Domanda |
Risposta |
inizia ad imparare
|
|
przyleganie, zjawisko łączenia się powierzchni dwóch różnych ciał fizycznych. U roślin dzięki adhezji cząsteczki wody przylegają do ścian cewek lub naczyń, zwierzęta wykorzystują to zjawisko przy poruszaniu się po gładkich powierzchniach, np. liściach
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
przejściowy, odwracalny stan ograniczenia wszystkich funkcji życiowych, pojawiający się w niekorzystnych warunkach środowiska lub w określonej fazie rozwoju osobniczego
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
sposób rozmnażania płciowego polegający na łączeniu się dwóch gamet różniących się pod względem budowy i wielkości: większej gamety żeńskiej (makrogamety) z mniejszą gametą męską (mikrogametą)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
nieruchliwe zarodniki występujące np. u grzybów lądowych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
programowana śmierć komórki, fizjologiczny proces obumierania komórki, prowadzący do utrzymania prawidłowej liczby komórek w organizmie
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
hormony roślinne regulujące wzrost i rozwój roślin. Odpowiadają m.in. za wzrost wydłużeniowy komórek, symulację podziałów komórkowych, powstawanie kallusa, odgrywają też rolę w ruchach organów roślinnych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
organizmy samożywne, wykorzystujące proste związki nieorganiczne (np. tlenek węgla (IV), sole mineralne) do syntezy związków organicznych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
wirus będący pasożytem bakterii
|
|
|
barwniki fotosyntetyczne - inizia ad imparare
|
|
barwniki zdolne do absorpcji światła, biorące udział w fotosyntezie. Należą do nich chlorofile, barwniki karotenoidowe, barwniki fikobilinowe
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
białka uczestniczące w przenoszeniu tlenu i tlenku węgla (IV) dzięki zdolności odwracalnego wiązania tych gazów. Należą do nich m.in. hemoglobina, mioglobina, hemocyjanina, hemoerytryna i chlorokruoryna
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
tkanka odżywcza otaczająca zarodek, złożona z komórek triploidalnych. Występuje w nasionach roślin okrytonasiennych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
tkanka odżywcza otaczająca zarodek, złożona z komórek haploidalnych. Występuje w nasionach roślin nagonasiennych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
komórki zarodka powstałe podczas wczesnego etapu rozwoju zarodka (bruzdkowania)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
wczesne stadium rozwoju zarodka powstałe w wyniku podziałów mitotycznych blastomerów. Ma postać pęcherzyka, którego ściana jest zbudowana z jednej warstwy komórek
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
pierwszy etap rozwoju zarodkowego, polegający na podziale mitotycznym zapłodnionego lub niezapłodnionego jaja (dzieworództwo). W efekcie bruzdkowania powstaje blastula
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
polisacharyd zbudowany z cząsteczek glukozy. Pełni funkcję budulcową - jest głównym składnikiem ścian komórkowych u roślin i protistów grzybopodobnych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
martwe komórki o wrzecionowatym kształcie, budujące tkankę przewodzącą u paprotników i roślin nagonasiennych. Uczestniczą w transporcie wody, nadają organom sztywność i mechaniczną wytrzymałość
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
narządy wydalnicze owadów, wijów i niektórych pajęczaków. Są to ślepo zakończone, rurkowate uwypuklenia wyrastające na granicy jelita środkowego i tylnego. Uczestniczą w usuwaniu z jamy ciała zbędnych produktów przemiany materii
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
kierunkowy ruch komórki lub organizmu w odpowiedzi na działanie bodźca chemicznego pochodzącego ze środowiska zewnętrznego. Może być dodania (w kierunku wyższego stężenia substancji) lub ujemna (w kierunku niższego stężenia substancji)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
polisacharyd. Pełni funkcję budulcową - jest głównym składnikiem ścian komórkowych u grzybów i oskórka u stawonogów
|
|
|
choanocyty (komórki kołnierzykowe) - inizia ad imparare
|
|
komórki występujące w wewnętrznej warstwie ciała gąbek, zaopatrzone w wić otoczoną kołnierzykiem. Ruch wici zapewnia przepływ wody przez ciało gąbki, co umożliwia wychwytywanie cząstek pokarmu
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
jedno- lub wielokomórkowe struktury służące do przytwierdzenia organizmu do podłoża oraz pobierania z niego wody i składników odżywczych. Występują u mszaków, na przedroślach paprotników, a także u niektórych gatunków protistów
