kontrakty od 279-303

res

rzecz

contracto res

kontrakt rzeczowy

mutuum

pożyczka

depositium

depozyt

commodatum

użyczenie

pignus

zastaw ręczny

contracto verbae

kontrakty werbalne

stipulatio

stypulacja

dotis dictio

pożyczenie posagu

iusiurandum liberti

przysięga wyzwoleńca

cotracto litterae

kontrakty literalne (pisemne)

expensilatio

wpis do księgi rachunkowej

chirographum i syngrapha

skrypt dłużny

contracto conesnus

kontakty konsensualne (porozumienie)

eptio-vendito

kontrakt kupno-sprzedaż

locatio-conductio

kontrakt najmu

mandatum

zlecenie

mutui datio

przeniesienie własności przedmiotu pożyczki

actio certae creditae pecuniae

powództwo o zwrot pożyczki jeżeli to była suma pieniężna

conditio certae rei

powództwo o zwrot pożyczki jeżeli rzecz zamienna byla jej przedmiotem

infinitas usuras

nieograniczone odsetki

exceptio senatus consulti macedoniani

debitorowi przysługiwała ta obrona do obrony swoich roszczeń

depositum

kontrakt przechowywania

deponens

deponent (wręczał rzecz)

depozytariusz

depozytariusz (ten co przechowywał rzecz)

furtum usus

kradzież używania

actio depositi directa

powództwo o roszczenia (deponenta) przeciwko depozytariuszowi

actio depositi contraria

powództwo o roszczenia (depozytariusza) przeciwko deponentowi

depostium necessarium

depozyt konieczny

depositium sequestre

depozyt sekwestrowy

depositium irregulae

depozyt nieprawidłowy

res litigiosa

recz sporna

sequester

osoba trzecia

komodant

oddawał do bezpłatnego używania rzecz nieużywalną

komodatariusz

otrzymywał do używania bezpłatnie rzecz nieużywalną

furtum possessionis

kradzież własnej rzeczy

furtum usus

kradzież używania

actio comodati directa

powództwo o zwrot swojej rzeczy (komodanta) od kompozytariusza

utilias

korzyści

actio comodati contraria

powództwo o roszczenia (komodatariusza) przeciwko komodantowi

ius retentionis

prawo retencji

precarium

bezpłatne przekazanie drugiej osobie na jej prośbe rzeczy ruchomej i nie ruchomej lub prawa np. służebniści do używnaia z zastrzeżeniem zwrotu na kaze wezwanie

preces

prośba

prekarzysta

ten co prosi o rzecz w precarium

precario dans

ten co przekazywał rzecz w precarium

possessor vitiosus

posiadacz niewłaściwy (np. gdy prekarzysta nie oddaje rzeczy na wezwanie

zastawca

debitor w pignusie

zastawnik

creditor w pignusie

furtum usus

kradzież używanianp. zastawnik korzystał z rzeczy zastawionej bez iedzy zastawcy

custodian prastare

te specjalne pilnowanie rzeczy np. odpowiadał za nie zastawnik

actio pigneraticia directa

skarga ktora mogł wykorzystać zastawca o swoje roszczenia przeciwko zastawnikowi

actio pigneraticia contraria

skarga skarga ktora mogł wykorzystać zastawnik o swoje roszczenia przeciwko zastawcy

stipulator

wierzyciel w stypulacji

promissor

dłużnik w stypulacji on przysiegał

stipulatio poenae

kara umowna wczesniej w stypulacji

ojczysty acsendent kobiety

np. ojciec dziadek (ustanawiał posag w dotis dictio) ALE MOGŁA BYĆ TEŻ SAMA KOBIETA JAK BYŁA SUI IURIS

