Wykład 3

etiologia (swoimi słowami, krótko)

– przyczyny powstawania chorób

przyczyny dzielimy na:

zewnatrzpochodne i wewnątrzpochodne

przyczyny zewnątrzpochodne – opisz

na skutek działania czynników środowiska zewnętrznego

przyczyny wewnątrzpochodne – opisz

wewnątrzustrojowe, np. o podłożu genetycznym lub na skutek zaburzeń czynności tkanek lub organów

Czynniki zewnątrzpochodne - wymień rodzaje

-fizyczne –chemiczne –biologiczne –jatrogenne

czynniki fizyczna – wymień

(mechaniczne, termiczne, promieniowanie słoneczne i jonizujące, prąd elektryczny, ciśnienie atmosferyczne, hałas)

chemiczne – wymień

(np. subst toksyczne)

biologiczne – wymień

(bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty)

charakter i wielkość nasilenia zmian wywołanych czynnikami zewnętrznymi zależy od

*ich rodzaju, *natężenia i *czasu działania oraz od *typu tkanki, jej *stanu czynnościowego oraz *statusu całego ustroju.

Czynniki fizyczne – w wyniku jego działania powstaje

uraz (trauma)

urazy mechaniczne wymień (9)

*stłuczenie *wstrząśnięcie (commotio) *uciśnięcie *rozciągnięcie *pęknięcie (ruptura) *rozdarcie (dislaceratio) *zwichnięcie (luxatio) *skręcenie (distorsio) *złamania (fractura)

Stłuczenie łac.

(contusio) z zaczerwienieniem - surgillatio lub podbiegnięciem krwawym (suffusio)

wstrząśnięcie łac.

commotio

uciśnięcie łac.

instantes

rozciągnięcie łac.

tractus

pęknięcie łac.

ruptura

rozdarcie łac.

dislaceratio

zwichnięcie łac.

luxatio

skręcenie łac.

distorsio

złamania łac.

fractura

powikłaniem urazu zamkniętego może być

przerwanie ciągłości naczyń

powikłaniem urazu zamkniętego może być przerwanie ciągłości naczyń prowadzące do

wynaczynienia krwi, powstania krwiaka (haematoma).

Krwiak łac.

haematoma

jeśli pod wpływem urazu dochodzi do wzrostu przepuszczalności naczyń limfatycznych powoduje to

gromadzenie się chłonki pod skórą w postaci niewielkiego obrzęku – limfiaka (seroma)

Limfiak łac.

seroma

Limfiak – co to?

gromadzenie się chłonki pod skórą w postaci niewielkiego obrzęku pod wpływem urazu – wzrost przep n limf

modzel łac

tyloma

modzel to

bliznowate zwłóknienie skóry i tkanki podskórnej w wyniku często powtarzającego się tępego urazu o niewielkim nasileniu

rany łac.

- (vulnera)

rodzaje ran w zależności od działającego przedmiotu:

*proste *powierzniowe *głębokie *zakażone *jałowe

proste łac.

(vulnera simplex)

złozone łac.

(vulnera compositum)

powierzchniowe łac.

(vulnera superficiale)

głębokie łac.

(vulnera profundum)

zakażone łac.

(vulnera septicum)

jałowe łac.

(vulnera asepticum)

oparzenia łac.

(combustio)

oparzenia I stopnia łac.

combustio erythermatosa

oparzenia II stopnia łac.

combustio bullosa

oparzenia III stopnia łac.

combustio necroticans s. Escharotica

oparzenia IV stopnia łac.

carbonicatio

I stopnia (c. erythermatosa) def.

– przekrwienie z objawami zapalnymi, martwica powierzchniowych warstw naskórka

II stopnia (c. bullosa) def.

– zapalenie wysiękowe skóry, martwica naskórka

III stopnia (c. necroticans. Escharotica) def.

– częściowa lub całkowita martwica skóry, zakrzepy w okolicy oparzenia prowadzą do niedotlenienia i wtórnej martwicy

IV stopnia (carbonicatio) def.

– martwica i zwęglenie tkanek głębokich

ogólne działanie wysokiej temperatury - przegrzanie (hipertermia).

W wyniku działania wysokiej temperatury z jednoczesnym deficytem wody, zwiększonym wysiłkiem i graniczonym oddawaniem ciepła (np. parowaniem)

odmrożenie łac.

(congelatio)

odmrożenie I stopnia łac.

congelatio erythermatosa

odmrożenie II stopnia łac.

congelatio bullosa

odmrożenie III stopnia łac.

congelatio necroticans s. Escharotica

odmrożenie IV stopnia łac.

carbonicatio

I stopnia (c. erythermatosa) –

odwracalne miejscowe zaburzenia krążenia, bolesność, niewielki obrzęk

II stopnia (c. bullosa) –

martwica powierzchniowa, pęcherzyki, proces zapalny

III stopnia (c. necroticans. Escharotica) –

martwica skóry, zakrzepy w okolicy odmrożenia prowadzą do niedotlenienia i wtórnej martwicy

IV stopnia (carbonicatio) –

martwica tkanek głębokich

ogólne działanie niskiej temperatury –

wyziębienie (hipotermia)

promieniowanie UV (280-400nM0 działanie korzystne-

*bakteriobójcze, *prowit. D, *immuno-stymulacyjne, *stymuluje uwalnianie hormonów tarczycy, *gonadotropin

promieniowanie UV (280-400nM0 działanie niekorzystne –

*oparzenia, *nowotworzenie, *uszkodzenie siatkówki, *udar słoneczny, *fotodermatozy wrodzone i nabyte

promieniowanie jonizujące – działanie -

*ostra/przewlekła choroba popromienna *opóźnione skutki napromieniowania (wady genetyczne i rozwojowe)

Czynniki biologiczne wywołują

choroby zakaźne (drobnoustroje) lub pasożytnicze.

czynniki chemiczne – wymień (6)

*śr ochrony roślin *stęż kwa, zas *zatrucia Pb, Hg *sole metali lekkich *CO, H2S, cyjanowodór *zatrucia wewnątrzpochodne

Czynniki jatrogenne –

czynniki chorobotwórcze powstające w związku z niewłaściwym leczeniem

czynniki chorobotwórcze wewnętrzne wymień (4)

genetyczne, proteomiczne, psychiczne, niedoborowe

czynniki chorobotwórcze wewnętrzne - genetyczne

choroby dziedziczne, - mutacje spontaniczne, - dziedziczenie predyspozycji

czynniki chorobotwórcze wewnętrzne - proteomiczne

defekty ekspresji białek

czynniki chorobotwórcze wewnętrzne – niedoborowe

niedobór K, Na, Ca, Fe, - białek tłuszczów, węglowodanów – hormonów (np., karłowatość przysadkowa, matołectwo przysadkowe)