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
proces infekcyjny wirusa, który kończy się rozpadem (lizą) zainfekowanej przez niego komórki
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
proces infekcyjny wirusa, w którym jego kwas nukleinowy zastaje wbudowany w materiał genetyczny komórki i razem z nim ulega replikacji
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. forma przetrwalnikowa organizmów (np. niektórych bakterii, protistów, bezkręgowców), powstająca w celu ochrony przed niektórymi czynnikami środowiska, np. suszą, niską temperaturą, brakiem pokarmu. Powstaje przez otoczenie organizmu grubą otoczką 2. stadium rozwojowe osłonięte otoczką służące do rozprzestrzeniania gatunku lub rozmnażania, częste u pasożytów 3. w odniesieniu do pasożytów - stadium rozwojowe lub dojrzała postać bytująca w tkankach żywiciela, osłonięta otoczką będącą wytworem tkanek żywiciela w reakcji na obecność pasożyta
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
hormony roślinne. Ich funkcja polega przede wszystkim na pobudzaniu podziałów komórkowych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
dynamiczna, ulegająca nieustannej przebudowie sieć włókien występująca w cytozolu komórek eukariotycznych. W jego skład wchodzą: mikrotubule, filamenty pośrednie i mikrofilamenty (filamenty aktynowe). Cytoszkielet zapewnia wytrzymałość komórek, warunkuje transport wewnątrzkomórkowy oraz ruchy całych komórek
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
roztwór koloidalny, w którym fazę rozpraszającą stanowi woda, a fazę rozproszoną - inne związki nieorganiczne i organiczne (głównie białka, w tym białka tworzące cytoszkielet). Wypełnia wnętrze komórki, w nim zanurzone są organelle komórkowe stanowi środowisko reakcji biochemicznych, pośredniczy w transporcie substancji między organellami oraz między organellami a środowiskiem zewnętrznym komórki
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
w korzeniu - zbudowane z tkanki miękiszowej okrycie stożka wzrostu, które chroni stożek przed uszkodzeniami mechanicznymi
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
rodzaj połączenia międzykomórkowego występujący w nabłonku. Nadaje warstwie utworzonej przez komórki dużą odporność mechaniczną, gdyż spina błony komórkowe i umożliwia zakotwiczenie elementów cytoszkieletu
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
samorzutne, nieodwracalne mieszanie się cząsteczek lub jonów wskutek ich chaotycznych ruchów. Odbywa się zgodnie z różnicą stężeń, czyli z miejsca o większej koncentracji danej substancji do miejsca o mniejszej koncentracji, aż do momentu uzyskania stanu równowagi
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
zróżnicowanie budowy zewnętrznej osobników obu płci
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
młoda, słabo rozwinięta meduza, stadium rozwojowe niektórych parzydełkowców. Powstaje w wyniku podziału poprzecznego (strobilizacji) polipa
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
proces usuwania z komórki powstałych w jej wnętrzu substancji (np. zbędnych ppm, hormonów, enzymów) za pomocą pęcherzyków transportujących
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
zewnętrzna warstwa zarodka w stadium gastruli, jeden z listków zarodkowych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
proces pobierania substancji przez komórkę eukariotyczną z otaczającego środowiska. Umożliwia m.in. pobieranie substancji odżywczych oraz wychwytywanie i niszczenie patogenów. W zależności od pobranego materiału wyróżnia się: pinocytozę - wchłanianie płynów wraz z rozpuszczonymi w nich związkami wielkocząsteczkowymi (białkami, kwasami nukleinowymi, polisacharydami) oraz fagozytozę - wchłanianie większych cząsteczek np. mikroorganizmów
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
wewnętrzna warstwa zarodka w stadium gastruli, jeden z listków zarodkowych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
przetrwalnik wytwarzany przez niektóre bakterie. Powstaje wewnątrz komórki na skutek otoczenia części cytoplazmy zawierającej chromosom bakteryjny grubą, wielowarstwową osłoną
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
rodzaj symbiozy polegający na współżyciu dwóch gatunków, przy czym jeden z nich (prokariotyczny lub eukariotyczny) żyje we wnętrzu komórki lub narządu drugiego (eukariotycznego)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
teoria wyjaśniająca pochodzenie komórki eukariotycznej. Według jej założeń komórka eukariotyczna powstała wskutek endosymbiozy co najmniej dwóch organizmów prokariotycznych. Pozostałością tych organizmów są organelle mające własne DNA: mitochondria i chloroplasty
