II

fakt prawotwórczy

jest to fakt tworzący prawo.

fakty prawotwórcze

stanowienie, umowa, kształtowanie prawa zwyczajowego, precedens prawotwórczy

źródła prawa

są to fakty prawo tworzące, jak i rezultaty tych faktów.

źródła poznania prawa (w znaczeniu poznawczym)

jest to każdy dokument lub inna forma przekazu, z których czerpiemy informacje o prawie.

prawo zwyczajowe

Proces kształtowania się prawa zwyczajowego jest długotrwały i skomplikowany.

-

Najpierw musi wykształcić się w jakiejś społeczności powszechnie akceptowany w niej zwyczaj postępowania się w określony sposób i przekonanie, że postępowanie to jest wyznaczone przez jakąś wiążącą normę, zwaną normą zwyczajową.

norma prawa zwyczajowego

jest to norma, która powstaje jeżeli jakiś organ państwa, rozstrzygając jakąś konkretną sprawę, uczyni podstawą tego rozstrzygnięcia normę zwyczajową.

Uznanie normy zwyczajowej

jest to czynność podjęcia przez organ państwa decyzji na podstawie normy zwyczajowej - akt uznania tej normy.

zwyczaje

są to powszechne nawyki określonego zachowania w określonych sytuacjach, które wykształciły się w jakiejś grupie społecznej i nie są uznawane przez organy państwa za wiążące.

stanowienie prawa

jest to czynność konwencjonalna kompetentnego organu państwa, poprzez którą organ ów "żąda", aby normy o ukształtowanej przez niego treści były realizowane.

współstanowienie

jest to szczególny przypadek stanowienia, który polega na tym, że akt stanowienia dokonywany jest przez co najmniej dwa podmioty.

umowa

jest to fakt prawotwórczy, będący czynnością co najmniej dwustronną, poprzez którą strony uczestniczące w umowie ustalają wiążące je normy generalne i abstrakcyjne.

precedens prawotwórczy

jest to fakt prawotwórczy, który polega na tym, że jakiś organ państwa rozstrzyga określoną trudną sprawę mimo, że w obowiązującym systemie prawa brak jest podstaw do rozstrzygnięcia lub też podstawy te są niedostatecznie określone.

-

Rozstrzygając konkretną sprawę, organ państwa formułuje pewną normę generalna, którą czyni podstawą owego rozstrzygnięcia, a nazywaną ratio decidendi.

-

Jeżeli dany system prawa jest tak zbudowany, że obowiązuje w nim zasada związania precedensem, tzw. zasada stare decisis, to zgodnie z nią ratio decidendi, będąca podstawą konkretnego rozstrzygnięcia precedensowego,

-

powinna być odtąd podstawą rozstrzygania wszystkich spraw podobnych.

Doktryna prawnicza (opinie uczonych prawników)

współcześnie nie są uznawane za oficjalne źródło prawa, choć niewątpliwie wywierają istotny wpływ na jego tworzenie i interpretacje.

Proces prawodawczy w państwach demokratycznych jest uregulowany szczegółowo:

a) kto jest upoważniony tworzyć prawo,

-

b) zakres spraw, które można regulować aktem normatywnym danego rodzaju,

-

c) formy, w jakich prawo może być tworzone,

-

d) przebieg procesu prawodawczego,

-

e) ogłaszanie.

Zamknięty system źródeł prawa

prawo może być tworzone jedynie w formach wskazanych w konstytucji lub jedynie przez podmioty, które konstytucja do tego upoważnia.

Fazy prac prawodawczych:

a) faza przygotowawcza, b) konwencjonalny akt stanowienia.

Faza przygotowawcza

zaczyna się od podjęcia zamysłu, by uregulować prawnie jakąś dziedzinę spraw i obejmuje przygotowanie projektu aktu normatywnego, uzgodnienie go z różnymi podmiotami, jego krytyczną analizę

-

oraz podjęcie decyzji o przedłożeniu projektu organowi, który ma kompetencje do jego ustanowienia.

Prawodawca faktyczny

ludzie uczestniczący w procesie przygotowania i stanowienia aktów normatywnych oraz wywierających rzeczywisty wpływ na ukształtowanie treści tych aktów i nadanie im określonego kształtu redakcyjnego.

Prawodawca formalny

podmiot wyposażony w kompetencje prawodawcze i dokonujący konwencjonalnego aktu stanowienia, choć sam nie prowadzi wszystkich prac prawodawczych.

Inicjatywa ustawodawcza

jes to kompetencja pewnych podmiotów do dokonania czynności polegającej na przedłożeniu kompetentnemu organowi państwa projektu ustawy z takim skutkiem prawnym, że

-

organ ten jest zobowiązany do rozpatrzenia przedłożonego projektu i podjęcia decyzji w sprawie jego ustanowienia albo odrzucenia.