skróty w lotnictwie

AAL

above aerodrome level - nad poziomem lotniska

ABM

abeam - na trawersie

ABN

aerodrome beacon - latarnia lotniskowa

ABT

about - około

ABV

above - ponad/nad/powyżej

ACARS Ej-kars

aircraft communication addressing and reporting system - lotniczy system adresowania i przekazywania wiadomości

ACAS

(AY-CAS) airborn collision avoidance system - pokładowy system zapobiegania kolizjom

ACC

aera Control center - kontrola obszaru

AD

aerodrome - lotnisko

ADC

aerodrome chart - mapa lotniska

ADS-B

automatic dependent surveillance-broadcast - automatyczne zależne dozorowanie-rozgłaszanie

AFIL

flight plan filed in the air - plan lotu złożony z powietrza

AFIS

aerodrome flight information service - lotniskowa służba informacji powietrznej

AGL

above ground level - wysokość rzeczywista (absolute altitude)

ALERFA

alert phase - faza alarmu

ALS

approach lighting system - system świateł podejścia

AMA

area minimum altitude - minimalna wysokość bezwzględna dla obszaru

AMS

aeronautical mobile service - ruchoma służba lotniczą

AMSL

above medium sea level - wysokość bezwzględna (true altitude)

ASHTAM

NOTAM oddzielnej serii, zawiadamiający przy użyciu specjalnego formularza o przederupcyjnej aktywności wulkanicznej i/lub chmurach popiołów wulkanicznych

ATC

air traffic control - kontrola ruchu lotniczego

ATIS

automatic termina information service - nadawany nieustannie w języku angielskim w postaci nagrania, zawierający najważniejsze dane operacyjne i warunki meteorologiczne na lotnisku

ATO

approved training organisations - zatwierdzona organizacja szkoleniowa

ATZ

aerodrome traffic zone - strefa ruchu lotniskowego

CAT

clear air turbulence - turbulencje w czystym powietrzu

CAVOK

widzialność, chmury, pogoda super warunki

CTR

control zone - strefa kontrolowana

EASA

European Aviation Safety Agency - europejska agencja bezpieczeństwa lotniczego

EAT

expected approach time - przewidywany czas podejścia

EET

estimated elapsed time - przewidywany czas przelotu

EFT

expected further clearance - oczekuj na następne zezwolenie

ETA

estimated time of arrival/ estimating arrival - przewidywany czas przylotu/ przewidywany przylot

ETD

estimated time of departure/ estimating departure - przewidywany czas odlotu/ przewidywany odlot

ETO

estimated time on the significant point - przewidywany czas przelotu nad znaczącym punktem nawigacyjnym

FIR

flight information region - rejon informacji powietrznej

FIS

flight information service - służba informacji powietrznej

FISA

automated flight information service - zautomatyzowana służba informacji powietrznej

GNSS

global navigation satellite system - globalny system nawigacji satelitarnej

IFR

instrument flight rules - przepisy wykonywania lotu według wskazań przyrządów

ILS

instrument landing system - system lądowania według przyrządów

MATZ

military aerodrome traffic zone - wojskowa strefa ruchu lotniskowego

NOTAM

notice to air man - wiadomość zawierająca informacje o ustanowieniu l, stanie lub zmianach urządzeń lotniczych, służbach, procedurach, a także niebezpieczeństwie - znajomość w aktualnym czasie jest istotna dla operacji lotniczych

PKBWL

Państwowa komisja badań wypadków lotniczych

PTT

push-to-talk - naciśnij i mów

QDR

magnetic bearing - namiar magnetyczny

QFE

atmospheric pressure at aerodrome elevation (or at runway treshold) - ciśnienie atmosferyczne na poziomie lotniska (lub na progu drogi startowej)

QNE

the barometric pressure used for the standard altimeter setting 1013.25HP - ciśnienie standardowe

QNH

QNH is mean sea level pressure (MSLP) which is derived by reducing the measured pressure at ground level to MSL using the specifications of the ICAO standard atmosphere.