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. u parzydełkowców - warstwa komórek wywodzących się z ektodermy, okrywająca ciało od zewnątrz; 2. u roślin - skórka pokrywająca nadziemną część rośliny
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
sen letni, fizjologiczny stan odrętwienia, występujący okresowo u niektórych gatunków zwierząt (np. lemurków), spowodowany działaniem wysokiej temperatury. Charakteryzuje się zmniejszeniem intensywności zachodzących procesów metabolicznych
|
|
|
fellogen (miazga korkotwórcza) - inizia ad imparare
|
|
wtórna tkanka twórcza roślin wytwarzająca wtórną tkankę okrywającą (korek) oraz pasma tkanki miękiszowej - fellodermę
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
związki organiczne naturalnie występujące w roślinach, regulujące ich wzrost i rozwój. Wyróżnia się pięć głównych grup fitohormonów: auksyny, gibereliny, cytokininy, inhibitory wzrostu i etylen
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
tkanka przewodzącą u roślin, zbudowana z żywych komórek (komórki sitowe, rurki sitowe, komórki przyrurkowe). Transporuje produkty fotosyntezy z liści i łodygi do korzenia
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
zależność procesów życiowych roślin i zwierząt od czasu trwania okresów światła i ciemności
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
sposób rozmnażania płciowego polegający na łączeniu się całych gametangiów. Zachodzi np. u grzybów (workowce i sprzężniowce)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
pokolenie haploidalne roślin, rozmnażające się płciowo za pomocą gamet
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
drobne kamienie magazynowane w żołądkach ptaków, służące do rozcierania pokarmu
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
stadium rozwoju zarodka następujące po blastuli, zbudowane z dwóch (ektodermy i endodermy) lub trzech (ektodermy, mezodermy i endodermy) warstw komórek. Dwuwarstwowa gastrula występuje u gąbek i parzydełkowców, trójwarstwowa u pozostałych zwierząt
|
|
|
genofor (chromosom bakteryjny) - inizia ad imparare
|
|
zwykle kolista cząsteczka DNA, obecna u organizmów prokariotycznych, pełniąca funkcję analogiczną do funkcji chromosomów organizmów eukariotycznych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
hormony roślinne pobudzające m.in. wzrost roślin, podziały komórkowe, kwitnienie, powstawanie owoców, kiełkowanie nasion
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
zjawisko wydzielania kropli wodnistego płynu na brzegach i wierzchołkach liści przez specjalne otwory (hydatody) w warunkach, gdy transpiracja jest utrudniona, a zawartość wody w glebie duża
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
rodzaj symbiozy, w której jeden gatunek odnosi większe korzyści niż drugi. Występuje np. u porostów, gdzie grzyb dominuje nad glonem
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
płyn krążący w otwartych układach krwionośnych bezkręgowców (stawonogów i większości mięczaków) pełniący funkcje analogiczne do krwi i limfy
|
|
|
hermafrodytyzm (obojnactwo) - inizia ad imparare
|
|
występowanie u jednego osobnika jednocześnie męskich i żeńskich gruczołów rozrodczych wytwarzających komórki jajowe i plemniki. Dotyczy przede wszystkim bezkręgowców, m.in. płazińców, pierścienic oraz ślimaków. U kręgowców, z wyjątkiem niektórych ryb, jest zjawiskiem patologicznym
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
organizmy cudzożywne, niezdolne do samodzielnego wytwarzania związków organicznych ze związków nieorganicznych. Odżywiają się innymi organizmami albo ich szczątkami
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
sen zimowy, fizjologiczny stan odrętwienia, występujący okresowo u niektórych gatunków zwierząt (np. nietoperzy, susłów czy świstaków), spowodowany działaniem niskiej temperatury. Charakteryzuje się zmniejszeniem intensywności zachodzących procesów metabolicznych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
jednowarstwowy nabłonek o budowie komórkowej lub syncytialnej, występujący pod oskórkiem u niektórych gatunków zwierząt bezkręgowych, np. stawonogów
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
spodnia część kapelusza podstawczaków zawierająca warstwę rodzajną (hymenium), złożoną z zarodni oddzielonych od siebie strzępkami płonnymi nietworzącymi zarodników
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
sposób rozmnażania płciowego polegający na łączeniu się dwóch gamet: męskiej i żeńskiej, identycznych pod względem morfologicznym (izogamety)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
tkanka przyranna, słabo zróżnicowana, intensywnie dzieląca się tkanka, powstająca u rośliny wskutek przekształcenia miękiszu w pobliżu miejsca uszkodzenia rośliny
