WITAMINY

Jakie wyróżniamy rodzaje witaminy C?

kwas L-askorbinowy, kwas dehydroaskorbinowy

Wymień funkcje wit. C?

udział w reakcjach redox, przemiana aminokwasów, sytnteza hormonów steroidowych, wytwarzanie kolagenu, zwiększanie odp. org.

Czym jest antyoksydant, wymień które witaminy zaliczamy do antyoksydantów

chroni organizm przed działaniem wolnych rodników. Wit. C, E, A (beta karoten)

Co powoduje brak wit. C?

Szkorbut, niedokrwistość

Jakie są objawy niedoboru wit. C

brak łaknienia szybkie męczenie się, bóle stawowo-mięśniowe zaczerwienienie krwawienie dziąseł

Co powoduje nadmiar wit. C

sprzyja rozwojowi kamicy nerkowej, zaburzenia przewodu pokarmowego

Źródła witaminy C

pietruszka, porzeczki, dzika róża, brokuły, kalafior, chrzan

Jaka jest inna nazwa wit. B1

Tiamina

Wymień funkcje wit. B1

bierze udział w przemianie węglowodanowej, umożliwia rozkład kw. pirogronowego do aldehydu octowego i dwutlenku węgla - wprowadza kw. pirogronowy do cyklu kw. cytrynowego, dekarboksylacja pirofosforanu tiaminy do sukcynylo-CoA

Co oznacza, że witamina ulega fosforylacji

przez gr. OH przyłącza resztę kwasu fosforowego

Co tworzy koenzym wit. B1?

2 cząst.kw. fosforowego i kokarboksylaza/ pirofosforan tiaminy

Od czego uzależniona jest podaż wit. B1

od ilości węglowodanów w diecie

jaką chorobę powoduje niedobór witaminy B1?

choroba beri-beri - zaburzenia ukł. nerwowego i mięśniowego

jakie są inne objawy niedoboru witaminy B1?

nagromadzenie kw. pirogronowego we krwi, zanik otoczki mielinowej nerwów i zab. czynn. ukł s-n zab. wydzielanie soku żołądkowego

Jakie produkty są bogate w wit. B1

drożdże piwowarskie, produkty pełnoziarnistepłatki owsiane, r. strączkowe, ryby, mięso, jaja, orzech

Jaka jest inna nazwa witaminy B2

Ryboflawina

Co buduje ryboflawinę?

izoloksazyna, ryboza

Wymień funkcje witaminy B2?

koenzym enzymów oddechowych biorących udział w procesie utleniania i redukcji - przyjmuje wodory z nukleotydów NADH i NADPH - chroni przed zaćmą/prawidł. f. narządu wzroku, - prawidłowe funkcjonowanie ukł. nerwowego i odp.

Gdzie znajduje się witamina B2

We wszystkich tkankach organizmu

Gdzie ulega fosforylacji witamina B2

w ścianie jelita

Co jest produktem fosforylacji witaminy B2

kwas ryboflawino-fosforowy

Objawy niedoboru witaminy B2

zajady w kącikach ust, łojotok skóry, zapalenie języka, pieczenie pod powiekami, światłowstręt, zapalenie tęczówki

Kiedy może wystąpić niedobór witaminy B2

przy ujemnym bilansie azotowym, małej il. białka w diecie

Jakie produkty są bogate w witaminę B2

mleko, p. mleczne, jajo, p. zbożowe gruboziarniste, drożdża piwowarskie, wątroba, warzywa zielone

Wymień bakterie, które są syntetyzowane przez florę bakteryjną

witamina B2, witamina B6, witamina PP

Jaka jest druga nazwa witaminy B6

pirydoksyna

Budowa pirydoksyny

pirydyna

Wymień funkcje witaminy B6

koenzym występujący w 50 enzymach, bierze udział w przemianie aminokwasów - katalizuje procesy tworzenia niacyny z tryptofanu, uczestniczy w enzymach wpływających na przekształcenie kwasów tłuszczowych, konieczna do syntezy serotoniny i adrenaliny

Czynna forma B6

fosforan pirydoksalu

Od czego uzależniona jest ilość wit. B6

od podaży białka

Objawy niedoboru wit. B6

ograniczenie syntezy białek ustrojowych, kw. nukleinowych, hemoglobiny itp. objawia się nadpobudliwością nerwową zmianami skórnymi, drętwieniem rąk, niedokrwistością

