zobowiązania różne

kontrakty

realne, werbalne, konsensualne, literalne

kontrakty konsensualne dochodziły do skutku przez

nieformalne wyrażenie zgody przez strony

kontrakty realne dochodziły do skutku przez

wydanie rzeczy

kontrakty słowne dochodziły do skutku przez

wypowiedzenie oznaczonych słów

kontrakty literalne

dochodziły do skutku poprzez

kontrakty realne

pożyczka, użyczenie, przechowanie, zastaw ręczny

kontrakty konsensualne

kupno sprzedaż, najem, spółka, zlecenie

contractus reales innominati

kontrakty realne nienazwane

rzymski system kontraktowy z biegiem czasu odchodził od zasady

nominalizmu kontraktowego

pacta pretoria

nieformalne umowy na podstawie prawa pretorskiego

pacta legitima

nieformalne umowy na podstawie konstytucji cesarskich

warunkiem powstania zobowiązania w kontrakcie realnym nienazwanym było

wcześniejsze spełnienie świadczenia jednej ze stron

actio praescriptis verbis

skarga o wypełnienia świadczenia wzajemnego w kontraktach realnych nienazwanych

obligationes quasi ex contractu

jakby kontrakty

„jakby kontrakty”

negotiorum gestio, tutela, legatum per damnationem (legat damnacyjny) i solutio indebiti

negotiorum gestio

prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia (przede wszystkim osoby nieobecnej lub zmarłej)

prowadzenie cudzych spraw przez negotiorum gestora powinno być podejmowane

w interesie zastąpionego i dla niego użyteczne

negotiorum gestor powinien starać się zawiadomić

dominus negotii (zastąpionego) o prowadzeniu jego spraw

negotiorum gesto tworzyło zobowiązanie

dwustronne nierównoczesne, dobrej wiary, dominus negotii (zastąpiony) mógł dochodzić swoich praw poprzez

negotiorum gestor (ten co prowadził) w przypadku poniesienia nakładów lub szkód mógł stosować

actio negotorium gestorum contraria

actio negotorium gestorum directia nie prowadziło do

infamii

tutela

zobowiązanie powstałe z wykonywania opieki

podstawą powstania tutel jest

podjęcie się przez opiekuna prowadzenia spraw majątkowych pupila

tutela (opieka) tworzyła zobowiązanie

dwustronne nierównoczesne, dobrej wiary.

pupil po zakończeniu opieki mógł dochodzić odszkodowania od byłego opiekuna za pomocą

actio tutelae directa

actio tutelae directa miała skutek

infamujący

opiekun w przypadku poniesienia nakładów lub szkód mógł stosować

actio tutelae contraria

legatum

zobowiązanie spadkobiercy wobec legatariusza

zobowiązaniem „jakby z kontraktu” są tylko te legaty, które mogą być dochodzone za pomocą

actio in personam czyli legatum per damnationem oraz legatum sinendi modo

zobowiązanie dziedzica wobec legatariusza było zobowiązaniem

jednostronnym, stricte iuris (ścisłego prawa)

zobowiązanie dziedzica wobec legatariusza było w swych skutkach zbliżone do

zobowiązania ze stypulacji

solutio indebiti

zobowiązanie powstałe ze spełnienia nienależnego świadczenia

gdy przyjmujący nienależne świadczenie by w błędzie, można było przeciwko niemu stosować skargę

condictio indebiti

zobowiązanie solutio indebiti było zobowiązaniem

jednostronnym, ścisłego prawa

możliwość żądania zwrotu nienależnego świadczenia służyła jako wzór do wykształcenia się

odpowiedzialności za szeroko pojęte przypadki bezpodstawnego wzbogacenia się

condictiones

przypadki bezpodstawnego (niesłusznego) wzbogacenia się

prawo rzymskie nie stworzyło

generalnej koncepcji odpowiedzialności za bezpodstawne wzbogacenie

condictio ob rem dati oraz condictio causa data causa non secuta

stosowane przy kontraktach realnych nienazwanych

condictio ob turpem causam

stosowana w przypadku przyjęcia przysporzenia w celu powstrzymania się od działania haniebnego lub wykonania obowiązku prawnego (dający tego rodzaju świadczenie mógł żądać jego zwrotu chyba że i jego działanie byłoby haniebne (np. danie łapówki sędziemu)

condictio furtiva

stosowana przeciwko złodziejowi, którego majątek powiększył się o wartość uzyskaną ze sprzedaży rzeczy skradzionej. Możność stosowania tej skargi konkurowała z możliwością stosowania rei vindicatio

condictio sine causa lub condictio ob iniustam causam

stosowane w przypadku wypełnienia zobowiązania, które było pozbawione podstawy prawnej lub opierało się na przyczynie wprawdzie ważnej wedle ius civile, ale ocenianej negatywnie przez prawo pretorskie

delicta

odpowiednik dzisiejszych czynów niedozwolonych, traktowanych jako podstawa odpowiedzialności cywilnej, czyli przestępstwa praca prywatnego

w odpowiedzialności z kontraktów i „jakby kontraktów” celem skargi było

uzyskanie odszkodowania za poniesioną szkodę

w przypadku odpowiedzialności deliktowej celem skargi było

uzyskanie od sprawcy zapłacenia kary pieniężne plus mogło być też odszkodowanie

crimen

zbrodnie

zbrodnie

przestępstwa, które godziły w interesy ogóły, podlegały sankcji publicznoprawnej realizowanej przez władzę państwową

delictum

przestępstwa godzące bezpośrednio w interesy osobiste i majątkowe poszczególnych osób

talio

prawo odwetu

poena

kary pieniężne, płacone przez sprawcę na rzecz poszkodowanego

o okresie U12T

zemsta prywatna i prawo odwetu

delikty zazwyczaj podział na

delicta privata (prwyatne) i crimina publica (publiczne)