RVR

runway visual range - zasięg widzenia wzdłuż drogi startowej

RWY

runway - droga startowa

SAR

search and rescue - poszukiwanie i ratownictwo

SID

standard instrument departure - standardowa procedura odlotu według przyrządów

SNOWTAM

snow notam - komunikat oddzielnej serii o zaistnieniu lub ustaniu warunków niebezpiecznych w obrębie pola wzlotów/lotniska powodowanych przez śnieg, lód, topniejący śnieg lub stojącą wodę wskutek topnienia śniegu

TFR

TSA feeding route - trasa dolotowa do TSA

TL

transition level - poziom przejściowy

TMA

terminal Control area - rejon kontrolowany lotniska lub węzła lotnisk

TODA

take-off distance available - rozporządzalna długość startu

TORA

take-off run available - rozporządzalna długość rozbiegu

TSA

temporary segregated area - strefa czasowo wydzielona

TWR

aerodrome Control tower - wieża kontrolna lotniska/ kontrola lotniska

TWY

taxiway - droga kołowania

UHF

ultra-high frequency - ultra wielka częstotliwość (300-3000MHz)

UIR

upper flight information region - region informacji lotniczej górnej przestrzeni

UKE

urząd komunikacji elektronicznej

UKF

fale ultrakrótkie - to samo co VHF (30 - 300MHz) długość fali od 10 do 1 metra

UTC

Co-ordinated universal time - uniwersalny czas skoordynowany

VAC

visual approach chart - mapa podejścia z widocznością

VASIS

visual approach slope indicator system - wizualny system ścieżki schodzenia

VDF

VHF direction finding station - radionamiernik kierunkowy wielkiej częstotliwości

VFR

visual flight rules - zasady lotu z widocznością

VHF

very high frequency - bardzo duża częstotliwość= ultrakrótkie fale radiowe UKF 30-300MHz

VMC

visual meteorological conditions - warunki meteorologiczne lotów z widocznością

VOLMET

meteorological information for aircraft in flight - informacje meteorologiczne dla statków powietrznych wykonujących operacje powietrzne

VOR

VHF omnidirectional radio range - radiolatarnia ogólnokierunkowa VHF

VORTAC

VOR and TACAN combined - system radionawigacyjny będący połączeniem VOR i TOCAN

VSI

vertical speed indicator - wariometr

WDI

wind direction indicator - wskaźnik kierunku wiatru

WILCO

WILI COmply - wykonam, zastosuję się, tak będzie

WPT

way-point - punkt drogi RNAV

WS

wind shear - uskok wiatru

Z

ZULU time - uniwersalny czas skoordynowany (używany no. w depeszach meteorologicznych)

A

Amber - bursztynowy

AAA(AAB... AAC... AAAD...)

amended meteorological message - poprawiona depesza meteorologiczna

A/A

Air to air - powietrze powietrze

AAD

Assigned altitude deviation - odchylenie od wyznaczonej wysokości bezwzględnej

AAIM

aircraft autonomous integrity monitoring - autonomiczne monitorowanie integralności samolotu

AAR

air to air refuelling - tankowanie w powietrzu

ABAS

airborne based augmentation system - system wspomagania bazujący na wyposażeniu pokładowym

ABI

Advance boundry information - informacja o przecięciu granicy

AC

altocumulus

ACCID

notification of an aircraft accident - zawiadomienie o wypadku lotniczym

ACFT

aircraft - statek powietrzny

ACID

aircraft ID - znak identyfikacyjny statku powietrznego

ACK

acknowledge - potwierdź

ACL

altimeter check location - miejsce sprawdzenia wysokościomierzy

ACN

aircraft classification number - liczba klasyfikacyjna statku powietrznego

ACP

acceptance(message type designator) - akceptacja(oznacznik rodzaju depeszy)

ACPT

accept, accepted - przyjąć, przyjmij lub przyjęto

ACT

active or activated or activity - czynny lub uruchomiony lub działalność

ADA

advisory area - obszar ze służbą doradczą

ADDN

addition or additional - dodatek, dodanie lub dodatkowy

ADF

automatic direction-finding equipment - radionamiernik automatyczny

ADIZ (AY-DIZ)

air defence identification zone - strefa identyfikacji obrony powietrznej

ADJ

adjacent - przyległy, sąsiedni

ADO

aerodrome office (specify service) - biuro lotniska (wymienić służbę)

