Teoria fugi

Co to jest fuga?

Fuga jest to forma polifoniczna, której istotą jest imitacja tematu w kwincie.

Co buduje całą formę?

kolejne prezentacje tematu wraz z głosami towarzyszącymi, odbywające się według określonych reguł

W jaki sposób odbywa się budowanie formy?

Budowanie formy odbywa się w sposób EWOLUCYJNY (fazowy), bez podziału na ostro wyodrębnione części, a rozwój następuje od początku do końca.

Co to jest temat fugi?

Jest to odcinek jednogłosowy, zaczynający się wyrazistym zwrotem początkowym, przejrzystej budowy, podlegający w dalszym toku formy IMITACJI (w kwincie) lub także PRZEKSZTAŁCENIOM (np.: inwersja).

Jaka jest relacja między tematem a pozostałymi współczynnikami formy?

Pozostałe współczynniki formy odnoszą się do tematu, czyli jest elementem NADRZĘDNYM.

Czym rozpoczyna się temat fugi?

Temat fugi może rozpocząć się wyłącznie I lub V stopniem tonacji (wyjątkowo może to być dźwięk OPISUJĄCY, okalający jeden z tych stopni).

Jakim stopniem NAJCZĘŚCIEJ kończy się temat?

Temat najczęściej kończy się stopniem III (SŁABA kadencja DOSKONAŁA, nadająca się łatwej kontynuacji przy zamknięciu tematu).

Jakim stopniem temat kończy się RZADZIEJ?

Temat rzadko kończy się na I stopniu (kadencja DOSKONAŁA, zbyt mocno zamykająca temat)

Jakim stopniem temat kończy się SPORADYCZNIE?

Temat sporadycznie kończy się V stopniem (kadencja ZAWIESZONA).

Jak temat może się zacząć?

Temat może się zacząć ODTAKTOWO (przybiera wtedy raczej chorałowy, wokalny charakter).

Czym temat może się rozpocząć?

Temat może się rozpocząć ODBITKĄ (przed akcentem metrycznym), co skutkuje TANECZNYM charakterem.

Czym jeszcze może się rozpocząć temat?

Temat może się również rozpocząć ANAKRUZĄ, czyli krótką pauzą niwelującą pierwszy akcent metryczny.

Co jest pierwszym członem tematu?

Pierwszym członem tematu jest CZOŁO.

Ad 1/ Jakie funkcje pełni czoło?

Zapewnia tematowi WYRAZISTOŚĆ, umożliwiającą wysłyszenie go pośród innych głosów konstrukcji polifonicznej.

Ad 2/ Jakie funkcje pełni czoło?

Dookreśla (lub ugruntowuje) tonację.

Ad 3/ Jakie funkcje pełni czoło?

Inicjuje rozwój tematu (a zarazem całej fugi).

W jaki sposób osiągana jest wyrazistość czoła tematu (melika)?

Wyrazistość osiągana jest przez SKOK między I a V stopniem tonacji (wprost, wypełniony częściowo lub całkowicie, opisany)

W jaki sposób osiągana jest wyrazistość czoła tematu (metrorytmika)?

Wyrazistość osiągana jest przez rozpoczęcie ANAKRUZĄ lub ODBITKĄ; możliwe są także inne zwroty rytmiczne, zawierające charakterystyczne grupy.

Jaką funkcję pełni skok między I a V stopniem tematu?

Skok między I a V stopniem (w każdą stronę, o kwintę lub kwartę) równocześnie jest elementem OSADZAJĄCYM w TONACJI.

Jakie zabiegi pełnią rolę inicjującą rozwój?

Rolę inicjującą rozwój pełnią: rozpoczęcie ANAKRUZĄ lub ODBITKĄ oraz WYCHYLENIE MORDENTOWE.

Jaka inna formuła stosowana jest w czole tematu fugi?

Inną formułą stosowaną w czole tematu fugi jest POCHÓD GAMOWY w GÓRĘ od I stopnia (tylko taki pochód ma znaczenie otwierające, rozwojowe; pochody skierowane ku dźwiękowi tonicznemu są z natury kadencjonujące, zamykające).