Układ oddechowy

Funkcje

Dostarczanie tlenu do organizmu. Usuwanie dwutlenku węgla. Utrzymanie równowagi kwasowo–zasadowej krwi. Udział w wydawaniu dźwięków (krtań). Ochrona przed patogenami (śluz, rzęski, kaszel, kichanie).

Budowa

drogi oddechowe górne, drogi oddechowe dolne, płuca, mięśnie oddechowe

Drogi oddechowe górne

jama nosowa (oczyszczanie, ogrzewanie, nawilżanie powietrza), gardło

drogi oddechowe dolne

krtań (nagłośnia chroni przed dostaniem się pokarmu do tchawicy), tchawica (z chrząstek w kształcie litery „C”), oskrzela główne → oskrzeliki → pęcherzyki płucne

płuca

prawe (3 płaty), lewe (2 płaty), pęcherzyki płucne – otoczone siecią naczyń włosowatych; miejsce wymiany gazowej

mięśnie oddechowe

przepona (najważniejszy mięsień oddechowy), mięśnie międzyżebrowe

Procesy

wentylacja płuc, wymiana gazowa, transport gazów

wentylacja płuc

ruch powietrza w płucach i z płuc

wymiana gazowa

Zachodzi na zasadzie dyfuzji prostej (zawsze z miejsca wyższego stężenia do niższego). W pęcherzykach: O₂ → z powietrza do krwi, CO₂ → z krwi do pęcherzyków. Ułatwia ją cienka ściana pęcherzyków (1 warstwa nabłonka) i duża powierzchnia (ok. 100 m²)

transport gazów we krwi

Tlen, Dwutlenek węgla

mechanizm oddychania

Wdech (aktywny) Wydech (bierny, w spoczynku)

Wdech (aktywny)

przepona się kurczy i obniża, klatka piersiowa się rozszerza, ciśnienie w płucach spada → powietrze napływa

Wydech (bierny, w spoczynku)

przepona się rozluźnia i unosi, klatka piersiowa się zmniejsza, ciśnienie w płucach rośnie → powietrze wypychane

Tlen

98% związany z hemoglobiną (oksyhemoglobina), 2% rozpuszczony w osoczu

Dwutlenek węgla

70% w postaci jonów HCO₃⁻ (wodorowęglany), 23% związany z hemoglobiną (karbaminohemoglobina), 7% rozpuszczony w osoczu

Regulacja oddychania

Ośrodek oddechowy – rdzeń przedłużony. Główny bodziec do oddychania: wzrost stężenia CO₂ we krwi (a nie brak tlenu!)

Odruchy ochronne

kaszel, kichanie – oczyszczanie dróg oddechowych

choroby

astma (zwężenie oskrzeli), POChP, zapalenie płuc, gruźlica, rak płuc