność czynności prawnej ustaje po upływie tego terminu).

Dies ad quem.

Gatunek nie ginie.

Genus perire non censetur.

Wnioski związane z przyszłymi zmianami w ustawodawstwie (!).

De lege ferenda.

Umorzenie zobowiązania (długu).

Causa solvendi.

Norma pozbawiona jakichkolwiek sankcji.

Lex imperfecta.

Obok ustawy.

Praeter legem.

Domniemanie prawne wzruszalne.

Preasumptio iuris tantum.

Sprawy świeckie.

Causae saeculares.

Skarga skuteczna wobec wszystkich.

Actiones in rem.

Od zaraz (czynność prawna ważna natychmiast).

Ex nunc.

Prawo ustanowione później należy stosować przed prawem ustanowionym wcześniej.

Lex posterior derogat legi priori.

Testament tworzący zobowiązanie.

Legatum per damnationem.

W celu zobowiązania kogoś do czegoś.

Causa obligandi vel acquirendi.

Na wypadek śmierci.

Mortis causa.

Prawo szczególne należy stosować przed prawem ogólnym.

Lex specialis derogat legi generali.

Norma opatrzona sankcją karną.

Lex minus quam perfecta.

Obyczaj przodków.

Mos maiorum.

Skarga skuteczna tylko wobec konkretnej osoby.

Actiones in personam.

Określona liczba (liczba zamknieta).

Numerus clausus.

Domniemanie prawne niewzruszalne.

Preasumptio iuris ac de iure.

Testament tworzący prawo władcze.

Legatum per vindicationem.

Wobec wszystkich.

Erga omnes.

Rzeczy oznaczone co do tożsamości.

Species.

Z samego faktu.

Ipso facto.

Przepis ogólny późniejszy nie uchyla przepisu wcześniejszego szczególnego.

Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali.

Na pierwszy rzut oka.

Prima facie.

Długi zwyczaj

Longa consuetudo.

Norma prawna opatrzona sankcją karną i sankcją nieważności.

Lex plus quam perfecta.

Przywilej czytania.

Veniam legendi.

Norma prawna opatrzona sankcją nieważności.

Lex perfecta.

Przywilej pisania.

Veniam scribendi.

Gdzie społeczeństwo, tam prawo.

Ubi societas, ibi ius.

Ustawa specjalna (przepis szczególny).

Lex specialis.

Jakim prawem.

Quo iure.

Domniemanie faktyczne (z wiedzy).

Praesumptio facti.

Glosa.

Glossa.

Glosa na marginesie.

Glossa marginalis.

Glosa między wierszami.

Glosa interlinealis.

Prawo książęce.

Ius ducale.

Nieznajomość faktu nie szkodzi.

Ignoranti facti non nocet.

Przez analogię.

Per analogiam.

Formuła procesu.

Formula processus.

Miejsce rynku / sądu.

Loca forensia.

Prawo względnie obowiazujące.

Ius dispositivum.

Wbrew ustawie.

Contra legem.

Nikogo nie uwięzimy, o ile prawem go nie pokonamy.

Neminem captivabimus nisi iure victum.

Między żyjącymi.

Inter vivos.

Sąd (urząd) zna prawo.

Iura novit curia.

Nieznajomość prawa nie uwalnia / nie tłumaczy.

Ignorantia iuris non exculpat.

Oboje praw (świeckie i kanoniczne).

Ultrisque iuris.

Prawo powszechne.

Ius universale.

Gdzie ten sam cel, tam także takie samo uregulowanie.

Ubi eadem legis ratio, ibi eadem dispositio.

Kościół żyje prawem rzymskim.

Ecclesia vivit lege Romana.

Powód idzie na forum pozwanego.

Actor sequitur forum rei.

Glosa zgodna z prawem / Zbiór najważniejszych glos.

Glossa ordinaria (Accursiusa).

Sprawy duchowe.

Causae spirituales.

Prawo bezwzględnie obowiązujące.

Ius cogens.

Agora / Rynek.

Forum

Z przeciwieństwa.

A contrario.

Prawo partykularne (oddzielne).

Ius particulare.

Sąd, który można wybrać.

Forum liberum.

Cel ustawy.

Ratio legis.

Wnioskowanie z całego systemu prawa.

Analogia iuris.

Między stronami.

