Wojny Rzeczypospolitej w XVII wieku

1604 ROSJA

opanowanie przez Dymitra (Dymitr I Samozwaniec - rzekomy zaginiony syn Iwana Groźnego) Moskwy i ogłoszenie się carem

1606 ROSJA

morderstwo Dymitra i przejęcie władzy przez bojara Wasyla Szujskiego (ale szuja)

1607 ROSJA

pojawienie się na Litwie Dymitra II doprowadza do wojny, gdzie Rosji pomagają Szwedzi

1609-19 ROSJA

wojna polsko-rosyjska

1610 (04.07) ROSJA

bitwa pod Kłuszynem - zwycięstwo Polski nad armią szwedzko-rosyjską (dow. Stanisław Żółkiewski)

1613 ROSJA

powstanie przeciw Polakom (którzy pod dowódstwem Żółkiewskiego zdobywają Moskwę, korona carska zostaje oddana Władysławowi IV Wazie), wojsko polskie kapituluje na Kremlu, nowym carem zostaje Michał Romanow

1617-18 ROSJA

wyprawa moskiewska Władysława IV

1619 (03.01) ROSJA

rozejm w Dywilinie - kończy wojnę polsko-rosyjską. Polska uzyskuje ziemię smoleńską, czernichowską i siewierską, Rosja zrzeka się pretensji do Inflant

1632-34 ROSJA

wojna smoleńska - Rosja chce odzyskać Smoleńsk, klęska Rosji

1634 ROSJA

pokój wieczysty w Polanowie - kończy wojnę smoleńską. potwierdzono rozejm dywiliński, Władysław IV zrzeka się pretensji do tronu rosyjskiego

1654-55 ROSJA

Rosja zajęła Smoleńsk, Grodno i Wilno

1655 ROSJA

bitwa pod Ochmatowem - zwycięstwo Polski, przerwanie wojny przez atak Szwecji na RP

1686 ROSJA

pokój Grzymułtowskiego w Moskwie - kończy zmagania wojenne polsko-rosyjskie. potwierdzono traktat z Andruszowa i odebrano Polsce Kijów

1620-21 TURCJA

wojna o Mołdawię i Wołoszczyznę

1620 TURCJA

bitwa pod Cecorą - klęska Polski, śmierć Stanisława Żółkiewskiego

1621 TURCJA

obrona twierdzy Chocimskiej (Jan Karol Chodkiewicz), pokój w Chocimiu - kończy wojnę 1620-21, ustalono granicę polsko-turecką na Dniestrze, zakazano najazdów Turków na RP i Kozaków na Turcję

1672 TURCJA

Traktat pokojowy w Buczaczu z Turkami (bukake lol) - Polska traci Podole, część woj. kijowskiego i bracławskiego, Polska zobowiązana jest do płacenia Turkom corocznego haraczu

1672-76 TURCJA

wojna polsko-turecka o północno-wschodnie tereny Polski

1673 TURCJA

bitwa pod Chocimiem - zwycięstwo Polski (hetman Jan Sobieski); później powstanie sojuszu antytureckiego ze Szwecją i Francją

1676 TURCJA

traktat pokojowy z Turkami w Żurawnie - przywrócenie Polsce części utraconych ziem oprócz twierdzy w Kamieńcu Podolskim, rezygnacja Turków z corocznego haraczu

1683 TURCJA

przystąpienie Polski do ligi antytureckiej, zawarcie sojuszu z Austrią. Odsiecz wiedeńska - porażka Turków

1699 TURCJA

pokój w Karłowicach z Turcją - za panowania Augusta II Mocnego, Polska odzyskuje Kamieniec Podolski, Podole i tereny prawobrzeżnej Ukrainy

1600-11 SZWECJA

I wojna o Inflanty - początkowe zwycięstwa Szwedów, ostatecznie rozejm

1604 SZWECJA

odsiecz Karola Sudermańskiego w Inflantach

1605 SZWECJA

bitwa pod Kircholmem - zwycięstwo Polaków (Jan Karol Chodkiewicz i polska husaria)

1611 SZWECJA

rozejm po I wojnie o Inflanty - większość Inflant pozostaje w rękach szwedzkich

1617-22 SZWECJA

II wojna o Inflanty - walki u ujścia Dźwiny

1622 SZWECJA

rozejm w Mitawie - kończy II wojnę o Inflanty. Szwedzi zdobywają prawie całe Inflanty, Polsce przypadły jedynie Kurlandia (ku*walandia) i tzw. Polskie Inflanty (wschodnie)

1625-29 SZWECJA

wojna o Pomorze Gdańskie i Prusy Królewskie - nieudana blokada Gdańska przez wojsko szwedzkie

1627 SZWECJA

bitwa morska pod Oliwą - zwycięstwo Polaków (hetman Koniecpolski)