ADR

advisory route - trasa ze służbą doradczą

ADQ

aeronautical data quality - jakość danych lotniczych

ADS

adress (when this abbreviation is used to request a repetition, the question mark (IMI) precedes the abbreviation, e.g. IMI ADS (to be used on AFS as a procedurę signal) - Adres

ADS-C

automatic dependent surveillance-contract - automatyczne zależne dozorowanie-kontrakt

ADSU

automatic dependent surveillance unit - organ automatycznego zależnego dozorowania

ADVS

advisory service - służba doradcza

ADZ

advise - zawiadom, zawiadomić, doradzić

AES

aircraft earth station - stacja pokładowa do łączności naziemnej

AFM

yes or affirm or affirmative or that is correct - tak lub potwierdzić lub potwierdzenie lub prawidłowo

AFS

aeronautical fixed service - stała służba lotnicza

AFT...

after... (followed by time or place) - po... lub za...(po którym podaje się czas lub miejsce)

AFTN

aeronautical fixed telecommunication network - stała telekomunikacyjna sieć lotnicza

A/G

air to ground - powietrze ziemia

AGA

aerodroms, air routes and ground aids - lotniska, trasy lotnicze i pomoce naziemne

AGN

again - znowu

AIC

aeronautical information circular - biuletyn informacji lotniczej

AIDC

air traffic services interfacility data communications - wymiana danych między urządzeniami służb ruchu lotniczego

AIM - nie zawarte w dokumencie procedury służb żeglugi powietrznej

air traffic flow management information message - depesza informacyjna ATFM

AIM

aeronautical information management - zarządzanie informacją lotniczą

AIRAC

aeronautical information regulation and control - regulacja i kontrola rozpowszechniania informacji lotniczej

AIREP (AJREP)

air-report - meldunek z powietrza

AIRMET (ajrmet)

information concerning en-route weather phenomena which may affect the safety of low-level aircraft operations - informacja dotycząca zjawisk pogody na trasie, które mogą oddziaływać na bezpieczeństwo statków powietrznych wykonujących loty na małych wysok

AIS

aeronautical information services - służby informacji lotniczej

AIXM

aeronautical information exchange model - model wymiany informacji lotniczych

ALA

alighting area - powierzchnia (obszar) wodowania

ALERFA

alert phase - faza alarmu

ALR

Alerting (message type designator) - alarmowa (oznacznik rodzaju depeszy)

ALRS

alerting service - służba alarmowa

ALT

altitude - wysokość bezwzględna

ALTN

alternate or alternating (light alternates in colour) - zmienić lub zmienny (zmienia się kolor światła)

ALTN - 2

alternate (aerodrome) - zapasowe (lotnisko)

AMC

airspace management cell - komórka zarządzania przestrzenią powietrzną

AMD

amend or amended (used to indicate amanded meteorological message; message type designator) - popraw, poprawić lub poprawiony (używa się do oznaczenia poprawionej depeszy meteorologicznej; oznacznik rodzaju depeszy)

AMDT

amendment (AIP amendment) - zmiana (do AIP)

AMSS

aeronautical mobile satellite service - satelitarna ruchoma służba lotnicza

ANC...

aeronautical chart 1:500000(followed by name/title) - mapa lotniczą 1:500000(po której następuje nazwa/tytuł)

ANCS

aeronautical navigation chart - small scale (followed by name/title and scale) - nawigacyjna mapa lotnicza w małej skali(po którym podaje się nazwę/tytuł i skalę)

ANM

air traffic flow management notification message - depesza powiadamiająca ATFM

ANS

answer - odpowiedź

AO

aircraft operator - operator statku powietrznego

AOB (kwadrat)

angle of bank - kąt przechylenia

AOC...

aerodrome obstacle chart (followed by name/title) - mapa przeszkód lotniskowych (po którym podaje się nazwę/tytuł)

AP

airport - port lotniczy

APAPI (AY PAPI)

abbreviated precision approach path indicator - uproszczony wizualny wskaźnik ścieżki podejścia

APCH

approach - podejście, zbliżanie

APDC...

aircraft parking/docking chart (followed by name/title) - mapa parkowania/dokowania statku powietrznego (po którym podaje się nazwę/tytuł)

APN

apron - płyta postojowa

APP

approach Control office, approach Control, approach Control service- ośrodek kontroli zbliżania, kontrola zbliżania, służba kontroli zbliżania