Inter partes.

Sprawiedliwość.

Iustitia.

Wódz / książę.

Dux

Spółka wszelkiego życia (tj. małżeństwo <3).

Consortium omnis vitae.

Nieznajomość prawa szkodzi.

Ignorantia iuris nocet.

Rzeczy oznaczone co do gatunku.

Genus.

Ustawa ogólna.

Lex generalis.

Z mocy prawa.

Ipso iure.

W ścisłym znaczeniu.

Sensu stricto.

Wnioskowanie z ustawy.

Analogia legis.

Przywilej skorzystania ze szczególnego sądu.

Privilegium fori.

Z definicji.

Ex definitione.

Jasne teksty nie podlegają wykładni.

Clara non sunt interpretanda.

Wygaśnięcie ustawy przez nieużywanie (zaprzestanie).

Desuetudo.

Pierwszy w czasie, lepszy w prawie.

Prior tempore, potior iure.

Zwyczaje miejscowe

Consuetudines loci.

Zwyczaje aprobowane.

Consuetudines approbatae.

Zwyczaje spisane.

Consuetudines in scriptis redactae.

Wykaz sądów / opłata targowa.

Cenzus fori.

Zgodnie z ustawą.

Iuxta legem.

Ustanawiać ustawę.

Legem ferre.

Wynika z kontraktu.

Ex contractu.

Źródła prawa.

Fontes iuris.

Źródła powstania prawa.

Fontes iuris oriundi.

Źródła poznania prawa.

Fontes iuris cognoscendi.

Rynek rzymski

Forum romanum.

Prawo nie działa wstecz.

Lex retro non agit.

Liczy się nie tylko bajceps, ale i...

Fryz.

Prawo do dysponowania rzeczą.

Ius disponendi.

Porozumienie.

Consensus.

Z pomocą samego porozumienia.

Solo consensus.

Prawo nieograniczone.

Ius infinitum.

W drodze zasiedzenia.

In statu usucapiendi.

Prawo do pobierania pożytków z rzeczy.

Ius fruendi.

Ustawa nie różnicuje.

Lege non distinguente.

Doliczenie czasu, przez który poprzednia osoba posiadała daną rzecz, by można było ją zasiedzieć.

Accessio possesionis (accessio temporis).

Nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada.

Nemu plus iuris ad transferre non potest, quam ipse haberet.

Własność.

Dominium.

Własność użytkowa (wasalna).

Dominium utile.

Własność zwierzchnia.

Dominium directum.

Współwłasność niepodzielna.

Condominium pro indiviso

Skarga o naruszenie posiadania.

Actio negatoria.

Skarga wydobywcza.

Rei vindicatio - cum omni causa.

Pomieszanie ("zlanie").

Confusio.

Przekazanie klucza.

Traditio clauium.

Czynić dobrze.

Beneficium.

Posiadanie nie wadliwe.

Possessio non vitiosa.

Posiadanie wadliwe. (Gdy ktoś nabył rzecz siłą, potajemnie lub trzeba na żądnie ją oddać.

Possessio vitiosa

Siłą

Vi

Potajemnie

Clam

Oddać na żądanie

Precario.

Nikt nie może sam dla siebie zmienić podstawy posiadania.

Nemo sibi ipse causa possesion mutare potest.

Przeniesienie własności bez faktycznego wręczenia rzeczy.

Traditio brevi manu.

Oddzielenie majątku własnego od spadkowego.

Beneficium separationis.

Dobrodziejstwo podziału (dług podzielony na kilku dłużników).

Beneficium divisionis.

Ciało, rzecz, faktyczne władztwo.

Corpus.

Zastaw ręczny, powstawał na podstawie kontraktu realnego, posiadanie rzeczy od razu przechodziło na wierzyciela.

Pignus.

Sukcesja uniwersalna. Przeniesienie na kogoś wszystkich swoich praw.

Successio per universitatem.

Służebność nie polega na działaniu.

Servitus in facere consistere nequit.

Przeniesienie własności bez faktycznego wydania rzeczy. Posiadacz zmienia się w detektora.

Constitutum possesorium.

Symbol kupna.

Symbolica, ficta.

Ojciec panny młodej wydaje ją przed kościołem panu młodemu.

Traditio puellae ante ostium ecclesiae.

Wydanie bez podstawy prawnej, bez słusznej przyczyny.

