Układ pokarmowy 4 1/5

Wątroba – charakterystyka ogólna

największy gruczoł ogranizmu; jej masa stanowi ~3% m.c. dorosłego psa i kota; odgrywa kluczową rolę w wielu procesach metabolicznych i utrzymaniu homeostazy

Wątroba – funkcje

synteza białek, metabolizm glukozy i tłuszczy, deradacja hemu, wytwarzanie cholesterolu, metabolizm kwasów żółciowych, biotransformacja wielu substancji endogennych i egzogennych, magazynowanie wielu substancji, gromadzenie krwi

Jakie substancje endogenne ulegają biotransformacji w wątrobie?

amoniak, hormony steroidowe

Jakie substancje egzogenne ulegają biotransformacji w wątrobie?

toksyczne związki chemiczne, leki, endotoksyny bakterii jelitowych

Jakie substancje magazynuje wątroba?

glikogen, jony metali, witaminy

Jaką funkcję pełni wątroba w życiu płodowym?

pełni rolę narządu krwiotwórczego

Jaką rezerwę czynnościową ma wątroba?

wątroba ma ogromną rezerwę czynnościową, usunięcie do 70% prawidłowej tkanki wątrobowej nie spowoduje powstania żadnych objawów klinicznych

Zdolności regeneracyjne wątroby

wątroba ma ogromną zdolność do regeneracji po utracie hepatocytów

Zdolności regeneracyjne wątroby w stanach patologicznych

w stanach chorobowych zdolność regeneracyjna wątroby obniża się i pojawia się skłonność do wytwarzania większej ilości niefunkcjonalnej substancji międzykomórkowej (np. włóknienie wątroby)

Co otacza wątrobę?

wątroba jest otoczona torebką łącznotkankową, od zewnątrz torebkę wątroby pokrywa błona surowicza

Jakie komórki są obecne w wątrobie?

hepatocyty (60%), komórki nabłonka przewodów żółciowych (cholangiocyty), komórki Borowicz-Kupffera, limfocyty wewnątrzwątrobowe, komórki gwiaździste

Jakie komórki tworzą miąższ wątroby?

hepatocyty (80% miąższu wątroby)

Hepatocyty – pochodzenie

wielokątne komórki pochodzenia nabłonkowego

Hepatocyty – jądro komórkowe i cytoplazma

centralnie położone jedno lub dwa jądra z wyraźnymi jąderkami, otoczone przez obfitą, ziarnistą, kwasochłonną cytoplazmę, cytoplazma może zawierać ziarenka lipofuscyny lub żółto-zielono-brązowe barwniki żółciowe

Hepatocyty – organella

posiadają liczne mitochondria, rozbudowany aparat Golgiego, peroksysomy, lizosomy, ziarna glikogenu, krople tłuszczu i inne wtręty, siateczkę śródplazmatyczną gładką i szorstką

Hepatocyty – błona komórkowa

błona komórkowa jest wysoce wyspecjalizowana, wyróżnia się w niej powierzchnię naczyniową (biegun naczyniowy) (powierzchnia podstawno-boczna) i powierzchnię kanalikową (biegun kanalikowy)

Hepatocyty – powierzchnia naczyniowa

stanowi 70% całkowitej powierzchni hepatocytów j jest zwrócona w kierunku naczyń włosowatych; posiada liczne mikrokosmki, które ułatwiają wchłanianie wielu substancji z krwi i wydzielanie do niej produktów metabolizmu komórek wątroby

Hepatocyty – powierzchnia kanalikowa

stanowi około 15% błony hepatocytów, jest zwrócona ku sąsiadującą komórką wątroby; wyspecjalizowana w funkcji wydzielnicze – tworzy kanaliki żółciowe; po obu stronach kanalika żółciowego występują obwódki zamykające

Wpuklona część powierzchni kanalikowej – funkcja

wpuklona powierzchnia błony komórkowej hepatocytów na jego biegunie kanalik owym zawiera mikro kostki które kurczących się ułatwiają przepływ żółci

Komórki Browicz-Kupffera – co to?

osiadłe makrofagi znajdujące w świetle zatok wątrobowych, zaliczane do układu fagocytów jednojądrzastych

Komórki Browicz-Kupffera – wygląd

mają nieregularny kształt, często gwieździsty i posiadają cienkie wypustki cytoplazmatyczne (widoczne w mikroskopie skaningowym)

Komórki Browicz-Kupffera – funkcja

ich rolą jest usuwanie z krążenia wrotnego i degradacja wielu substancji, np. toksyn bakteryjnych, wkłóknika, kompleksów immunologicznych oraz starzejących się erytrocytów, bakterii, komórek nowotworowych

Limfocyty wewnątrzwątrobowe – co to?

stanowią heterogenną grupę limfocytów osiadłych w wątrobie, leżą rozproszone w miąższu narządu

Limfocyty wewnątrzwątrobowe – gdzie są zlokalizowane?

lokalizują się przede wszystkim wokół przestrzeni wrotnej oraz w naczyniach zatokowych wątroby

Limfocyty wewnątrzwątrobowe – jakie komórki do nich należą?

są wśród nich limfocyty B, T i komórki NK; komórki NK odpowiadają tzw. komórkom ziarnkowym, nazywanym tak z uwagi na obecność elektronowo gęstych ziarnistości cytoplazmatycznych

Komórki NK – właściwości

silne właściwości cytotoksyczne

Funkcja komórek NK

liza komórek nowotworowych, wytwarzanie cytokin i udział w reakcjach immunologicznych skierowanych przeciwko niektórym wirusom, wewnątrzkomórkowym bakteriom i pasożytom

Komórki gwiaździste – inne nazwy

komórki Ito, lipocyty wątroby, komórki gromadzące lipidy, komórki tłuszczowe okołozatokowe

Komórki gwiaździste – gdzie się znajdują?

są rozproszone w miąższu wątroby, lokalizują się w przestrzeniach okołozatokowych (przestrzenie Dissego)

Komórki gwiaździste – cecha charakterystyczna cytoplazmy

w cytoplazmie mają wakuole tłuszczowe

Komórki gwiaździste – funkcja

stanowią główny magazyn witaminy A w organizmie; w warunkach prawidłowych wytwarzają białka substancji pozakomórkowej; po aktywacji mogą odgrywać kluczową rolę w procesie włóknienia wątroby; mają właściwości kurczliwe

Kiedy dochodzi do aktywacji komórek gwiaździstych?

w odpowiedzi na stan zapalny lub uszkodzenie hepatocytów

Jaka jest funkcja komórek gwiaździstych po aktywacji?

mogą kontrolować napięcie ścian naczyń krwionośnych w obrębie mikrouszodzenia wątroby; wydzielają czynnik wzrostu hepatocytów (HGF – hepatocyte growth factor) i mogą brać udział w regeneracji wątroby w przypadku martwicy hepatocytów