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
wtórna tkanka twórcza roślin. Powoduje przyrost wtórny korzeni i łodyg, wytwarza łyko wtórne i drewno wtórne
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
białkowa otoczka wirusa złożona z niewielkich jednostek strukturalnych (kapsomerów). Zapewnia wirusowi ochronę i umożliwia mu rozpoznawanie komórek gospodarza
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
spójność, zjawisko wzajemnego przyciągania się cząsteczek tej samej substancji. Dzięki niej np. woda w naczyniach roślin tworzy nieprzerwany słup
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
komórka wydalnicza o gwiaździstym lub gruszkowatym kształcie, budująca protonefrydium u płazińców. Ma w środku kanalik, w którym znajduje się pęczek wici. Wchłania zbędne ppm i przesuwa je za pomocą wici w kierunku kanalików zbiorczych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
najbardziej zewnętrzna błona płodowa zarodka owodniowców. Pośredniczy w odżywianiu zarodka i wymianie gazowej pomiędzy zarodkiem a środowiskiem
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
gardziel prymitywnych strunowców, przebita licznymi szczelinami skrzelowymi. Pełni funkcję narządu oddechowego
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
tkanka przewodzącą u roślin, transportująca wodę i sole mineralne w kierunku od korzeni do łodygi i liści, zbudowana z martwych komórek (cewek i naczyń)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. u roślin - ochronna warstwa kutyny występująca na skórce nadziemnych części roślin, nieprzepuszczalna dla wody i gazów 2. u zwierząt - warstwa ochronna wytwarzana przez komórki nabłonka części bezkręgowców (oskórek)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
substancja tłuszczowa przypominająca wosk, nieprzepuszczająca wody i gazów, odporna na działanie czynników chemicznych. Tworzy warstwę ochronną (kutykulę) na powierzchni nadziemnych części roślin
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
nietoksyczny, bardzo słabo rozpuszczalny w wodzie produkt przemiany materii, wydalany przez niektóre zwierzęta, m.in. owady, ślimaki lądowe, gady, ptaki
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
jednokomórkowe gametangium żeńskie występujące m.in. u protistów roślinopodobnych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
warstwy komórek budujących zarodek, powstające podczas gastrulacji. Zwierzęta mogą wytwarzać dwa listki zarodkowe: ektodermę i endodermę (zwierzęta dwuwarstwowe) lub trzy listki zarodkowe: ektodermę, endodermę i mezodermę (zwierzęta trójwarstwowe
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
liście zarodkowe, pierwsze liście powstające w zarodku roślin nasiennych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
struktura powstająca podczas kiełkowania ziaren pyłku roślin nasiennych. Służy do transportu plemników do gametofitu żeńskiego, dzięki czemu dochodzi do zapłodnienia
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
narząd występujący w macicy ciężarnych samic ssaków łożyskowych. Umożliwia wymianę substancji między zarodkiem a organizmem matki
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
tkanka twórcza roślin, zbudowana z żywych komórek zdolnych do regularnych podziałów mitotycznych, w których wyniku powstają nowe generacje komórek różnicujących się w tkanki
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
narząd wydalniczy niektórych bezkręgowców (np. pierścienic), zbudowany zwykle z orzęsionego lejka zbierającego ppm oraz kanalika usuwającego je na zewnątrz ciała
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
środkowa warstwa zarodka w stadium gastruli, jeden z listków zarodkowych. Występuje u trójwarstwowców
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
stała tkanka roślinna zbudowana z żywych komórek, stanowiąca główną część organów roślin. Może ulegać przekształceniu do wtórnych tkanek twórczych. Ze względy na budowę i pełnione funkcje dzieli się na miękisz: zasadniczy, asymilacyjny, spichrzowy i powietrzny
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
rodzaj zależności nieantagonistycznej pomiędzy grzybami a korzeniami roślin. Grzyb zapewnia roślinie lepszy dostęp do wody, składników mineralnych, substancji regulujących wzrost i rozwój, natomiast korzenie dostarczają mu substancji organicznych wytworzonych przez roślinę podczas fotosyntezy
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
ostateczna jama ciała stawonogów, powstała podczas rozwoju zarodkowego w wyniku połączenia pozostałości pierwotnej jamy ciała (blastocelu) z jamą wtórną (celomą)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