Traditio nuda sine causa.

Odpowiedzialność do wysokości majątku spadkowego.

Beneficium inventari.

Wola posiadania rzeczy dla kogoś.

Animus rem alieni habendi.

Wola posiadania rzeczy dla siebie.

Animus rem sibi habendi.

Wydanie dokumentu. Nabycie przez pisemne oświadczenie zbywcy.

Traditio instrumenti.

Wola posiadania rzeczy.

Animus.

Dziedziczenie z testamentu.

Successio ex testamento.

Prawo pobierania pożytków z rzeczy zużywalnej. (obowiązek zwrotu w takiej samej ilości)

Quasi usus fructus.

Prawo pobierania pożytków z możliwością pobierania wszystkich pożytków. (bez naruszenia rzeczy).

Usus fructus.

Pomieszanie, zlanie. (Np. Ruchomości z nieruchomościami)

Confusio.

Nikt, kto wystąpi z powództwem, nie zostanie odesłany.

Nemini deneganda.

Fizyczne wręczenie rzeczy.

Traditio corporalis.

Wydanie nieoznaczonej osobie.Np. gdy rozrzuca się pieniądze.

Traditio ad incertam personam.

Dobrodziejstwo wstrzymania się od przyjęcia spadku.

Beneficium abstinendi.

Przyjmuje się, że ktoś jest dojrzały. np przez małżeństwo.

Beneficium aetatis.

Środki do życia (pozostawione dłużnikowi w przypadku licytacji jego majątku).

Beneficium competentiae.

Dobrodziejstwo posiadania (posiadacz jest zawsze w lepszej sytuacji)

Beneficium possessionis.

Ten, który przyjmuje pożyczkę.

Mutuo accipiens.

Warunek niezbędny, bez którego coś nie może się odbyć.

Condicio sine qua non.

Dziedziczenie z ustawy.

Successio ex lege.

Wydanie dziewczyny/ kobiety.

Traditio puellae/mulieris.

Przeniesienie własności przez wskazanie bez fizycznego zetknięcia się.

Traditio longa manu.

Osoba, która daje coś w prekarium.

Precario dans.

Wola posiadania dla drugiego.

Animus possidendi pro alieno.

Własność użytkowa (wasala).

Dominium utile.

Własność niepodzielna.

Condominium pro indiviso.

Skarga wydobywcza, przysługująca właścicielowi, który utracił rzecz.

Rei vindicatio cum omni causa.

Prawo pobierania pożytku tylko na własne potrzeby.

Usus.

Wydanie przez kartę.

Traditio per chartam.

Zastaw antychretyczny. (Pożytki z rzeczy którą właściciel wziął w zastaw idę na spłatę kapitału)

Pignus antichreticum.

Obywatelski, staranny.

Civiliter.

Ten, który ma sie narodzić jest traktowany jak urodzony, wtedy kiedy chodzi o jego korzyści.

Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eins agitur.

Dziedziczenie beztestamentowe, według głów.

In capita.

Dziedziczenie beztestamentowe, według szczepów.

In stirpes.

Z myślą, że to testament.

Cum animo testandi.

W razie wątpliwości rozstrzyga się na korzyść testamentu.

Favor testamenti.

W razie wątpliwości małżeństwo uznaje się za ważne.

Favor matrimoni.

W razie wątpliwości, uważa się, że ktoś jest wolny.

Favor libertatis.

Przebłyski świadomości.

Lucidum intervallum.

Zapis w testamencie.

Legatum.

Zobowiązanie dziedzica do wydania rzeczy.

Legatum per damnationem.

Od razu po śmierci spadkodawcy, osoba wyznaczona staje sie właścicielem danej rzeczy.

Legatum per vindicationem.

Podział rzeczy.

Legatum per praecetionem.

Nakazywanie dziedzicowi pewnych zachowań.

Legatum per sinendi modo.

Zapisywanie wierzytelności. Wierzyciel może domagać się od spadkobiercy spłacenia długu.

Legatum per nominis.

Zwolnienie z długu.

Legatum per liberationis.

Odpowiedzialność ZA rzeczy do masy spadkowej.

Cum viribus hereditatis.

Odpowiedzialność DO wysokości masy spadkowej.

Pro viribus heredidatis.

