skały i minerały🧗⛏️

Co to skorupa ziemska?

To najbardziej zewnętrzna skalna warstwa Ziemi.

Co tworzy skorupę ziemską?

Skały i minerały

Czym są minerały?

To pierwiastki chemiczne w stanie wolnym oraz związki chemiczne, które powstały w przyrodzie bez udziału człowieka.

Czym są skały?

Powstają one w wyniku procesów geologicznych i są naturalnymi skupiskami minerałów.

Czym są skały?

Powstają one w wyniku procesów geologicznych i są naturalnymi skupiskami minerałów.

Jakie są rodzaje minerałów?

Dzielimy je na pierwiastki chemiczne i związki chemiczne.

Podaj cztery przykłady minerałów w formie pierwiastków chem.

S, Au, Ag, Pt

Podaj cztery różne WZORY minerałów w formie związków chem.

SiO2, CaSO4, NaCl, Al2O3

Podaj cztery różne NAZWY minerałów w formie związków chem.

kwarc, anhydryt, halit, korund

Co to surowce mineralne?

To skały i minerały wykorzystywane przez człowieka w różnych dziedzinach życia.

Podaj rodzaje surowców mineralnych

budowlane, chemiczne, energetyczne, metalurgiczne, zdobniczne

Podaj przykłady surowców mineralnych budowlanych.

skały - np. wapienne, gipsowe i krzemionka (=piasek)

Podaj przykłady surowców mineralnych chemicznych.

nawozy mineralne, skały wapienne, sól kuchenna, rudy metali

Podaj przykłady surowców mineralnych energetycznych

węgle kopalne, ropa naftowa, gaz ziemny

Podaj przykłady surowców mineralnych metalurgicznych.

rudy: żelaza, miedzi, cynku, ołowiu

Podaj przykłady surowców mineralnych zdobniczych

metale szlachetne, np. Au oraz kamienie szlachetne, np. diament

Podaj nazwy i wzór podstawowego minerału budującego skały wapienne. Jaka to sól?

kalcyt/węglan wapnia/CaCO3. Jest to sól nieorganiczna

Wymień odczynniki potrzebne do wykonania doświadczenia wykrywania węglanu wapnia.

roztwór HCl, wapień, woda wapienna Ca(OH)2

Jaki jest cel powyższego doświadczenia?

Stwierdzenie, czy kreda zawiera węglan wapnia.

Określ obserwacje powyższego doświadczenia.

Po dodaniu HCl do probówki z kredą wydziela się bezbarwny gaz, który powoduje mętnienie wody wapiennej.

Określ wniosek powyższego doświadczenia.

HCl reaguje z węglanem wapnia, który jest składnikiem kredy. Zmętnienie wody wapiennej świadczy o tym, że jednym z produktów reakcji chem. jest tlenek węgla (IV):

Jakie są rodzaje skał wapiennych?

Skały osadowe i metamorficzne (przeobrażone)

Jakie są przykłady skał osadowych?

wapień i kreda

Gdzie powstały skały osadowe?

Powstały na dnie mórz i oceanów.

Podaj przykład skały metamorficznej.

marmur

Jak powstała skała metamorficzna i z czego jest utworzona?

Przez wiele milionów lat działały na nią wysokie ciśnienie i temperatura. Utworzona jest z wapieni.

Jaką barwę ma wapień?

Ma zwykle białą lub beżową barwę.

Wymień zastosowania wapienia.

Jest stosowany w budownictwie, w produkcji szkła i jako nawóz w rolnictwie.

Jaką barwę ma kreda?

Ma białą lub szarą barwę.

Wymień trzy skały wapienne.

wapień, kreda i marmur

Wymień trzy zastosowania kredy.

Stosowana do produkcji kredy do pisania, białych farb i past do zębów.

Jaką budowę ma marmur?

budowę krystaliczną

Jaką barwę ma marmur?

Ma barwę białą, szarą, różową lub zielonkawą.

Jakie są zastosowania marmuru?

Jest stosowany jako materiał budowlany i rzeźbiarski

Jak nazywa się składnik skał gipsowych i jaki jest jego wzór?

siarczan (VI) wapnia; CaSO4

Jakie są rodzaje skał gipsowych i ich wzory?

gips (CaSO4 ∙ 2H2O) i anhydryt (CaSO4)

Wymień pięć właściwości gipsu.

1) substancja półprzezroczysta 2) zwykle posiada drobne kryształki 3) plastyczny 4) miękki 5) słabo rozpuszcza się w zimnej wodzie, natomiast dobrze w gorącej

Jakie jest zastosowanie gipsu?

Jest wykorzystywany w budownictwie.

Wymień trzy właściwości anhydrytu.

1) substancja krystaliczna 2) ma zwykle barwę niebieskoszarą 3) łatwo wchłania wodę

Co to hydrat?

Hydrat to sól uwodniona. Cząsteczki wody w hydratach są związane bezpośrednio z jonem metalu albo występują w sieci krystalicznej.

Odczytaj nazwę poniższego hydratu.

siarczan sześć wapnia woda jeden dwa

Na czym polega prażenie hydratów?

Jest to ogrzewanie ich wysokiej temperaturze; umożliwia usunięcie związanej w nich wody

Gdzie stosuje się prażony gips?

Prażony gips stosuje się w bandażach gipsowych.

Nadaj tytuł doświadczeniu.

Usuwanie wody z hydratów (prażenie hydratów)

Podaj obserwację do powyższego doświadczenia.

Chlorek kobaltu (II) - woda (1/6) przed ogrzaniem ma czerwoną barwę, a po ogrzaniu zmienia kolor na granatowy. Na ściankach probówki skrapla się ciecz.

Podaj wniosek do powyższego doświadczenia.

Ogrzewanie hydratów powoduje usuwanie z nich wody w postaci pary wodnej, która skrapla się na ściankach probówki.

Co to piasek?

To luźna skała okruchowa kwarcu stosowana w budownictwie i do produkcji szkła.

Nadaj tytuł powyższemu doświadczeniu.

badanie właściwości tlenku krzemu (IV)

Podaj obserwacje do powyższego doświadczenia.

W probówkach nie zaszły zmiany.

Podaj wniosek do powyższego doświadczenia.

Tlenek krzemu (IV) nie reaguje z wodą ani z kwasami.

Wymień przynajmniej trzy właściwości fizyczne tlenku krzemu (IV).

1) substancja stała o budowie krystalicznej 2) czysty (bez domieszek) 3) bezbarwny 4) twardy; rysuje szkło

Wymień trzy właściwości chemiczne tlenku krzemu (IV)

1) mało reaktywny chemicznie 2) nie rozkłada się pod wpływem wysokiej temperatury 3) nie reaguje z wodą ani z kwasami (wyjątek HF)

Wymień 4 przykłady odmian kwarcu.

ametyst, agat, kryształ górski, tygrysie oko

Jakie jest zastosowanie kwarcu?

Kwarc jest powszechnie stosowany w jubilerstwie do wyrobu biżuterii.