tabelki-biologia

Wapń

mleko, jaja, krzepnięcie, szkielet, skurcz mięśni, krzywica, osteoporoza

magnez

strączkowe, orzechy, mięso, kości, uwalnianie ATP, enzymy, chlorofil, pobudliwość nerwowa, rytm serca

Potas

strączkiwe, banany, pomidory, przewodnictwo nerwowe, zwiększa uwodnienie cytozolu, skurcze mięśni(serca),

sód

przewodnictwo nerwowe, zwiększa uwodnienie cytozolu

żelazo

figi, wątroby, szpinak, hemoglobina mioglobina, anemia enzymy oddychania i fotosyntezy

jod

owoce morza, sól jodowana, hormony tarczycy, wole, niedorozwój umyslowy

wścieklizna

wirusowe, ugryzienie, zaburzenia koordynacji paraliż

gruźlica

bakteryjne, droga kropelkowa, u oddechowy

AIDS

wirus HIV, droga płciowa, kontakt z krwią, zakażenie przez łożysko

Czerwionka

bakteryjne, droga pokarmowa, gorączka bóle brzucha wymioty

Polio

wirusowe, droga pokarmowa, porażenie kończyn, zapalenie mózgu

HPV

wirusowe, skóra, droga płciowa, łożysko, rak szyjki macicy, brodawki na skórze

dur brzuszny

bakteryjne, pokarmowa, owady, ból brzucha, powiększenie wątroby, wysypka

cholera

bakteryjne, pokarmowa, kropelkowa, biegunka, wymioty, odwodnienie

grypa

wirusowe droga kropelkowa powikłania: zapalenie płuc, mięśnia serocwego

wąglik

bakteryjna, przez skaleczenia, drogą oddechową, pokarmową, czarne krosty, gorączka, bóle brzucha, biegunka z krwią

odra

wirusowe, kropelkowa, zapalenie spojówek i błon śluzowych nosa (płuc), wysypka

borelioza

bakteryjne, kleszcz, zmiana skórna (rumień) osłabienie, zaburzenia układu nerwowego, kostnego i krążenia

ospa wietrzna

wirusowa, kropelkowa, wysypka, ten sam wirus po latach może powodować półpasiec

różyczka

wirusowa, kropelkowa, powiększenie węzłów chłonnych, wysypka (głównie twarzy)

tężec

bakteryjna, zabrudzenie rany ziemią, wzmożone napięcie mięśniowe, drgawki, zaburzenie czucia

malaria

protist, samica komara widliszka, ataki dreszcze, bardzo wysoka gorączka, objawy okresowe

rzęsistkowica

protist, droga płciowa, stan zapalny dróg rodnych, czasem moczowych, u mężczyzn przeważnie bezobjawowo

świnka

wirusowa, kropelkowa, gorączka, powiększenie ślinianek przyusznych

lamblioza

protist, woda /pokarm skażonym kałem, biegunki nudności, ubytek masy ciała, wysypka alergiczna

WZW A

wirusowe, pokarmowa, nudności, wymioty, zapalenie wątroby, żółtaczka

WZW b

wirusowe, droga płciowa, kontakt z krwią, łożysko, powoduje immuno agresję komórek wątroby- marskość wątroby

WZW c

wirusowe, z krwią, droga płciowa, przeważnie bezobjawowo, marskość wątroby, rak wątroby

toksoplazmoza

protist, droga pokarmowa, z glebą, kocimi odchodami, łożysko, gorączka powiększenie węzłów chłonnych(dorośli), wady rozwojowe układu nerwowego i wzroku (u płodu)

czerwonka pełzakowa

Protist, droga, pokarmowa(cysty), biegunka, krwotok z przewodu pokarmowego, odwodnienie, nudności ropnie wątroby i płuc

śpiączka afrykańska

protist Mucha tse-tse, początkowo nieregularne ataki gorączki i bóle stawów, z czasem zaburzenia neurologiczne, śpiączka po kilku latach

oksydoreduktazy

enzym, reakcje utlenienia i redukcji

transferazy

enzym, przenoszenie grup funkcyjnych, między związkami

hydrolazy

enzym, rozkład z użyciem wody

liazy

enzym, rozrywanie wiązań bez wody, tworzenie wiązań podwójnych

izomerazy

enzym, izomeryzacja (przenoszenie grup w jednej cząsteczce)

ligazy

enzym, tworzenie wiązań z zużyciem ATP

cykl Calvina

Stroma, rybulozo bisfosforan, CO2, 3-fosfoglicerynian, aldehyd 3-fosfoglicerynowy