Chcemy coś komuś zapisać i dajemy mu to wcześniej, ale odejmujemy to od wartości jego części. Dostaje to na poczet przyszłego spadku. Spadek wcześniej przyjęty.

Seccessio anticipata.

Wystąpienie o wydanie spadku.

Hereditatis petitio.

Małżeństwo.

Matrimonium (Numptiae)

Majątek należący do ojca rodziny.

Patrimonium.

Przeszkoda.

Impedimentum.

Przeszkoda zrywająca.

Impredimentum Dirimens.

Przymierze małżeństwa.

Foedus matrimoniale.

Zgoda małżeńska.

Consensus matrimonalis.

Zgoda, która musiała być wyrażona przez cały czas trwania małżeństwa.

Affectio maritalis.

Małżeństwa powinny być wolne. Zgoda i rozwiązanie powinny zaistnieć z własnej woli.

Matrimonia libera esse debent.

Zaręczyny.

Sponsalia.

Przyrzeczenie zawarcia małżeństwa.

Matrimonii promisso.

Zwrot co do poniesionych kosztów (w przypadku zerwania zaręczyn)

Ad reparationem damnorum.

Nikt, kto powołuje się na własną niegodziwość, nie będzie wysłuchany.

Nemo turpitudinem suam allegans audiatur.

Małżeństwo zawarte i dopełnione.

Matrimonium ratum et consumatum.

Małżeństwo zawarte i nieskonsumowane.

Matrimonium ratum et non consumatum.

Żadna ludzka władza nie może rozwiązać małżeństwa.

Nulla humana potestas.

Oddzielenie.

Separatio.

Zdanie odrębne sędziego w sądzie kolegialnym.

Votum separatum.

Oddzielenie do co łoża i stołu.

Separatio quo ad torum et mensam.

Separacja stała.

Separatio perpetua.

Separacja czasowa.

Separatio temporanea.

Separacja w czasie trwania węzła małżeńskiego.

Separatio manente vinculo.

Matka zawsze jest pewna.

Mater semper certa est.

Ojcem jest ten, na którego wskazuje małżeństwo.

Pater est quem nuptiae demonstrant.

Niezdolność.

Impotentia.

Niemożność współżycia.

Impotentia coeundi (e- z kropkami nad.)

Bezpłodność.

Impotentia generandi.

Dzieci.

Liberi.

Dzieci pozamałżeńskie. Z nieprawego łoża.

Liberi vulgo concepti= liberi illegitimi.

Dzieci prawego pochodzenia.

Filii legitimi.

Przez zawarcie małżeństwa (dzieci stają się prawe)

Per subsequens matrimonium.

Zarzut wielu współżyjących. (Żaden z pozwanych nie będzie mógł być uznany za ojca.)

Exceptio plurium concubentium.

Małżeństwo mniemane. (wszyscy myślą, że jest ważne ale tak nie jest)

Matrimonium putativum.

Przysposobienie.

Adoptio.

Przyjęcie kogoś za dziecko z pełnymi skutkami.

Adoptio plena.

Niepełna adopcja. Dziecko zostaje pod władzą ojca w dotychczasowej rodzinie ale otrzymuje możliwość dziedziczenia beztestamentowego.

Adoptio minus plena.

Najpełniejsza adopcja ze wszystkimi skutkami. Dziecko uznane jako członek rodziny.

Adoptio plenissima.

Adopcja powinna odtwarzać naturę.

Adoptio naturam imitatur.

Zapłodnienie naturalne.

In vivo.

Zapłodnienie sztuczne.

In vitro.

W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość. Ustawa powinna być pisana językiem prostym.

In legibus magis simplicitas quam difficultas placet

Tam gdzie taki sam powód ustawy tam takie samo rozstrzygnięcie.

Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio.

Zwyczaj jest najlepszym interpretatorem ustaw (najlepszą wykładnią prawa).

Optima est legum interpres consuetudo.

Ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich.

Leges ab omnibus intellegi debent.

Dobre ustawy rodzą się ze złych obyczajów.

Leges bonae ex malis moribus procreantur.

Dobre prawo od złego możemy odróżnić miarą prawa natury.

Legem bonam a mala nulla a lia nisi naturae norma dividere possumus.

Znać ustawy (prawa) to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania.

Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem.

