PRZEMYSŁ

Przenoszenie produkcji z krajów wysoko rozwiniętych w Europie, Ameryce Północnej i Azji do innych krajów azjatyckich, głównie Chin, oraz do Europy Wschodniej. Dotyczy zwłaszcza przemysłu zaawansowanych technologii.

Relokacja przemysłu

Pozytywne zmiany zachodzące w gospodarce danego obszaru dzięki powstaniu przedsiębiorstwa lub jego rozwojowi. Dotyczą nie tylko innych lokalnych firm, lecz także mieszkańców i lokalnych samorządów.

Efekty mnożnikowe

Obejmuje m.in. placówki edukacyjne, służbę zdrowia oraz ośrodki sportu i rekreacji.

Infrastruktura społeczna

Czynniki lokalizacji przemysłu związane z preferencjami inwestorów, którzy podczas podejmowania decyzji o miejscu dla swojej działalności, biorą pod uwagę nie tylko czynniki ekonomiczne, lecz także indywidualne preferencje.

Czynniki behawioralne lokalizacji przemysłu

Działy przemysłu, w których działalność opiera się na stosunkowo mało zaawansowanym przetwórstwie surowców (np. produkcja artykułów spożywczych, koksu, produktów rafinacji ropy naftowej, metali i metalowych wyrobów gotowych).

Przemysł tradycyjny

Działy przemysłu wykorzystujące w swojej działalności produkcyjnej najnowsze badania naukowe i osiągnięcia technologiczne.

Przemysł zaawansowanych technologii (high-tech)

Zmniejszanie się roli przemysłu lub jego zanikanie charakterystyczne dla państw wchodzących w fazę postindustrialną. Skutkuje spadkiem udziału przemysłu w strukturze zatrudnienia, w strukturze PKB oraz w strukturze eksportu.

Dezindustrializacja

Ponowny wzrost znaczenia sektora przemysłowego. Obserwuje się ją głównie w krajach wysoko rozwiniętych, w których w wyniku dezindustrializacji nastąpiło spowolnienie rozwoju gospodarczego i które uzależniły się od importu produktów przemysłowych.

Reindustrializacja

Przekazywanie przez przedsiębiorstwa niektórych obszarów działalności (np. księgowości) firmom zewnętrznym.

Outsourcing

Przenoszenie produkcji lub innych obszarów działalności firmy za granicę.

Offshoring

Liczba osób aktywnych zawodowo (pracujących i bezrobotnych).

Zasoby pracy

Kwalifikacje pracowników obejmujące m.in. ich wykształcenie, doświadczenie, kompetencje i innowacyjność.

Kapitał ludzki

Warunki i motywy, które w pozytywny lub negatywny sposób oddziałują na funkcjonowanie zakładu przemysłowego w danym miejscu. Dzieli się je na czynniki przyrodnicze i czynniki pozaprzyrodnicze.

Czynniki lokalizacji przemysłu

Dostęp do surowców mineralnych (np. węgla kamiennego), produktów rolnych (np. buraków cukrowych), innych zasobów naturalnych (np. drewna) oraz półproduktów i wyrobów przemysłowych przeznaczonych do dalszej obróbki (np. kauczuku syntetycznego).

Baza surowcowa

Dostęp do wyspecjalizowanych instytucji prowadzących działalność badawczo-rozwojową służącą opracowywaniu nowych technologii dla przemysłu.

Zaplecze naukowo-badawcze

Zasoby energii elektrycznej. Dostęp do odpowiedniej bazy energetycznej jest szczególnie istotny dla energochłonnych działów przemysłu, takich jak produkcja metali nieżelaznych czy wyrobów chemicznych.

Baza energetyczna

Wyposażenie obszaru w sieć komunikacyjną (drogi, linie kolejowe), wodociągową, kanalizacyjną, energetyczną i gazową.

Infrastruktura techniczna

Zalety lokalizacji zakładu przemysłowego na obszarze zurbanizowanym. Należą do nich m.in. bliskość rynku zbytu, łatwiejszy dostęp do infrastruktury technicznej oraz większe możliwości pozyskania wysoko wykwalifikowanych pracowników.

Korzyści aglomeracji

Przenoszenie zakładów z terenów zurbanizowanych na obszary wiejskie w celu ograniczenia niekorzyści aglomeracji.

Deglomeracja przemysłu

Lokalizowanie dużej liczby zakładów przemysłowych na obszarach odznaczających się korzystnymi warunkami do rozwoju tego sektora gospodarki. Ten proces przebiega obecnie głównie w krajach nowo uprzemysłowionych.