iusiurandum

przysięga

operae

usługi

codices accepti et expensi

instytucja ksiąg rachunkowych

nomina transcripticia

fikcyjne przychody, wydatki w ksiedze rachunkowej

transcriptio a re in personam

przepisanie z przedmiotu na osobę zmieniało to zobowiązanie na abstrakcyjne

causa

przyczyna

transcriptio a persona in personam

przepisanie z osoby na osobę zmiana debiotra w obligatio

accepta

wydatki

expensa

wydatki

chiragrapuhm czym sie różni do synagrapha

było wykonane w jednym egzemplarzu dla creditora

synagrapha czym sie różni do chiragrapphum

wykoanana w dwóch egzemplarzach

merx

towar

emptor

kupujący

venditor

sprzedawca

pretium

zapłącić cenę

iudicia bonae fidei

powództwa w dobrej wierze

actio venditi

skarga o roszczenia venditora (sprzedawcy)

actio empti

skarga o roszczenia emptora kupującego

essentialia negotii.

podstawowe elementy niezbedne do kontraktu

emptio rei seperatae

kupno rzeczy spodziewanej np. zbiory z winnicy (charakter warunkowy)

emptio spei

kupno samej nadziei np. ryby pochwycone (bezwarunkowe)

pretium in numerata pecunia consistere debet

cena musi byc wyrazona w pieniadzach

pretium certum

oznaczenie ceny

pretium verum

realnie przyżeczona cena a nie symbolicznie

pretium iustum

słuszna realna cena rynkowa

laesio enormis

nadmierny uszczerbek gdy nieruchomość zosatnie sprzedana poniżej 1/2 wartości

periculum emptoris

ryzyko kupca przy przypadkowej utracie rzeczy przez venditora

usuare

odsteki

evictio

ewikcja - Kupujący traci rzecz, bo sąd orzeka, że należała ona do kogoś innego – nie do sprzedawcy. Taki wyrok był nazywany ewikcją.

directa et promisa

zapewnienie np. że przedmiot sprzedaży nie ma żadnyvh wad

reticentia

celowe zatajenie wad przedmiotu sprzedazy

actio redhibitoria

skarga z której mógł korzystać emptor w przypadku gdy vendtitor wczesniej zatail wady przedmiotu, rozwiązywał nią umowę

actio quanti minoris

skarga dzieki której emptor chciał zachować rzezc z zatajonymi [rzez venditora wadami, pozwalała obniżyć cene

in diem adicctio

zastrzeżenie lepszej umowy przy sprzedaży do penego terminu

pactum de retrovenededo

zastrzeżenie że venditor do pewnego dnia będzie mógł domogać się odkupienia rzeczy pd emptora

pactum de retroemendo

umowa o odkupienie venditor zobowiązywał się odkupić do pewnego terminu rzecz od emptora

pactum displicentiae

sprzedaż na prośbe - emptor mógł odstąpić od kontraktu do ustalonegom terminu jesli merx mu nie odpowiadał

pactum protimeseos

umowa o pierwokupie venditor zastrzegał ze bedzie miał pierwszeństwo przed innymi ofertami jakby emtor chciał kiedys sprzedać

lex commissoria

klauzula przepadniecia venditor zastrzegał ze jak emptor nie zapłąci w termmine bedzie mógł odstapic od kontraktu

locatio conductio rei

najem rzeczy

locatio conductio operarum

najem usług

locatio conductio operis faciendi

najem dzieła

locator

ten co najmował drugiemu

conductor

najemca tych rzeczy

actio locati

skarga o roszczenia locatora

actio conducti

skarga o roszczenia conductora

mereces lub pensio

wynagrodzenie w locatio conductio rei w pieniądzach

postnumerado

czynsz płacony po pewnym okresie używania wynajętej rzeczy

operae illiberales

prace proste

culpa in eligendo

wina z której odpowaidał conductor za to że sam nie wykonał dzieła zleconego mu

solii

wspólnicy

affectus societas

wola zawarcia spółki warunek niezbedny

aport

wkład w spółke

societas leonina

lwia spółka (jeden wspólnik ponosi wyłącznie zysk a drugi tylko straty) TEGO RODZAJU KONTRAKT BYŁ NIEWAŻNY