Nie należy dawać posłuchu czczym głosom tłumu - sędzia nie powinien ulegać naciskom.

Vanae voces populi non sunt audiendae.

Nie wszystko, co dozwolone, jest godziwe.

Non omne quod licet honestum est.

Wyrok tworzy prawo między stronami.

Sententia facit ius inter partes.

Wolność (/godność) jest rzeczą bezcenną.

Libertas (/dignitas) inaestimabilis res est.

Siłę wolno odeprzeć siłą.

Vim vi repellere licet.

Nie powinniśmy źle korzystać z przysługującego nam prawa.

Male nostro iure uti non debemus.

Nikt nie może być wiarygodnym świadkiem we własnej sprawie.

Nullus idoneus testis in re sua intellegitur.

Chcącemu i wiedzącemu nie dzieje się krzywda.

Volenti et scienti non fit iniuria.

Nieznajomość prawa nikogo nie uwalnia od skutków prawnych.

Ignorantia legis neminem excusat.

Co prawa bez obyczaju niewiele znaczą - Horacy. Cóż warte są prawa bez prawnych obyczajów.

Quid leges sine moribus, vanae proficiunt.

Najbardziej skorumpowana rzeczpospolita wieloma ustawami. Najwięcej praw w skorumpowanym państwie.

Corruptissima re publica plurimae leges.

Węzeł prawa.

Vinculum iuris.

Wierzyciel.

Creditor.

Dłużnik.

Debitor.

Zobowiązywać.

Obligare.

Zobowiązanie.

Obligatio.

Świadczenie w naturze.

In natura.

Zobowiązanie, które może byc dochodzone w drodze sądowej.

Obligatio civilis.

Zobowiązanie, które istnieje ale nie rodzi powództwa.

Obligatio naturalis.

Przeniesienie prawa własności

dare.

Uczynić.

Facere.

Zaniechać.

Non facere.

Znosić.

Pati.

Być zobowiazanym do...

Praestare.

Świadczenie jest niemożliwe do wykonania. (wtedy nie powstaje zobowiązanie.)

Impossibilium nulla obligatio est.

Możliwość wybory świadczeń spośród różnych.

Ius variandi.

Upoważnienie przemienne.

Fatultas alternativa.

Zobowiązanie przemienne.

Obligatio alternativa.

Żąda się za dużo.

Plus patitio.

Rzecz oznaczona indywidualnie ginie temu, komu powinna być świadczona.

Species perit ei cui debetur.

Szkoda poniesiona, wyrządzona.

Damnorum emergens.

Nieuzyskane korzyści. osoba osiągnęła by je gdyby ktoś wykonał zobowiązanie.

Lucrum cessans.

cena

PRETIUM

cena rynkowa

pretium commune

cena jednostkowa

pretium singulare

cena związana z przywiązaniem do rzeczy (np. pamiątka rodzinna)

pretium affectionis

prawo miarkowania

ius moderandi

kompensacja zysku i szkody (obliczanie różnicy między stratą a zyskiem)

compensatio lucri cum damno

prawo zatrzymania rzeczy

ius retentionis

nakłady zbytkowe, mogły być zabrane przez pozwanego, jeśli to było możliwe bez uszkodzenia rzeczy (np. zabranie drogich szat niewolnika)

ius tollendi

spełnienie świadczenia w celu uwolnienia się od zobowiązania

datio in solutum

drogą faktów dokonanych

via facti

umowa na korzyść osoby trzeciej

pactum in favorem tertii

czynność prawna pomieszana z zamiarem darowizny; czynność zawiązania pomieszanej z nieformalną umową darowizny

negotium mix tum cum donatione

klauzula przepadku (gdy dajemy coś w zastaw i nie wykupimy tego w odpowiednim terminie, rzecz ta staje się własnością wierzyciela)

lex commissoria

kontrakt nienazwany (do ut des- zamiana)

contractus innominatus

umowa o zawarcie zobowiązania (umowa przedwstępna)

pactum de contrahendo

umów należy dochowywać

pacta sunt servanda

, w jakich umowa została zawarta (jeżeli zawiera się umowę musimy uwzględnić okoliczności, jakie mają miejsce; umowa obowiązuje, jeśli okoliczności się nie zmienią)

rebus sic stantibus

zarzut niewykonania umowy

exceptio non adimpleti contractus

umyślna, podstęp

dolus

wina nieumyślna (lata- zbliżona do umyślnej, levis, levissima)

culpa

wina w wyborze

culpa in eligendo

wina strzeżenia

culpa custodiendo

siła wyższa

vis maior

ludzka słabość nie może się oprzeć

cui humana infirmitas resistere

odnowienie

novatio

przekazanie dóbr

cessio

umowa o nieodstępowanie/ niealienowanie rzeczy

pactum de non cedendo vel non aliendo

odstąpienie upoważnienia

cessio legis

Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie.

