historia

egzekucja dóbr

jeden z głównych postulatów szlacheckiego ruchu politycznego w XVI w. -odzyskanje dla skarbu państwa tych królewszczyzn, które w XV w. zostały zastawione i rozdane możnowładcą lub bezprawnie przez nich zagarnięte

wojsko kwarciane

stale wojsko zaciężne, przeznaczone do obrony granic

Barbara Radziwiłłówna

żona Zygmunta II Augusta, w 1550r została koronowana na królową Polski. Wywodziła się z jednego z najbardziej wpływowych rodów książęcych na Litwie.

Konstytucja nihil novi

zasada, zgodnie z którą nowe decyzje w sprawach państwowych miały być podejmowane za wspólną zgoda króla, izby poselskiej i senatu.

Rzeczpospolita Obojga Narodów

tak zaczęto nazywać państwo powstałe po unii lubelskiej w 1569r, określenie to oznaczało, że państwo jest przedmiotem wspólnej troski jego obywateli - szlachty z Królestwa Polskiego(Korony) i Wielkiego Księstwa Litewskiego.

interreks

zwoływał on sejm konwokacyjny

konfederacja

związek zawierany przez szlachtę dla określenia określonych celów politycznych lub zastępujący władzę państwową w czasie bezkrólewia. Konfederacje nazywano generalna. W konfederacji decyzję podejmowano większością głosów.

prymas

w Kościele Katolickim arcybiskup uznawany za pierwszego spośród biskupów w danym kraju.

pacta conventa

osobiste zobowiązania monarchy. Osobną umowa zawierana z każdym nowym władza, obejmująca jego zobowiązania wobec państwa.

Henryk Walezy

pierwszy krok elekcyjny, obiecywał np. zawarcie przymierza polsko-francuskiego, budowę floty na Bałtyku i działania na rzecz ożywienia handlu.

Anna Jagiellonka

córka Zygmunta I Starego, jej mąż to Stefan Batory

Stefan Batory

książę Siedmiogrodu, mąż Anny Jagiellonki, z jego inicjatywy utworzono oddziały, tzw. piechoty wybranieckiej(łanowej).

prawo do rokoszu

w razie złamania przez władcę złożonej przysięgi szlachta miała prawo wypowiedzieć mu posłuszeństwo.

Siedmiogród

państwo położone we wschodniej części królestwa Węgier

Zygmunt Waza

na elekcji w 1587r najwięcej uzyskał głosów, królewicz szwedzki.

arianie

bracia polscy, wyznanie wywodzące się z kalwinizmu

pańszczyzna

obowiązek darmowej pracy chłopów na gruntach należących do szlachcica.

folwark

część majątku ziemskiego należącego do szlachcica, która nie została przekazana w użytkowanie chłopom, lecz należała bezpośrednio do właściciela.

Łaszt

dawna jednostka miary objętości produktów sypkich (3,0-3,8tys. litrów). W Gdańsku jeden łaszt pszenicy wynosił ok. 2400kg, owsa - ok. 1440kg.