consortium lub ercto non cito

wspólność majątkowa współdzielców po smierci pater familias ktory nie podzielil majątku (to najdawniejsza forma spółki rzymskiej)

nudo consensus

nieformalne porozumienie np. w sprawie zawarcia spółki przez peregrynów

societas omnium bonorum

spółka całęgo majątku- wspolnicy wnosili swoje majatki aby osiagnac okreslone cele

societas alicuius negotiatonis

spółka polegajaca na prowadzeniu przez wspólników przedsiębiorstwa przemyslowe lub handlowe

societas unis rei

spółka do jednej transakcji - pojedynczej sprawy np. zbudowanie domu

actio pro solio

skarga wspólnikow o dokonanie rozliczenia ze spółki

infamia

uszczerbek na czci

reuntiatio

wypowiedzenie z strony jednego ze wspólników

actio communi dividundo

skarga o podział wspólnego majątku (societas)

mandans

zleceniodawca

mandatarius

zleceniobiorca

mandatum mea tantum gratia

zlecenie musiało być wykonane w interesie mandansa albo osób trzecich nie mogło być w interesie mandatariusza

consilium

niewiążaca prawnie rada przyjacielska

mandatum nisi gratuitum nullum est

zlecenie jeżeli nie jest bezpłatne jest nieważne

honorarium

wynagrodzenie po spełnieniu zlecenia

extra ordinem

dochodzenie honorarium w okresie pryncypatu

operae liberales

prace wyzywolone (wymagając specjalnych umiejetności/wykształcenia) takie zlecano na mandatum

mandatum qualificatum

mandat kredytowy (zleceniodawca zlecał zleceniobiorcy by ten udzielił kredytu osobie trzeciej lub przedłużył kredyt na ryzyko zleceniodawcy)

culpa in eligendo

odpowiadać za niedbalstwo

actio mandati directa

skarga o roszczenia mandansa przeciowko mandatariuszowi

actio mandati contraria

skarga o roszczenia mandatariusza przeciwko mandansowi

mandatum revocare

rezygnacja ze zlecenia przez mandansa

reunitare

wypowiedzenie zleceni przez mandatariusza

contractus innominati

kontrakty nienazwane

actio praescriptis verbis

skargi o roszczenia w kontraktach nienazwanych

do ut des

ja daje abys ty dał (czyli prznosze na własność tobie jakąś rzezc abyś ty mi przewłaszczył na mnie inna rzecz

do ut facias

ja ci coś daje abyś ty coś zrobił

facio ut des

ja cos robie po to zebys ty mi cos dał

facio ut facias

ja coś robię po to żebyś ty coś zrobił dla mnie nawzajem

kontrakt aestimatut

kontrakt estymatoryjny czyli np. ktoś dawal drugiej osobie oszacowną rzecz po to by ta ja sprzedała i nastepnie zapłaciłą okreslona kwote dającemu

pacta adiecta

dodatkowe umowy

pacta praetoria

umowy pretorskie czyli nieformalne umowy które zostały uznane przez prawo pretorskie za zaskarżalne

pactum debiti proprii

przyrzeczenie spłacenia wlasnego długu

pactum debiti alieni

przyrzeczenie spłacenia cudzego długu- forma poreczenia

receptum argentarii

nieformalne przyrzecznie z bsnkierem polegajace na bankier gwarantowal ze pokryje dlugi klienta u osob trzecich

actio recepticia

skarga o roszczenia bankiera

receptum nauturum cauponum stabularariorum

osoba prowadzaca statek, stajnie, oberze przyjmuje rzeczy od ludzi którzy do jednego z tych instytucji przynoszą, bierze za te rzeczy odpowiedzialność o custoria-strzezenie

compromissum

Kompromis miedzy powodem i pozwanym o oddanie sprawy nie do sedziego a arbitra i przestrzeganie jego decyzji

pactum de donatione

umowa darowizny która byłą czynnościa prawnaDWUSTRONNYM

donatio inter virum et uxorem

zakaz darowizn miedzy małżonkami