produkt rozkładu białek wydalany przez ryby chrzęstnoszkieletowe, dorosłe płazy i ssaki
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
wczesne stadium rozwoju zarodka zwierząt powstałe w wyniku bruzdkowania, forma zarodka zbudowana z kilkudziesięciu blastomerów
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. u roślin - elementy drewna (ksylemu), długie rurki zbudowane z martwych komórek (członów naczyń) ułożonych jedna na drugiej. Uczestniczą w transporcie wody i soli mineralnych, nadają organom roślinnymi sztywność i mechaniczną wytrzymałość 2. u zwierząt - elementy układu krwionośnego, którymi płynie krew lub limfa
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
narząd słuchu owadów występujący u prostoskrzydłych i niektórych motyli. Ma postać cienkich błon z kutykuli, rozpiętych w specjalnych jamkach pancerza. Jest zlokalizowany na odnóżach krocznych (prostoskrzydłe), u podstawy pierwszej pary skrzydeł lub na granicy tułowia i odwłoka (motyle)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
organy przetrwalne roślin nasiennych, składające się z zarodka, tkanki odżywczej i łupiny nasiennej. Służą do rozprzestrzeniania się roślin nasiennych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
odwracalne reakcje ruchowe roślin, w których kierunek ruchu nie zależy od kierunku działania bodźca, ale od jego natężenia, np. zamykanie się kwiatów mniszka pospolitego w pochmurne dni, a otwieranie w dni słoneczne
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
zjawisko osiągania dojrzałości płciowej i zdolności do rozrodu w stadium larwalnym. Występuje u bezkręgowców (głównie larwy pasożytów) i niektórych kręgowców (np. niektóre gatunki płazów)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
zakończenia odgałęzień układu ambulakralnego (wodnego) szkarłupni, pełniące różne funkcje: narządu ruchu, zmysłu dotyku, narządu wymiany gazowej
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
perycykl, zewnętrzna warstwa walca osiowego w korzeniu. Odpowiada m.in. za tworzenie się korzeni bocznych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
element budujący oko złożone, zawierający aparat optyczny załamujący światło, a także komórki receptorowe i barwnikowe. Występuje m.in. u owadów
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
błona płodowa zarodka owodniowców znajdująca się między owodnią a kosmówką. W jajach gadów i ptaków jest magazynem zbędnych produktów przemiany materii oraz bierze udział w wymianie gazowej, u ssaków uczestniczy w dostarczaniu tlenu i substancji odżywczych dla zarodka oraz usuwaniu tlenku węgla (IV) i produktów przemiany materii
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
odmiana dyfuzji prostej polegająca na przenikaniu rozpuszczalnika - wody - przez błonę biologiczną w kierunku zgodnym z różnicą stężeń, co powoduje wyrównanie stężeń substancji po obu stronach błony
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
drobne, skostniałe ścięgna występujące między mięśniami ryb kostnoszkieletowych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
kryształki węglanu wapnia lub fosforanu wapnia znajdujące się w narządach zmysłu równowagi zwierząt. Zmiana położenia organizmu w przestrzeni powoduje zmianę położenie otolitów, a tym samym podrażnienie komórek zmysłowych i przekazanie przez nie bodźca do układu nerwowego. U poszczególnych grup zwierząt otolity zlokalizowane są w różnych miejscach, np. u niektórych kręgowców w błędniku błoniastym
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
błona płodowa bezpośrednio otaczająca zarodek owodniowców. Wydziela płyn owodniowym, który pełni funkcję ochronną i. umożliwia zarodkowi wykonywanie ruchów
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
pranóże, narząd lokomotoryczny wieloszczetów. Ma postać fałdu ciała, w którym tkwią chitynowe szczecinki
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
ciśnienie hydrostatyczne wodnego roztworu e elementach przewodzących drewna, działające w kierunku od korzeni do łodyg i liści. Jego przejawem jest gutacja oraz tzw. wiosenny płacz roślin
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. u płazińców - wywodząca się z mezodermy tkanka wypełniająca przestrzenie między narządami. Składa się z różnokształtnych komórek połączonych wypustkami, które m.in. rozprowadzają substancje odżywcze do innych tkanek 2. u roślin - synonim tkanki miękiszowej
|
|
|
partenogeneza (dzieworództwo) - inizia ad imparare
|
|
rodzaj rozmnażania polegający na rozwoju organizmu potomnego z niezapłodnionego jaja. Występuje u nicieni, niektórych owadów, nielicznych ryb, płazów i gadów
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