Produkty zawierające B6

drożdze, kiełki pszenicy, otręby, jaja, strączki, orzechy, mięso

Inna nazwa witaminy pp

niacyna

co buduje witamine pp

kwas nikotynowy, amid kwasu nikotynowego

Funkcje witaminy pp

- bierze udział w utlenianiu komórkowym - uczestniczy w przemianie BTW - utrzymuje w prawidłowym stanie nabłonek skóry pp i ukł. nerwowego - usuwa nadmiar cholesterolu - prawidłowe funkcjonowanie mózgu i rozszerzanie naczyń krwionośnych

Co tworzy oksyreduktaze

NAD+/NADP i białko

za co są odpowiedzialne oksyreduktazy

odpowiedzialne są za odwracalne przenoszenie wodoru w reakcjach katalizowanych

z czym związany może być niedobór witaminy pp

tryptofanu

jaka choroba wynika z niedoboru witaminy pp

pelagra/choroba 3D

objawy niedoboru witaminy B12

skóra szorstka, przebarwiona, łatwo pęka, zapalenie języka, jamy ustnej, zab. trawienia, biegunki, bezsenność

produkty bogate w wit. B12

drożdże, wątroba, mięso, ryby, strączki, otręby, pieczywo, owoce, mleko

Inna nazwa wit. B12

kobalamina

budowa wit. B12

posiada układ pierścieniowy- korony (4 pierścienie pirolowe), związany z atomem kobaltu) METAL!!!

wymień funkcje witaminy B12

- niezbędna do tworzenia krwinek czerwonych i białych, - wraz z kw. foliowym bierze udział w synt.kw. DNA, aminokwasów i białek szpiku.

Co jest niezbędne do prawidłowego wytwarzania witaminy B12?

czynnik Castle’a wydz. przez bł. śl. żołądka- w obecności jonów Ca+ wiąże B12 i całość jest wchłaniania w JC.

W jakiej diecie są niedobory B12?

roślinnej

Objawy niedoboru B12

zahamowanie dojrzewania i rozmnażania komórek zwłaszcza czerwonych krwinek. - niedokrwistość złośliwa (megaloblastyczna) - zanik błony przewodu pokarmowego

Na skutego czego może wystąpić niedobór B12

Niedobór może wystąpić wskutek złego wchłaniania w jelicie

źródła witaminy B12

podroby, wątroba, nerki, owoce morza, ryby, mięso, mleko i przetwory, żółtka

budowa witaminy H

mocznik pierścień tiofanu kwas walerianowy

z jakim aminokwasem łączy się wit. H

lizyna

za co odpowiada witamina H w org

- reakcje karboksylacji - przekształcanie acetylo-CoA w malonylo-CoA - czynnik wzrostowy (płód)

Inna nazwa witaminy H

biotyna

w skład jakich enzymów wchodzi biotyna?

katalizujących reakcję oksydacji

w syntezie czego uczestniczy biotyna

kw. nukleinowych, tłuszczy i białek

objawy niedoboru biotyny

zmniejsza syntezę kw. tłuszczowych i białek ustrojowych: zmiany skórne, znużenie, łojotok, bóle mięśniowe, brak łaknienia, depresja

Inna nazwa na witaminę B5

kwas pantotenowy

Co tworzy witaminę B5

beta- alanina kwas pantoteinowy (skł. CoA)

Funkcje kwasu pantotenowego

- prawidłowy metabolizm węglowodanów i tłuszczów - ściśle związana z wytwarzaniem energi

Z czym łączy się witamina B5 i co daje

CoA, octoacetylo-CoA

objawy niedoboru witaminy B5

- uszkodzenia kory nadnerczy - zab. ukł mięśniowego i nerwowego drażliwość, brak łaknienia, obn. ciśnienie, łuszczenie skóry, zmiany zap. w p.p. biegunka

produkty bogate w B5

produkty zbożowe gruboziarniste, otręby, strączki jaja drożdże, mięso w mniejszych ilościach owoce i warzywa

inna nazwa na B5

kwas foliowy

funkcje wit. B5

- rozwój kom. ustrojowych - niezb. do prawidłowego rozwoju ukł. krwiotwórczego - koenzym w reakcjach przenoszenia rodników jednowęglowych

Jakie przemiany katalizuje B5

Aminokwasów: wzajemna przemiana seryny i glicyny homocysteiny do metioniny i histydyny powstawanie tyrozyny z fenyloalaniny, przemiana fosfolipidów

Niedobory B5

- hamuje prawidłowe procesu wzrostu i rozmn. komórek. - dochodzi do zab. czynności krwiotwórczej szpiku - zmiany w ukł. nerwowym- niebezp. dla rozwijającego się płodu

Co może być czynnikiem niedoborów B5 i dla kogo jest to charakterystyczne

niedostateczne wchłanianie z jelita/ dla osób starszych, ciężarnych

Witamina A- budowa

kilka zw. wykazujących aktywność biol. retinolu. należy do lipidów izopreponowych

Wersja prowitaminy-A

beta- karoten- 2 pierścienie beta jononu poł. łańcuchem typu izoprenowego

gdzie głównie występują karotenoidy

w produktach roślinnych.