Nemo iudex in sua causa.

Świadek ze słyszenia.

Testis ex auditu.

Słowa ulatują pisma zostają.

Verba volant, scripta menent.

Czego nie ma w aktach to nie istnieje na świecie.

Quod non est in actis, non est in mundo.

Pozwany podnosząc zarzut, występuje w charakterze powoda.

Reus in exceptione actor est.

Przestępstwa rodziców niech dzieciom nie szkodzą.

Delicta parentum, liberis non nocent.

Złego zamiaru się nie domniemuje.

Dolus non praesumitur.

W razie wątpliwości rozstrzygamy na korzyść oskarżonego.

in dubio pro reo.

Nikt, nie karze za t żę popełniono przestępstwo, ale dlatego aby nie popełniano przestępstw.

Nemo prudens punit, quia peccatum est, sed ne peccetur.

Przestępstwo mniemane, którego nie było.

Delictum putativum.

Ścieżka przestępstwa...

Inter delicti.

Zły zamiar niezamierzony. ktoś chce napaść na bank i zabija przy tym kasjerkę.

Dolus eventualis.

pRZESTĘPSTWO PRAWA publicznego.

Crimen

przestępstwo prawa prywatnego.

delict.

Przestępstwo, także grzech.

peccatum.

przestępstwo, bezprawie.

Iniuria.

Przestępstwa prawa narodów. Zbrodnie przeciwko ludzkości.

Delicta iuris gentium.

Ofiara.

Victima.

Nie ma przestępstwa bez ustawy (wcześniej uchwalonej)

Nullum crimen sine lege.

Nie ma kary bez ustawy (ustawa powinna przewidywać sankcję)

Nulla poena sine lege.

Nie ma kary bez ustawy pewnej.

Nulla poena sine lege certa.

Nie ma kary bez pisemnej ustawy.

Nulla poena sine lege scripta.

Nie ma kary bez ustawy wcześniej ogłoszonej.

Nulla poena sine lege praevia.

Sprawa osądzona.

Res iudicate.

Siła, której nie można się oprzeć.

Vis absoluta.

Siła nagła.

Vis compulsiva.

Zły zamiar bezpośredni.

Dolus directus.

Zły zamiar bezpośredni nagły.

Dolus directus repentimus.

Zły zamiar bezpośredni przemyślany.

Dolus directus praemeditatus.

Obyczaje międzynarodowe.

Comitas gentium.

Prawo powrotu z niewoli u wrogów. Odzyskanie wcześniej posiadanych praw z wyjątkiem małżeństwa i posiadania.

Lex postliminii.

Rzecz osądzona wiążąca.

Res iudicata inter partes.

Rzecz, która miała miejsce między innymi osobami. Wyrok ma skutki dla osób trzecich.

Res inter alios gesta.

Przedłużenie jurysdykcji.

Prorogatio iuridictionis.

Przedłużenie kompetencji sądu.

Prorogatio fori.

Zarzuty.

Exceptiones.

Zarzut peremptoryjny. Miał na celu zniweczenie roszczeń powoda. np przedawnienie.

Exceptiones peremptioriae.

Zarzut dylatowyjny, który powodował chwilowe odroczenie sprawy. Np zwłoka.

Exceptiones dilatoriae.

Zarzut deklinatoryjny, który zwalniał od wdania się w spór. zawarcie ugody.

Exceptiones declinatoriae.

Odpowiedź.

Replicatio.

Odpowiedź na odpowiedź. Kolejna odp.

Duplicatio. Triplicatio.

Obowiązek przedstawienia środków dowodowych. np gdy ktos przechowuje testment.

Onus proferendi.

Obowiązek udowodnienai winy, ciążcy na oskarżycielu. Udowodnienie tezy.