porywająca ciało niektórych protistów błona komórkowa wraz z przylegającą do niej cytoplazmą. Nadają kształt komórce oraz pośredniczy w wymianie substancji między komórką a otoczeniem
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
tkanka okrywająca u roślin wieloletnich. W jej skład wchodzą: miazga korkotwórcza (fellogen) i wytworzone przez nią tkanki, korek oraz pasma tkanki miękiszowej (felloderma)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
pierwiastki wchodzące w skład związków organicznych budujących wszystkie organizmy: wegiel (C), wodór (H), tlen (O), azot (N), fosfor (P) i siarka (S)
|
|
|
pierwotna jama ciała (blastocel) - inizia ad imparare
|
|
wypełnione płynem wnętrze blastuli
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
zwykle kolista, niewielka cząsteczka DNA stanowiąca część genomu, m.in. bakterii. Zawiera geny warunkujące cechy, które nie zawsze są niezbędne do życia (np. odporność na antybiotyki)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
cienkie pasma cytozolu przechodzące przez kanaliki w ścianie komórkowej, łączące bezpośrednio sąsiadujące ze sobą komórki roślinne. Umożliwiają transport niektórych związków m.in. fosfolipidów, aminokwasów i kwasów nukleinowych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
gametangium męskie, komórka lub organ rośliny, w którym powstają gamety męskie
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
mechanizm wymiany gazowej u ptaków, charakteryzuje się tym, że świeże powietrze przepływa przez płuca zawsze w jednym kierunku (od tyłu do przodu), zarówno podczas wdechu jak i wydechu
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
typ zapłodnienia występujący u roślin okrytonasiennych. Polega na tym, że jedna z komórek plemnikowych łączy się z komórką jajową, w wyniku czego powstaje zygota, z której rozwija się zarodek, natomiast druga komórka plemnikowa łączy się z komórką centralną woreczka zalążkowego, dając początek bielmu - tkance odżywiającej zarodek
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
narząd znajdujący się w okolicy otworu płciowego u samic niektórych gatunków owadów i pajęczaków. Umożliwia składanie jaj w trudno dostępnych miejscach (np. w glebie, w ciele innych zwierząt)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
pojęcie stosowane w fizjologii roślin, miara zdolności komórki do pobierania wody na zasadzie osmozy. Potencjał czystej wody wynosi zero Pa. Rozpuszczanie w niej substancji powoduje spadek potencjału wody - przyjmuje on wówczas wartość ujemną. różnica potencjału wody między dwoma roztworami decyduje o kierunku jej przepływu. Woda przepływa zawsze z roztworu o wyższym potencjale wody do roztworu o niższym potencjale wody
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
parzysty narząd wydalniczy występujący u dorosłych bezowodniowców i zarodków owodniowców. Jest zbudowany z orzęsionego lejka oraz nefronu, który składa się z ciał nerkowych oraz prostych i krętych kanalików nerkowych. Zbiera zbędne ppm z jamy ciała i krwi
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
chorobotwórcza cząsteczka białka o takiej samej kolejności aminokwasów jak jej odpowiednik występujący w prawidłowej komórce, jednak o innej strukturze przestrzennej, co sprawia, że jest infekcyjna
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
narządy wydalnicze występujące u niektórych bezkręgowców (np. płazińców). Mają postać kanalików, których jeden koniec otwiera się na zewnątrz ciała, a drugi jest ślepo zakończony przez komórkę płomykową zaopatrzoną w wici wystające do światła kanalika
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
parzysty narząd wydalniczy występujący w rozwoju zarodkowym bezżuchwowców i niektórych dorosłych ryb oraz płazów bezogonowych. Jest zbudowany z kanalików otwierających się do jamy ciała orzęsionym lekiem. Lejek zbiera zbędne ppm z jamy ciała
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. u roślin - zespół luźno ułożonych komórek występujących w zwartej tkance korka. Umożliwia wymianę gazową między przestworami międzykomórkowymi wewnątrz organu a otoczeniem; 2. u stawonogów - otwory w ścianie ciała, którymi powietrze dostaje się do tchawek lub płuc blaszkowatych
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
twory wytwarzane przez organizmy (np. bakterie, grzyby), w niesprzyjających warunkach środowiska (zima, susza), odporne na czynniki fizyczne i chemiczne. W sprzyjających warunkach rozwijają się z nich organizmy aktywne metaboliczne
|
|
|
pseudopodia (nibynóżki) - inizia ad imparare
|
|
różnokształtne wypustki cytoplazmatyczne. Umożliwiają ruch komórek, odżywianie się na drodze fagocytozy i reagowanie na bodźce. Występują m.in. u niektórych gatunków protistów
