03 ETRUSKOWIE I STAROŻYTNY RZYM

Świątynia etruska miała więc wyraźnie ukierunkowaną bryłę i zaakcentowaną elewację frontową, co odróżnia ją od świątyń greckich (mających cztery równorzędnie opracowane elewacje) i czyni wzorem dla późniejszych, ukierunkowanych świątyń rzymskich.

Odkryte szczątki fundamentów i wotywne modele świątyń wskazują na istnienie planów bardziej skomplikowanych (dipteros) i opracowanie rzeźbiarskie bliższe porządkom greckim.

Brązowa rzeźba przedstawiająca wilczycę, przypisywana Etruskom i datowana na V w. pne. Technika odlewnicza wskazuje na jej powstanie we wczesnym średniowieczu (IX-XIII w.). Postaci legendarnych Romulusa i Remusa dodano w XV w.

Posąg Apollo (Apulu) zdobiący dach świątyni Apulu w Veii, 530 pne

Posąg znaleziony w Umbrii, wykonany w 80 pne i przedstawiający mówcę Aulusa Metellusa, wymieniany jest w katalogach sztuki etruskiej, ale pochodzi z epoki, gdy sztuka etruska była już tylko elementem dominującej sztuki rzymskiej.

Nazwa powstała w czasach nowożytnych i odnosiła się do czarnych naczyń ceramicznych importowanych przez Portugalię z Południowej Ameryki. Znajdowane je ma obszarze obejmującym Kartaginę, Egipt, Cypr, Grecję, Sycylię, Sardynię i tzw. Wielką Grecję.

Większość zachowanych malowideł pochodzi z grobowców odkrytych w Takwinii, jednym z tzw. "dwunastu miast etruskich", czyli głównych centrów kultury etruskiej.

Odkryto tam szereg nekropolii, w nich 6000 grobów, z których 200 ozdobiono malowidłami. Najsłynniejsze to Grobowiec Leopardów (Tomba dei Leopardi), Grobowiec Chłosty (Tomba della Fustigazione), Grobowiec Augurów, Grobowiec Triclinium (Tomba del Triclinio)

Stosowany od IV w. pne w architekturze hellenistycznej i rzymskiej. Jest prawdopodobnie przedstawieniem zwierzęcia ofiarnego. Jego odmianą jest aegikranion z czaszką kozła lub barana.

Najstarszą udokumentowaną bazyliką była Basilica Porcia zbudowana na Forum Romanum w 185 BC. Plan świeckiej bazyliki stał się podstawą pierwszych świątyń chrześcijańskich wznoszonych na początku IV w.

Świątynia na planie tolosu, wzniesiona w porządku korynckim na początku I w.BC. Włączona do parku zwanego Villa Gregoriana.

Świątynia na planie kolistym (rotunda) z ośmiokolumnowym portykiem (porządek koryncki), zbudowana w Rzymie przez cesarza Hadriana w 129 AD.

Ocenia się, że w ciągu kilku wieków istnienia Colosseum na jego arenie zginęło ok. 300-500.000 osób. Pod areną znajdowały się pomieszczenia techniczne, więzienia, zwierzyniec.

Bogatsi obywatele zamieszkiwali domy atrialne nazywane domus, rozbudowywane od II w. pne o tzw. perystyl - drugi dziedziniec (zwykle był w nim urządzony ogród) otoczony portykiem i zespołem pomieszczeń prywatnych (atrium było dostępne dla gości).