bioldzial1

podobieństwo budowy anatomicznej

nie mają ogona, szczątkowe kręgi ogonowe zrośnięte są w jedną kość ogonową, pięć masywnych kręgów lędźwiowych do poruszania się w pozycji pionowej, zbliżona bydowa i podobne rozmieszczenie narządów wewnętrznych

podobieństwo immunologiczne

antygeny głównego układu grupowego krwi (AB0) mają wiele wspólnych cech

podobieństwo genetyczne

prawie identyczne geny, białka podobnie zbudowane

podobieństwo w zachowaniu

szybko się uczą, m.in. przez naśladownictwo, wyrażają emocje, gestykulują, mają świadomość, używają narzędzi i potrafią je samodzielnie wytwarzać

unikatowe cechy człowieka

pionowa postawa ciała, poruszanie się za pomocą kończyn dolnych, zredukowane owłosienie ułatwia pozbycie się nadmiaru ciepła przez skórę, wysoki stopień rozwoju mózgowia - duże możliwości zapamiętywania i uczenia się, posługuje się mową artykułowaną

komórka

podstawowa jednostka budulcowa i funkcjonalna organizmu

tkanka

zespół komórek o podobnej budowie i wspólnym pochodzeniu pełniący określone funkcje

narząd

zespół tkanek wyspecjalizowanych w pełnieniu określonych funkcji

układ narządów

zespół narządów współdziałających przy wykonywaniu danej czynności

organizm

współdziałające układy narządów, które tworzą funkcjonalną całość

układ mięśniowy

czynna część układu ruchu, umożliwia poruszania się oraz pracę narządów wewnętrznych

układ szkieletowy

bierna część układu ruchu, utrzymuje ciężae ciała, nadaje ciału kształt, chroni narządy wewnętrzne, stanowi magazyn soli mineralnych

układ oddechowy

zapewnia wymianę gazową (dostarczanie do organizmu tlenu i usuwanie z organizmu dwutlenku węgla)

układ powłokowy (skóra)

chroni wnętrze ciała przed infekcjami i urazami mechanicznymi, pośredniczy w odbieraniu bodźców ze środowiska zewnętrznego, bierze udział w termoregulacji

układ pokarmowy

umożliwia pobieranie, trawienie i wchłanianie składników pokarmowych oraz usuwanie niestrawionych resztek pokarmu

układ krwionośny

odpowiada za wewnętrzny transport różnych substancji, reakcje obronne

układ limfatyczny

bierze udział w reakcjach obronnych organizmu, transportuje niektóre substancje, np. tłuszcze

układ nerwowy

umożliwia reagowanie na bodźce odbierane ze środowiska, koordynuje pracę narządów wewnętrznych

układ hormonalny

regulowanie procesów życiowych za pomocą hormonów

układ moczowy

wydalanie niektórych produktów metabplizmu np. mocznika

układ rozrodczy

rozmnażanie się, wytwarza komórki płciowe oraz odpowiada za wykształcenie zewnętrznych cech płciowych

homeostaza

zdolność organizmu do utrzymania względnie stałych warunków środowiska wewnętrznego, stabilizowanie parametrów: temperatura ciała, ciśnienie krwi, skład płynów ustrojowych, stopień uwodnienia komórki

temperatura ciała

35,5-37,0°C

stężenie glukozy we krwi

70-140 mg/cm3 krwi

pH krwi

7,35-7,45

ciśnienie krwi (osoba dorosła)

120/80 mm Hg

receptor

rejestruje zmianę, wysyła informacje o zmianie do ośrodka kontroli

ośrodek kontroli

wysyła informacje do odpowiednich efektorów - narządów

stałocieplne

zdolność utrzymania stałej temperatury ciała niezależnie od wahań temperatury otoczenia

endotermiczne

źródłem ciepła są procesy metaboliczne

termoreceptory

receptory reagujace na zmianę temperatury

termogeneza

procesy prowadzące do wytworzenia ciepła

termogeneza drżeniowa

produkcja ciepła w wyniku skurczów mięśni szkieletowych

termogeneza bezdrżeniowa

produkcja ciepła w wyniku utleniania tłuszczu zgromadzonego w tkance tłuszczowej brunatnej

obniżenie temperatury otoczenia

ograniczona zostaje utrata ciepła przez skórę (zmniejszenie przepływu krwi przez skórne naczynia krwionośne oraz ograniczenie nie wydzielania potu)

gęsia skórka

skurcz mięśni stroszących włosy

obniżenie temperatury ciała

zwiększenie przepływu krwi przez skórne naczynia krwionośne, zwiększenie wydzialania potu, szybka wentylacja płuc

prawidłowe ciśnienie krwi

dostarczenie do komórek wszystkich niezbędnych do życia składników (m. in tlenu i glukozy)

zbyt niskie ciśnienie krwi

niedotlenienie i niedożywienie komórek

zbyt wysokie ciśnienie

pękanie naczyń krwionośnych mózgowiq - udar

ektotermiczne

pochłaniają ciepło potrzebne do funkcjonowania z otoczenia, zmiennocieplne - zmienna temperatura ciała, bezkręgowce, krągłouste ryby, płazy, gady

endotermiczne

ciepło czerpią z procesów metabolicznych, głównie z oddychania tlenowego, stałocieplne - względnie stała temperatura ciała, ptaki, ssaki

hibernacja

sen zimowy, zwierzęta zamieszkujące tereny z surowymi zimami

estywacja

sen letni, zwierzęta zasiedlające tereny z długotrwałą suszą

osmoregulacja

utrzymanie równowagi wodno-mineralnej organizmu, w tym właściwegp składu płynów ustrojowych, np. krwi, limfy, do zaburzenia równowagi zachodzi w sytuacjach nadmiernego ppcenia się

rytmy biologiczne

temperatura ciała, ciśnienie krwi, wydzielanie hormonów, działanie autonomicznego układu nerwowego, sekwencja snu i czuwania

melatonina

hormon, reguluje dobowy rytm snu i czuwania oraz metabolizm organizmu, wzrost jej poziomu jest sygnałem do rozpoczęcia snu, rano gdy światła jest więcei, wydzielanie melatoniny zostaje zmniejszone

jesienna depresja

spadek nastroju, ciągłe uczucie zmęczenia, apatia, niechęć do spotkań towarzyskich, senność

jet lag

długotrwały lot samolotem przez kilka stref czasowych, zmęczenie, brak koncentracji, wahania nastroju

wpływ jasnego ekranu na sen

jasny ekran emituje duże ilości światła blokującego wydzielanie melatoniny