1629 SZWECJA (1)

bitwa pod Trzcianą - zwycięstwo Polaków (hetman Koniecpolski)

1629 SZWECJA (2)

rozejm w Altmarku (Starym Targu) - koniec wojny o pomorze gdańskie i Prusy Królewskie. Polska uzyskuje jedynie porty w Pucku, Gdańsku i Królewcu, Szwedzi pobierają cło z handlu gdańskiegou

1655 SZWECJA (1)

ugoda w Kiejdanach - Janusz i Bogusław Radziwiłłowie zrywają unię polsko-litewską i poddają Litwę Szwecji

1655-60 SZWECJA

potop szwedzki

1655 SZWECJA (2)

atak na Wielkopolskę i kapitulacja wojsk polskich pod Ujściem; opanowanie Warszawy i innych miast

1655 SZWECJA od listopada do grudnia

obrona Jasnej Góry w Częstochowie (ks. Kordecki). później wojna partyzancka konfederacji antyszwedzkiej (Stefan Czarniecki - patrz hymn)

1660 SZWECJA

pokój w Oliwie - koniec potopu szwedzkiego. Traktaty welawsko-bydgoskie z 1657 (utrata lenna polskiego - Prus Książęcych), Jan Kazimierz zrzekł się tronu szwedzkiego, Polska ma Kurlandię i Polskie Inflanty, Większość Inflant utracone

1648-67 UKRAINA/KOZACY

powstanie Chmielnickiego

1648 UKRAINA/KOZACY

początek powstania (Bohdan Chmielnicki) i przyłączanie się do niego chłopów ukraińskich, pokonanie wojsk polskich pod Żółtymi Wodami, Korsuniem i Piławcami; powstanie rozszerza się na całą Ukrainę

1649 UKRAINA/KOZACY

oblężenie kozackie pod Zbarażem i klęska Polski pod Zborowem

1651 UKRAINA/KOZACY (1)

bitwa pod Beresteczkiem - pierwsze zwycięstwo wojsk polskich

1651 UKRAINA/KOZACY (2)

ugoda w Białej Cerkwi - niekorzystna dla Kozaków, rozpoczęcie dalszych walk

1652 UKRAINA/KOZACY

bitwa pod Batohem - klęska Polski

1654 UKRAINA/KOZACY

ugoda w Perejesławiu między Rosją a Kozakami - Kozacy oddają Rosji lewobrzeżną Ukrainę

1655 UKRAINA/KOZACY

wojna polsko-rosyjska o Ukrainę - przerwana najazdem Szwedów na Polskę, wznowiona w 1660

1658 UKRAINA/KOZACY

ugoda w Hadziaczu między Polską a Kozakami - niezrealizowana w związku z wybuchem wojny polsko-rosyjskiej o Ukrainę

1667 UKRAINA/KOZACY

rozejm w Andruszowie z Rosją - koniec powstania. Rosja otrzymuje lewobrzeżną Ukrainę, ziemię smoleńską, siewierską i czernichowską, Ukrainę podzielono na 2 części wzdłuż rzeki Dniepr

ROSJA - przyczyny konfliktu

- kryzys dynastyczny w Rosji po śmierci Iwana Groźnego w 1584 (wielka smuta). - władzę przejmuje jego syn Fiodor, potem bojar Borys Godunow. - Dymitriady. od 1604 wyprawy magnaterii polskiej na Rosję dla poparcia Dymitra I Samozwańca

TURCJA - przyczyny konfliktu

- popieranie Habsburgów przez Zygmunta III Wazę w walce z opozycją protestancką popieraną przez Turków. - rabunkowe wyprawy Kozaków na tereny Turcji i najazd na Warnę w 1620 r. - brak realizacji traktatu zawartego w Buczaczu

SZWECJA - przyczyny konfliktu

- rywalizacja Szwecji o wpływy na Bałtyku. - roszczenia polskich Wazów do korony szwedzkiej. - inkorporacja Estonii przez Polskę, na co nie zgadza się Szwecja. - chęć stworzenia z Bałtyku wewnętrznego morza szwedzkiego

KOZACY/UKRAINA - przyczyny konfliktu

- (Zaporoże) bali się najazdów Turków i Tatarów. bronili granic RP - traktowani jak chłopi, a uważali się za szlachtę, żądali większych praw - magnaci ukraińscy (Rusini) polonizują się, chrzczą - chłopi uciekają do Kozaków - sejm RP wydaje rejestr kozacki

konsekwencje i skutki wojen (1)

- utrata Inflant i ziem na wschód od Dniepru. - uniezależnienie Prus Książęcych po traktatach welawsko-bydgoskich. - zniszczenia w gospodarce.

konsekwencje i skutki wojen (2)

- straty w ludności i ucieczki ludności. - wzmocnienie systemu folwarczno-pańszczyźnianego i powinności chłopa. - decentralizacja władzy. - coraz większy wpływ państw ościennych na politykę RP