APR

april - kwiecień

APRX

approximate or approximately - zbliżony lub w przybliżeniu

APSG

after passing - po przejściu

APU

auxiliary power unit - pomocnicza jednostka zasilająca

ARC

area chart- mapa obszaru kontrolowanego lotniska

ARCC

aeronautical rescue coordination centre - ośrodek koordynacji poszukiwania i ratownictwa lotniczego

ARNG

arrange - ustalać, urządzać

ARO

air traffic services reporting office - biuro odpraw załóg

ARP

air-report(message type designator) - meldunek z powietrza (oznacznik rodzaju depeszy)

ARP - ref

aerodrome reference point - punkt odniesienia lotniska

ARQ

automatic error correction - automatyczna korekta błędu

ARR

arrive or arrival - przybyć lub przybycie, przylot

ARR(message or designator)

arrival (message or designator) - przylot (oznacznik rodzaju depeszy)

ARS

avoidance routing scheme - schemat tras lotniczych omijających

ARS - drugi

special air report (message or designator) - specjalny meldunek z powietrza (oznacznik rodzaju depeszy)

ARSC

aeronautical rescue coordination sub-centre - podośrodek koordynacji poszukiwania i ratownictwa

ARST

arresting (specify (part of) aircraft arresting equipment) - zatrzymujący (wymienić środki (lub ich część) zatrzymujące statki powietrzne)

AS

altostratus

ASAP

as soon as possible - niezwłocznie; bez zbędnej zwłoki

ASAR

aeronautical search and rescue service - służba poszukiwania i ratownictwa lotniczego

ASC

ascend to or ascending to - wznosić się do lub wznoszenie się do

ASDA

accelerate-stop distance available- rozporządzalna długość przerwanego startu

ASE

altimetry system error- błąd systemu pomiaru wysokości

ASHTAM - ang

Special series NOTAM notifying by means of specific format change in activity of a volcano, a volcanic eruption and/or volcanic ash cloud that is of significance to aircraft operations

ASM

Airspace management - zarządzanie przestrzenią powietrzną

ASPH

asphalt -asfalt

ASR

airport surveillance radar - radar kontroli rejonu lotniska

AT...

AT(followed by time at which weather change is forecast to occur) - O (po którym podaje się czas, kiedy zgodnie z prognozą nastąpi zmiana pogody)

ATA

actual time of arrival - rzeczywisty czas przylotu

ATCSMAC...

air traffic control surveillance minimum altitude chart(followed by name/title) - mapa minimalnej wysokości dozorowania przez kontrolę ruchu lotniczego (po którym podaje się nazwę/tytuł)

ATD

actual time of departure - rzeczywisty czas odlotu

ATFCM

air traffic flow and capacity management - zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego

ATFM

air traffic flow management - zarządzanie przepływem ruchu lotniczego

ATM

air traffic management - zarządzanie ruchem lotniczym

ATN

aeronautical telecommunication network - telekomunikacyjna sieć lotnicza

ATP...

AT...(followed by time or place) - O... lub w...(po którym podaje się czas lub miejsce)

ATS

air traffic services - służby ruchu lotniczego

ATSU

ATS unit - organ ATSU

ATTN

attention - uwaga

AT-VASIS(AY-TEE-VASIS)

abbreviated T visual approach slope indicator system- skrócony T wizualny system wskazujący ścieżkę schodzenia

AUG

August - sierpień

AUP

Airspace use plan- plan użytkownika przestrzeni powietrznej

AUTH

authorized or authorization - upoważniony lub upoważnienie

AUTO

automatic - automatyczny

AUW

all up weight - ciężar całkowity

AVBL

available or availability - dostępny, osiągalny, do dyspozycji lub dyspozycyjność

AVG

average - przeciętny, średni

AVGAS

aviation gasoline - benzyna lotnicza

A-VDGS

advanced visual docking guidance system - zaawansowany wizualny system dokowania statków powietrznych

AWOS

automated weather observation system- automatyczny system pomiarów parametrów meteorologicznych