Onus probandi.

ciężar dowodowy (onus probandi) spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza

Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat

Nie wchodzi się dwa razy do tej samej rzeki.

ne biss in idem.

Wyrok tworzy prawo miedzy stronami. `

Sententia facit ius inter partes.

Zakaz zmiany wyroku na gorszy przy apelacji.

Reformatio in peius.

Rzeczami drobnymi nie zajmuje się pretor czyli urząd czy sąd.

De minimis non curat praetor.

Błąd w podstawie prawnej wydania wyroku. w prawie materialnym. Naruszenie przepisów dot orzekania. między treścią a uzasadnieniem.

Error in iudicando.

Naruszenie prawa formalnego, niezachowanie odpowiedniej procedury.

Error in procedendo.

Sędzia wyłączony ze sprawy z mocą ustawy. (np. ze względu na więzy krwi)!!!

Iudex inhabilis!!!

Sędzia wyłączony ze sprawy na wniosek stron. może byc podejrzany.!!!

Iudex suspectus.!!!

Wyzbanie prawa. stwierdzenia wg jakiego prawa sie żyje.

professio iuris.

To co konieczne do przeprowadzenia procesu.

Ad litis ordinationem.

To co konieczne do rozstrzygnięcia sporu, procesu.

Ad litis decidendam.

działanie dłużnika na szkodę wierzyciela przez darowanie długu osobom trzecim. powództwo

actio Pauliana

kupno różnych rzeczy

emptio rei

kupno na pniu (rzeczy przyszłej)

emptio speratae

kupić szansę (np. los na loterii)

emptio spei

rzeczy będące w obrocie

res in commercio

wyjęte z obrotu (poświęcone bóstwom, kultom)

res extra commercium

korzyści, jakie rzecz przynosi należą do kupującego

cuius commodum eius periculum

rzeczy przyrzeczone

dicta et promissa

umowa zatrzymania własności (ten, kto sprzedaje zachowuje dla siebie własność)

pactum reservati dominii

sprzedawca daje możliwość zwrotu rzeczy

pactum displicentiae

będzie ważna, kiedy się rzecz spodoba się nabywcy (prawo zwrotu towaru w określonym czasie)

emptio ad gustum

umowa o odkupienie rzeczy

pactum de retroemendo

kontrakt najmu

LOCATIO CONDUCTIO

najem rzeczy

rei

dzieła (płaci się za efekty)

operis

pracy (liczy się gotowość do pracy)

operarum

daje rzeczy w najem

locator

bierze w posiadanie

conductor

czynsz

merx

kontrakt przechowania

depositum

depozyt nieprawidłowy, przy przechowywaniu rzeczy oznaczonych co do gatunku

depositum irregulare

przedmiotem pożyczki są rzeczy oznaczone indywidualnie

contractus mohatre

prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia

negotiorum gestio

kontrakt zlecenia

mandatum

powództwo z tytułu dochodzenia należności

conditionum

wola pozostawania w spółce

affectio societatis

do zastanowienia się, podjęcia decyzji

tempus deliberali

odpowiedzialność do wysokości majątku rodziny

pro viribus patrimonii

strony oddają sprawę do rozstrzygnięcia wybranemu sądowi

iurisdictio voluntaria

obowiązujące prawo zależy od tego, na jakim terenie leży sąd

lex fori processualis

sąd- działanie trzech osób

iudicium- actus trium personarum

powód (osoba)

actor

sędzia

iudex

pozwany

reus

Niech będzie wysłuchana i druga strona

Audiatur et altera pars

panowie sporu, strony procesu, powód i pozwany

domini litis

żaden sędzia bez powoda, nie ma sędziego bez powoda

nemo iudex sine actore

prawa spisane są dla osób czuwających

vigilantibus iura sunt scripta

sędzia jest zobowiązany z jednej strony powództwem a z drugiej żądaniami stron/ sędziemu nie wolna wyjść poza żądania stron

ne eat iudex ultra petita partium

zanim zrodził się spór/ przed wszczęciem procesu

ante litem natam!!!

po zrodzeniu się sporu/ po wszczęciu procesu

post litem natam!!!

uwiecznienie sądu

perpetuatio fori

uprawnienia do przeprowadzenia jakiejś sprawy

legitimatio ad causam

uprawnienia do przeprowadzenia całego procesu

legitimatio ad processum