17. Sprawiedliwość

szersze ujęcie sprawiedliwości wg Arystotelesa

wszelkie postępowanie zgodne z przyjmowanymi normami społęcznymi mającymi uzasadnienie aksjologiczne

węższe znaczenie sprawiedliwości wg Arystotelesa

odnoszone jest do czyjegoś postępowania i do postępowania w stosunku do innych ludzi

postępowanie sprawiedliwe

postępowanie w stosunku do innych osób, w którym świadczy się jakieś dobro czy konieczne zło, traktując tak samo osoby o cechach uznanych za istotne, a nie ze względu na to z jaką indywidualną osobą mamy do czynienia

sprawiedliwość wyrównawcza

sprawiedliwość komutatywna, polega na odpłacaniu odpowiednim dobrem za dobro czy koniecznym złem za wyrządzone zło, bez względu na to kto nam takie dobro czy zło wyrządził

sprawiedliwość rozdzielcza

polega na rozdzielaniu dobra czy zła w jednakowy sposób traktując ludzi wykazujących pewną cechę uznaną za istotną

sprawiedliwość wyrównawcza po łacinie

iustitia commutativa

sprawiedliwość rozdzielcza po łacinie

iustitia distributiva

formuły sprawiedliwości

zasady, według których należy świadczyć dobro bądź wyświadczać konieczne zło

podział formuł sprawiedliwości

1 formuły dot. rozdzielania dóbr 2 formuły dot. rozłożenia obciążeń

formuły dot. rozdzielania dóbr

wskazują co, z jakiego powodu i komu się należy

formuły dot. rozłożenia obciążeń

wskazują od kogo i z jakich powodów coś się należy

podział formuł sprawiedliwości dot. rozdziału dóbr

1 formuły egalitarystyczne 2 formuły merytarne

formuły egalitarystyczne

formuły sprawiedliwości zakładające RÓWNOŚĆ WSZYSTKICH LUDZI i nakazują, by dobra były dzielone po równo

hasła formuł egalitarystycznych

1 każdemu według potrzeb 2 każdemu równo

formuły merytarne

formuły sprawiedliwości, które przy określaniu sposobu podziału dóbr uwzględniają czyjś wkład przyczyniający się dla dobra innych

hasła formuł merytarnych

1 każdemu według wysiłku 2 każdemu według wyników jego pracy 3 każdemu według zasług

formuła każdemu według urodzenia

dawniej premiowała lepiej urodzonych, obecnie premiuje tych, którzy mieli trudniejszy start życiowy i wymagają pomocy

formuły dot. rozkładania obciążeń

1 od każdego według sił 2 od każdego według zdolności 3 od każdego według powołania

formuły sprawiedliwości wyrównawczej

1 dotyczące zapłaty za wyświadczone dobro 2 dotyczące odpłaty za wyrządzone zło

formuły dot. zapłaty za wyświadczone dobro

opierają się na chęci takiego ukształtowania zapłaty, by żadna ze stron nie była pokrzywdzona

formuły dot. odpłaty za wyrządzone zło

opierają się na chęci takiego ukształtowania opłaty, by nie przybierała charakteru zemsty i pełniła funkcje społeczne

doktryna sprawiedliwości

usystematyzowany wykład formuł sprawiedliwości połączony z argumentami, które mają przekonać, skłaniać do przyjęcia takiego właśnie zbioru formuł czy jednej formuły

sprawiedliwość materialna

formułuje się treść zasad sprawiedliwości i treść opartych na nich formuł

sprawiedliwość formalna

NIE formułuje się WPROST treści formuł sprawiedliwości, ale wskazuje się sposoby, procedury w jakich dochodzi się do ich ustalenia

formuła sprawiedliwości wg J. Rawlsa

taka, na którą zgodziłby się każdy, nie wiedząc jakie miejsce przypadnie mu w życiu społecznym - WYBÓR ZZA ZASŁONY NIEWIEDZY