cykl Krebsa

szczawiooctan, acetylo CoA, cytrynian

witamina a

mleko, jaja, czerwone warzywa i owoce(karoten), funkcjonowanie nabłonków, kurza ślepota, łuszczyca

witamina D3

mleko, jaja, tran, promienie UV, wchłanianie wapnia, krzywica, osteoporoza

witamina e

oleje roślinne, orzechy, antyoksydant, praca mięśni, naczyń krwionośnych, ryzyko raka, osłabienie mięśni, niedokrwistość

witamina K

warzywa zielone, wątroba, Flora jelitowa, krzepnięcie krwi, krwotok z nosa

Witamina C

warzywa kapustne, czarna porzeczka, róża, cytrusy, kiszonka, wchłanianie żelaza, hormony, kolagen, szkorbut, niska odporność

witamina b11

drożdże, Flora jelitowa, synteza aminokwasów, rozwój układu nerwowego płodu, biegunka, wady rozwojowe mózgu

witamina B12

wątroba jaja mięso Flora jelitowa proces krwiotwórczy anemia uszkodzenie układu nerwowego

fluor

woda pitna, ryby morskie, budowa kości i szkliwo zębów, próchnica

amylaza

ślinowa, trzustkowa, jelitowa, polisacharydy - disacharydy

pepsyna

żołądek białka - polipeptydy

lipaza

żołądkowa, trzustkowa, jelitowa tłuszcze- glicerol i kw. tłuszczowe

trypsyna

trzustkowa, białka, polipeptydy

salmonelloza

bakteryjne, pokarmowa, ból brzucha, wysoka gorączka, dreszcze

hematokryt

procentowy udział komórek w objętości krwi

OB

szybkość opadania erytrocytów

ilość krwinek na mikrolitr

erytrocyty ok 4,5-5,5mln. trombocyty ok 150-400k leukocyty 4-10k

gastryna

błona śluzowa żołądka, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i perystaltyka

sekretyna

dwunastnica, hamuje wydzielanie soku żołądkowego, pobudza trzustkę

erytropoetyna

nerki, proces krwiotwórczy

prostaglandyny

różne tkanki, reakcja zapalna, skurcz mięśni gładkich

hormony tropowe

przysadka, pobudza inne gruczoły

hormon wzrostu

przysadka, pobudza wzrost u dzieci

prolaktyna

przysadka, wytwarzanie mleka, hamuje owulację

melatonina

szyszynka, rytm snu

kalcytonina

tarczyca, zmniejsza stężenie wapnia we krwi

T3 T4

tarczyca, pobudzają metabolizm i wchłanianie glukozy

parathormon (PTH)

przytarczyce, zwiększa stężenie wapnia we krwi

adrenalina, noradrenalina

rdzeń nadnerczy, mobilizuje organizm, bicie serca, ciśnienie, stężenie glukozy

kortykosteroidy

kora nadnerczy, wzrost stężenia glukozy, ciśnienie krwi, wchłanianie sodu i potasu w nerkach. obniża odporność

testosteron

jądra, rozwój drugorzędowych cech płciowych męskich, wzrost mięśni szkieletowych

estrogeny

jajniki, rozwój drugorzędowych cech żeńskich, zmiany endometrium w cyklu miesięcznym

progesteron

jajniki, rozwój zarodka i płod

oksytocyna

podwzgórze - tylni płat przysadki, laktacja, poród

wazopresyna

podwzgórze- tylny płat przysadki, zwiększa resorpcje zwrotną wody, zagęszcza mocz

insulina

komórki b trzustki, zmniejsza stężenie glukozy, zwiększa wchłanianie do komórek, hamuje rozkład aminokwasów

glukagon

komórki a trzustki, zwiększa stężenie glukozy, rozpad glikogenu (stymuluje rozkład aminokwasów)

helikaza DNA

enzym, rozplątuje podwójną helisę

specjacja allopatryczna

różnicowanie gatunków przez barierę środowiskową

specjacja sympatryczna

różnicowanie gatunków bez bariery geograficznej

konwergencja

upodabnianie struktur niezależnie od siebie

dywergencja

różnicowanie się narządów homologicznych

puryny

Mają 2 pierścienie Adenina (2 wiązania). Guanina (3 wiązania)

pirymidyny

mają jeden pierścień tymina, uracyl (2 wiązania) cytozyna (3 wiązania)