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
struktury w kształcie pręcików wytwarzane przez komórki nabłonka niektórych płazińców (wirków), służące do ataku lub obrony. Wyrzucone do wody szybko pęcznieją i pokrywają się śluzem, krępując ruch ofiary lub napastnika
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
gametangium żeńskie, komórka lub organ rośliny, w którym powstają gamety żeńskie. Występuje u mszaków, paprotników i nagozalążkowych
|
|
|
ropalia (ciałka brzeżne) - inizia ad imparare
|
|
struktury występujące u meduz w obwodowej części parasola, zawierające narządy równowagi (statocysty) i skupiska komórek światłoczułych (oczka)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
skórka pokrywająca podziemny pęd rośliny. Charakteryzuje się brakiem kutykuli i aparatów szparkowych oraz włosków ochronnych. Niektóre jej komórki wytwarzają włośniki uczestniczące w pobieraniu wody i soli mineralnych
|
|
|
segmentacja (metameria) - inizia ad imparare
|
|
podział ciała zwierząt na odcinki o podobnym planie budowy. Może być zupełna, tj. obejmować całe ciało łącznie z narządami wewnętrznymi (np. pierścienice z wyjątkiem pijawek), tylko zewnętrzna (np. widoczna jedynie w pokryciu ciała - u stawonogów), lub tylko wewnętrzna (np. widoczna w budowie kręgosłupa - jak w wypadku kręgowców). Jeżeli segmenty są jednakowe, to segmentację określa się jako homonomiczną (np. u dżdżownicy), a jeżeli różnią się od siebie - segmentację heteronomiczną (np. u owadów)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
pierwotna tkanka okrywająca roślin, zbudowana najczęściej z pojedynczej warstwy żywych, ściśle do siebie przylegających komórek. Wyróżnia się dwa rodzaje skórki: epidermę i ryzodermę
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
sposób rozmnażania płciowego grzybów. Polega na łączeniu się pojedynczych komórek (np. drożdżak) lub zrastaniu się zróżnicowanych płciowo strzępek niektórych grzybów (np. podstawczaki)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
liść zarodnionośny, liść na którym występują zarodnie (sporangia)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
kłos zarodnionośny, skupienie liści zarodnionośnych na szczycie odgałęzienia pędu, występuje np. u widłaków
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
pokolenie diploidalne u roślin, rozmnażające się bezpłciowo. Wytwarza haploidalne zarodniki, z których rozwija się następnie gametofit
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
narząd zmysłu równowagi występujący m.in. u parzydełkowców, płazińców, mięczaków i osłonic. Składa się z wypełnionego płynem pęcherzyka utworzonego przez komórki nabłonka czuciowego zaopatrzone w wypustki oraz kryształów, najczęściej węglanu wapnia (otolity), podtrzymywanych przez te wypustki. Odchylenie ciała od pionu powoduje ruch płynu, zmianę położenia otolitów i pobudzenie komórek zmysłowych, które przekazują impuls do układu nerwowego
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
końcowy odcinek układu pokarmowego, do którego uchodzą przewody układu rozrodczego i wydalniczego. Występuje u wielu gatunków ryb, wszystkich płazów, gadów i ptaków oraz części ssaków (stekowców)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. sposób rozmnażania bezpłciowego polipów krążkopławów. Polega na podziale poprzecznym polipa na liczne krążki, które po oderwaniu się od jego ciała stają się efyrami (niedojrzałymi płciowo meduzami) 2. proces wyodrębniania się członów tasiemca, odbywający się w obrębie jego szyjki
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
szkielet wewnętrzny w postaci elastycznego pręta zbudowanego z ciasno upakowanych komórek tkanki łącznej. Występuje u zarodków wszystkich strunowców, a u niektórych z nich zachowuje się przez całe życie (np. u lancetnika i większości bezżuchwowców). u większości kręgowców struna grzbietowa jest wypierana przez chrzęstny lub kostny kręgosłup. Jej resztki zachowują się tylko między kręgami
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
reakcje ruchowe organizmu lub komórki w odpowiedzi na bodźce fizyczne lub chemiczne pochodzące ze środowiska zewnętrznego. Mogą być dodatnie (przemieszczanie się w kierunku bodźca) lub ujemne (przemieszczanie się w kierunku przeciwnym od bodźca) w zależności od rodzaju bodźca wyróżnia się m.in. chemotaksje (bodziec chemiczny), termotaksje (temperatura), fototaksje (światło). Służą do poszukiwania optymalnych warunków życia
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
szczytowy, nierozgałęziony odcinek bezlistnego pędu, zawierający tkanki przewodzące
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