Gdzie zachodzi przemiana karotenoidów/czego wymaga

w nabłonku jelita/ obecnosci cynku

Co powoduje awitaminoza witaminy A

nadmierne rogowacenie komórek nabł. suchość, łuszczenie, wysychanie nabłonka w pp. u. o (częste zap. płuc). pm-p

Jaką chorobę powoduje niedobór witaminy A

kurzą ślepotę/ niedowiedzenie o zmierzchu

jakie są objawy niedoboru witaminy A

prowadzi do suchości i zgrubienia spojówek, rogówek, zapalenia brzegów powiek, zaburzeń regeneracji czerwieni wzrokowej.

Jaka dawka witaminy A jest toksyczna

dzieci 6000ug dorośli 15000ug

wymień źródła zwierzęce witaminy A

tłuszcze rybie (tran) wątroba, pełnotłuste mleko i przetwory, żółtka jaj

wymień źródła roślinne witaminy A

marchew, dynie, groszek zielony, fasolka szparagowa, koperek, morele, brzoskwinie

wymień związki wchodzące w skład witaminy D

- cholekalcyferol (wit. D3) -ergokalcyferol (wit. D2) - 25-hydroksycholekalcyferol

wymień funkcje witaminy D

niezbędna do funkcjonowania ukł. kostnego, wzmaga resorpcję wapnia i fosforanów - reguluje gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu - wzmacnia system immunologiczny - wpływa na wydzielanie parathormonu - ma działanie podobne do hormonów steroidowych

w jaki sposób organizm człowieka syntetyzuje wit D3

z prowitaminy pod wpływem promieni nadfioletowych, a wit D2 z ergosterolu występującego w produktach roślinnych (drożdżach/grzybach)

Jaką chorobę powoduje niedobór wit. D

krzywice, osteomalacje, osteoporoze

Co nie jest wchłaniane przy małej ilości witaminy D

wapń

wymien spożywcze źródła wit. D

źródłem D3 są produkty nabiałowe: jaja, masło, sery, mleko, tłuszcze rybie i ssaków morskich. znaczne ilości w wątrobie i margarynach, mlekach dla niemowląt D2- drożdże

wymien rodzaje witaminy E

obejmuje 8 związków: - 4 tokoferole - 4 tokotrienole różniące się od siebie liczbą gr. metylowych (-CH3).

Co jest najbardziej aktywną formą witaminy E

alfa-tokferol

jakiemu procesowi w trakcie wchłaniania ulega witamina E

estryfikacji

od czego uzależnione jest wchłanianie witaminy E

od jej formy występowania, stopnia wchłanialności i zawartości NNKT w racji pokarmie

kto ma większe zapotrzebowanie na wit. E

osoby starsze + z chorobami pp

wymien objawy niedoboru witaminy E

utleniają się nienasycone zw. powstają wolne rodniki - zmiany w przednim płacie p. mózgowej - zmniejsza się wydzielanie hormonu gonadotropowego zab plemników i zab w czasie ciąży

wymień roślinne źródła witaminy E

oleje roślinne (zwł. słonecznikowy), margaryny, kiełki i zarodki, gruboziarniste produkty zbożowe, warzywa liściaste np. pietruszka, szpinak, sałata

wymień zwierzęce źródła witaminy E

żółtko jaja, masło, pełne mleko i przetwory mleczne

WITAMINA K- wymien rodzaje

filochinon (K1) menachinon (K2) menadion (synt. K3)

wymień funkcje witaminy K

niezb. do tworzenia czynników krzepliwości krwi - kataluzje syntezę protrombiny - udział w formowaniu tkanki kostnej - wł. antybakteryjne

jak często i kiedy występują skutki witaminy K

występują rzadko, bardzo rozp. w produktach poż i synteza przez FB. może wystąpić w chorobach wątroby, niedożywieniu, zab. wchłanianiu i ch. nowotworowych, przy antybiotykoterapii

źródło witaminy K

w roślinach- zielonych cz. roślin w procesie fotosyntezy szpinak, sałata, kalafior, kapusta, brukselka herbata zielona