AWTA

advise at what time able - powiadom, w jakim czasie jest możliwe

AWY

airway - droga lotnicza

AZM

azimuth - azymut

B

blue - niebieski

BA

braking action - hamowanie

Baltic FAB

baltic functional airspace block - bałtycki funkcjonalny blok przestrzeni powietrznej

Baltic FRA

baltic FAB free route airspace - przestrzeń powietrzna ze swobodą planowania tras w przestrzeni Baltic FAB

BARO-VNAV "BAA-RO-VEE-NAV"

barometric vertical navigation - nawigacja w płaszczyźnie pionowej z wykorzystaniem przyrządów barometrycznych

BASE

cloud base - podstawa chmur

BCFG

fog patches - mgła w płatach

BCN

beacon - latarnia

BCST

broadcast - rozgłaszać, transmisja

BDRY

boundry - granica

BECMG

becoming - stosowny, właściwy

BFR

before - przed

BKN

broken - przerywane/poprzerwyane (chmury)

BL...

blowing(followed by DU=dust, SA=sand, SN=snow) - zawieja (uzupełnione pył, piasek, śnieg)

BLDG

building - budynek

BLO

below clouds - pod chmurami

BLW

below - poniżej

BOMB

bombing - bombardowanie

BR

mist - zamglenie

BRF

short(used to indicate the type of approach desired or required) - krótkie, skrócone (używa się do określenia pożądanego lub wymaganego podejścia do lądowania)

BRG

bearing - namiar

BRKG

braking - hamowanie

B-RNAV

basic area navigation - podstawowa nawigacja obszarowa

BS

commercial broadcasting station - komercyjna stacja rozgłaszania

BTL

between layers - między warstwami

BTN

between - między

BUFR

binary universal form for the representation of meteorological data - uniwersalny zapis binarny danych meteorologicznych

BVLOS

beyond visual line of sight operation - operacje poza zasięgiem widoczności wzrokowej

...C

center(proceded by runway designation number to identify a parallel runway) - środkowa (poprzedzona przez oznaczenie drogi startowej w celu zidentyfikowania równoległej drogi startowej)

C

degrees celsius (centigrade) - stopnie Celsjusza

CA

course to an altitude - kurs do wysokości bezwzględnej

CAA

civil aviation authority or civil aviation administration - urząd lotnictwa cywilnego lub administracja lotnictwa cywilnego

CACD

central airspace and capacity database - centralna baza danych o przestrzeni powietrznej i pojemności

CADF

centralised airspace data function - funkcja scentralizowanych danych o przestrzeni powietrznej

CASA

computer assisted slot allocation - system przydzielania czasów slotów

CAT- 1

category - kategoria

CAT - 3

clear air turbulence - turbulencja w czystym powietrzu

CAVOK

visibility, cloud and present weather better than prescribed values or conditions - widzialność, chmury i pogoda w chwili obserwacji są lepsze niż zalecane wartości lub warunki

CB "CEE BEE"

cumulonimbus

CBA

cross-border area - strefa lotów po obydwu stronach granicy

CC

cirrocumulus

CCA ...... (etc)

corrected meteorological message (message type designator) - poprawiona depesza meteorologiczna (oznacznik rodzaju depeszy

CCO

continuous climb operations - (operacja) płynne(go) wznoszenie(a)

CD

candela - kandela

CDA

continuous descent approach - płynne podejście do lądowania

CDM

collaborative decision making - proces wspólnego podejmowania decyzji

CDN

coordination (message type designator) - koordynacja (oznacznik rodzaju depeszy)

CDO

continuous descent operations - (operacja) płynne(go) zniżanie (a)

CDR

conditional route - warunkowa droga lotnicza

CF - 4

course to a fix- kurs do wyznaczonej pozycji (Fix)

CF - ...

change frequency to...- zmiana częstotliwości na...

CFM

confirm or I confirm (to be used in AFS as a procedure signal) - potwierdź lub potwierdzam (używany w AFS jako sygnał proceduralny)

CGL

circling guidance light(s) - światło(a) prowadzenia po kręgu

CH

channel -kanał

CH#

this is a channel-continuity-check of transmission to permit comparison of your record of channel-sequence numbers of messages received on the channel(to be used i. AFS as a procedure signal)

CHEM

chemical- chemiczny

CHG

modification (message type designator) - modyfikacja (oznacznik rodzaju depeszy)

CI

cirrus