terytorium

terytorium

przestrzeń, w której działają ludzie

z prawnego punktu widzenia terytoria można podzielić na

1. podlegające suwerennej władzy państwowej 2. terytoria niepodlegające suwerennej władzy państwowej 3.*terytoria podlegające władzy wyłącznej ale niemającej charakteru suwerennego (obszary niesuwerennych organizacji terytor.)

terytorium państwowe

przestrzeń, na którą rozciąga się władza suwerenna (zwierzchnictwo terytorialne) określonego państwa

terytorium państwa jest

trójwymiarową przestrzenią na którą rozciąga się suwerenność państwa: obszar lądowy, morskie wody przybrzeżne, wnętrze Ziemi (pod obszarem lądowym i morskim) oraz przestrzeń powietrzna nad obszarem lądowym i morskim

w skład morskich wód przybrzeżnych wchodzą

morskie wody wewnętrzne i morza terytorialne

suwerenność

władza państwa na jego terytorium, władza najwyższa, pełna, wyłączna

na własnym terytorium można

robić wszystko, co nie jest zakazane przez prawo międzynarodowe

sprawa trail smelter

pomiędzy kanadą a USA, huta ołowiu w kanadzie, dym zawierał duży procent siarki

żadne państwo

nie może korzystać z własnej suwerenności terytorialnej w sposób, który narusza suwerenność terytorialną innego państwa

całkowita demilitaryzacja terytorium

oznacza zakaz stacjonowania i przebywania w strefie zdemilitaryzowanej jakichkolwiek oddziałów wojskowych (z wyjątkiem sił porządkowych) zakaz wszelkich urządzeń wojskowych jak twierdze lotniska itd

demilitaryzacja częściowa

to określone ograniczenia w wykorzystywaniu danego terytorium do celów wojskowych np. strefa bezatomowa

obszary zneutralizowane

na obszarach tych nie mogą być prowadzone żadne działania wojenne

neutralizacja częściowa

zakaz prowadzenia określonych działań wojennych (np... użycia określonej broni)

plan Rapackiego

1957 polska sama zaproponowała częściową demilitaryzację własnego terytorium oraz terytoriów NRD, RFN i Czechosłowacji

nabycie terytorium rodzaje

pierwotne i pochodne

pierwotne

państwo nabywa terytorium, które do tego czasu nie pozostawało pod władzą żadnego innego państwa

pochodne

państwo nabywa terytorium, kto®e do czasu nabycia należało do innego państwa, terytorium przechodzi spod władzy jednego do drugiego państwa

pierwotne sposoby nabycia terytorium

zawłaszczenie ziemi niczyjej (okupacja) i przyrost

pochodne sposoby nabycia terytorium

różne rodzaje cesji i plebiscyt

dawniej za sposób pochodny uważano także

zawojowanie i aneksje współcześnie są one zakazane przez prawo międzynarodowe

zawłaszczenie ziemi niczyjej

okupacja, miało wielkie znaczenie w okresie ekspansji kolonialnej państw europejskich od XV do XIX wieku

antarktyda

rzecz sporna, czy uważamy ją za ziemię niczyją

efektywna okupacja

rzeczywiste rozciągnięcie władzy na ziemię niczyją, daje tytuł prawny

przyrost

może nastąpić w sposób naturalny tj. poprzez działalność sił przyrody lub sztuczny w rezultacie pracy człowieka (np. falochrony na morzu)

cesja

najważniejszy sposób pochodnego nabycia terytorium

cesja polega na

odstąpieniu przez jedno państwo części swego terytorium drugiemu państwu, jej podstawą jest umowa międzynarodowa

cesja wzajemna

wymiana terytoriów

cesja odpłatna

kupno-sprzedaż terytorium, państwo A ceduje na państwo B określone terytorium, w zamian za co państwo B wypłaca państwu A ustaloną sumę pieniędzy np. Stany kupiły od Rosji Alaskę

plebiscyt

o przynależności państwowej jakiegoś terytorium decyduje głosowanie ludności zamieszkałej na danym obszarze, górny Śląsk 1921 <3

współcześnie panuje

zakaz nabycia terytorium przy użyciu siły lub groźby jej użycia

granica

płaszczyzna prostopadła do powierzchni kuli ziemskiej, która oddziela terytorium państwa od innych obszarów, tzn. od terytoriów innych państw lub terytoriów niepodlegających niczyjej suwerenności

rodzaje granic:

naturalne i sztuczne

granice sztuczne

tworzone przez człowieka, bez uwzględnienia charakterystyki terenu

wśród granic sztucznych wyróżnia się

granice geometryczne, przebiegające odcinkami lini prostych

granice geometryczne np

granice astronomiczne, przebiegające zgodnie z liniami równoleżników lub południków np. granica USA i Kanady częściowo wzdłuż równoleżnika 49 stopni szerokości północnej

podstawą prawną ustalenia granicy jest z reguły

umowa międzynarodowa

etapy ustalania konkretnej granicy państwowej

1. ogólne określenie i opis granicy państwowej, wyznaczenie ogólnego biegu lini granicznej 2. delimitacja-ustalenie szczegółowego przebiegu granicy 3. demarkacja-szczegółowe wytyczenie granicy w terenie, tj oznaczenie jej specjalnymi znakami

przebieg granicy na lądzie oznaczony jest przeważnie

betonowymi słupkami i większymi monolitami

granica na rzekach

na nieżeglownych środkiem rzeki (medianą) natomiast na rzekach żeglownych linią najgłębszego koryta (talwegiem)

rzeka międzynarodowa

taka, która spełnia określone warunki geograficzne i na której, mocą umowy międzynarodowej została ustanowiona wolność żeglugi dla statków handlowych wszystkich państw

kabotaż

żegluga oraz przewóz osób i towarów między portami tego samego państwa

komisja rzeczna

jej zadaniem jest czuwanie nad przestrzeganiem prawa umownego o wolności żeglugi i o równym traktowaniu korzystających z żeglugi

sytuację prawną Dunaju reguluje

konwencja belgradzka z 48, jest też komisja dunaju

reguły helsińskie

wprowadziły pojęcie "międzynarodowe zlewisko"

arktyka

obszary położone wokół bieguna północnego

niektóre państwa stosują do obszarów arktycznych

teorię sektorów

antarktyka

biegun południowy, jego granicę wg. Traktatu Waszyngtońskiego z 59 stanowi równoleżnik 60 stopni szerokości geograficznej południowej

Antarktyka wg. Traktatu waszyngtońskiego może być wykorzystywana

tylko do celów pokojowych

traktat waszyngtoński

zamroził dotychczasowe roszczenia

Madryt 1991

umowa wprowadzająca całkowity zakaz eksploatacji górniczej i naftowej na obszarze Antarktyki przez 50 lat czyli do 2041, celem tego jest przekształcenie antarktyki w ogólnoświatowy rezerwat naturalny