teoria, zgodnie z którą organy roślinne (łodyga, liście, korzeń) pochodzą od przekształconych jednostek morfologicznych nazywanych telomami
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
zjawisko parowania wody z nadziemnych części rośliny, odbywające się głównie poprzez aparaty szparkowe i przetchlinki
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
liście, które pełnią funkcję asymilacyjną
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
liście, które pełnią funkcję asymilacyjną i wytwarzają zarodnie
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
ruchy wzrostowe roślin i zwierząt osiadłych, będące reakcją na działający kierunkowo bodziec. Polegają na wygnaniu się części lub całego ciała w kierunku bodźca (tropizm dodatni) lub w kierunku przeciwnym (tropizm ujemny) w zależności od rodzaju bodźca wyróżnia się m.in. chemotropizm (bodziec chemiczny), fototropizm (światło), geotropizm (przyciąganie ziemskie)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. stan wysycenia żywych komórek lub tkanek roślinnych wodą. Umożliwia utrzymanie kształtu i określonej pozycji przez całą roślinę, która nie ma wykształconej tkanki mechanicznej, lub przez jej organy 2. ciśnienie turgorowe, ciśnienie hydrostatyczne pojawiające się w komórkach roślinnych na skutek dopływu wody
|
|
|
tylakoidy (chromatofory) - inizia ad imparare
|
|
błoniaste struktury obecne w chloroplastach roślin, roślinopodobnych protistów i komórkach bakterii fotosyntetyzujących. W ich błony są wbudowane barwniki aktywne w procesie fotosyntezy, m.in. u bakterii - bakteriochlorofili
|
|
|
układ ambulakralny (układ wodny) - inizia ad imparare
|
|
występujący wyłącznie u szkarłupni system kanalików, w których krąży płyn o składzie przybliżonym do wody morskiej. Pełni funkcję lokomotoryczną, a także czuciową i oddechową. Składa się z otaczającego przełyk kanału okrężnego, odchodzących od niego pięciu rozgałęzionych kanałów promienistych zakończonych wystającymi ponad powierzchnię ciała nóżkami ambulakralnymi oraz krótkiego kanału, który z jednej strony łączy się z kanałem okrężnym, a z drugiej - kontaktuje się ze środowiskiem zewnętrznym poprzez płytkę madreporową (sitową)
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
struktury plechy porostów, służące do rozmnażania bezpłciowego, formujące się wewnątrz plechy i wydostające się przez jej pęknięcia. Zawierają od jednej do kilku komórek zielenic lub sinic otoczonych strzępkami grzyba
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
włosy czuciowe, zatokowe, z reguły są długie i sztywne. Stanowią bardzo czuły narząd dotyku. Występują u wielu gatunków ssaków, najczęściej na głowie. Wibrysy wargi górnej nazywane są u zwierząt wąsami
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
kampletna cząstka wirusa, występująca w środowisku pozakomórkowym i zdolna do atakowania komórek
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
czynnik zakaźny mniejszy niż wirus, zbudowany jedynie z RNA, bez otoczki białkowej. Potrafi się namnażać, wykorzystując enzymy gospodarza
|
|
|
wtórna jama ciała (celoma) - inizia ad imparare
|
|
przestrzeń w ciele zarodka otoczona mezodermą i wypełniona płynem, pojawiająca się w trakcie rozwoju zarodkowego pierścienic, stawonogów, mięczaków, szkarłupni oraz wszystkich strunowców
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
żeński organ rozmnażania płciowego roślin nasiennych, w którym rozwija się gametofit żeński (woreczek zalążkowy). Po procesie zapłodnienia przekształca się w nasienie
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
parzysty narząd wydalniczy występujący u dorosłych gadów, ptaków i ssaków. Jest zbudowany z nefronów, które składają się z ciałek nerkowych oraz prostych i krętych kanalików nerkowych. Zbiera produkty przemiany materii z krwi
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
jedno- lub wielokomórkowy organ, wewnątrz którego powstają zarodniki. Służy do rozmnażania bezpłciowego u protistów, grzybów i roślin
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
komórka służąca do bezpłciowego rozmnażania się protistów, grzybów i roślin
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
ruchliwe zarodniki zaopatrzone w wici wytwarzane przez większość protistów roślinopodobnych i niektóre protisty grzybopodobne
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
wielokomórkowa struktura powstająca w wyniku zlania się gametangiów, otoczona grubą ścianą komórkową. Jest odporna na niekorzystne warunki otoczenia, występuje podczas rozmnażania się grzybów np. pleśniaka
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
komórka powstała w wyniku zapłodnienia, czyli połączenia się komórki jajowej z plemnikiem
|
|
|