Koncentracja przemysłu

Elektrownia wodna wykorzystująca moc naturalnie płynącej wody. Takie elektrownie buduje się zazwyczaj na rzekach nizinnych o dużym przepływie lub na rzekach górskich o znacznym spadku. Nie można w nich magazynować wody.

Elektrownia przepływowa

Elektrownia wodna, w której dzięki gromadzeniu wody w zbiornikach można wytwarzać energię elektryczną w dowolnym czasie. Wyróżnia się elektrownie zbiornikowe oraz elektrownie szczytowo-pompowe.

Elektrownia zbiornikowa (regulacyjna)

Elektrownia, w której promieniowanie słoneczne jest przetwarzane na energię. W elektrowniach słonecznych - energia elektryczna lub energia cieplna.

Elektrownia słoneczna

Elektrownia, w której energia wiatru jest przetwarzana w energię elektryczną za pomocą systemu wiatraków-turbin sprzężonych z generatorem elektrycznym.

Elektrownia wiatrowa

Elektrownia wykorzystująca do produkcji energii ciepło z wnętrza Ziemi w postaci gorącej wody lub pary wodnej. W elektrowniach geotermalnych wytwarza się głównie energię cieplną.

Elektrownia geotermalna (geotermiczna)

Materia organiczna, która ulega rozkładowi i z której można wytwarzać energię.

Biomasa

Elektrownia, w której produkcja energii odbywa się z wykorzystaniem reakcji rozszczepiania jąder atomów pierwiastków promieniotwórczych, np. uranu i toru.

Elektrownia jądrowa

Stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i przyszłego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w technicznie i ekonomicznie uzasadniony sposób, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska.

Bezpieczeństwo energetyczne

Miara bezpieczeństwa energetycznego. Pokazuje, w jakim stopniu potrzeby energetyczne danego kraju są uzależnione od importu energii.

Wskaźnik zależności energetycznej

Dział gospodarki zajmujący się budową, remontowaniem, konserwacją i rozbiórką obiektów budowlanych.

Budownictwo

Okręg przemysłowy, który powstał dzięki dużym zasobom siły roboczej, rozwiniętemu zapleczu naukowo-badawczemu oraz chłonnemu rynkowi zbytu wielkiego miasta.

Okręg wielkomiejski

Okręg przemysłowy, którego powstanie i rozwój wiążą się ściśle z położeniem sprzyjającym transportowi surowców i towarów. Okręgi transportowe obejmują np. miasta portowe.

Okręg transportowy

Kompleks laboratoriów założony z inicjatywy wyższej uczelni i funkcjonujący w jej otoczeniu. W parku naukowym opracowuje się projekty, które następnie są wdrażane przez inne firmy.

Park naukowy

Strefa koncentracji przemysłu zaawansowanych technologii i jednostek naukowo-badawczych.

Park technologiczny

Okręg przemysłowy, w którym zakłady produkcyjne we współpracy z jednostkami badawczo-rozwojowymi i uczelniami wytwarzają wysoko zaawansowane technologicznie produkty.

Technopolia

Grupa przedsiębiorstw działających w tej samej branży lub w pokrewnych branżach. Zakłady przemysłowe należące do klastra są nastawione na innowacyjność oraz rozwój gospodarki opartej na wiedzy.

Klaster

Zestawienie udziału poszczególnych źródeł energii pierwotnej w ogólnej produkcji energii wtórnej.

Bilans energetyczny

Źródła energii, które mogą być wykorzystywane w nieograniczonych ilościach, ponieważ nie ulegają wyczerpaniu. Należą do nich m.in. woda płynącą w rzekach, promieniowanie słoneczne, wiatr i ciepło z wnętrza Ziemi.

Odnawialne źródła energii (OZE)

Źródła energii, które nie ulegają odtworzeniu w krótkim czasie. Należą do nich m.in. węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny i pierwiastki promieniotwórcze (np. uran).

Nieodnawialne źródła energii

Elektrownia wykorzystująca do produkcji energii naturalną siłę przepływu lub spadku wody.

Elektrownia wodna (hydroelektrownia)

Miejscowość, w której znajdują się liczne zakłady produkcyjne i w której przemysł odgrywa istotną rolę w gospodarce.

Ośrodek przemysłowy

Okręg przemysłowy Pokaż odpowiedź Obszar, na którym koncentrują się ośrodki przemysłowe. W okręgach przemysłowych funkcjonują zakłady należące do różnych działów przemysłu, ale powiązane ze sobą technicznie, produkcyjnie oraz ekonomicznie.

Okręg przemysłowy

Okręg przemysłowy, który powstał w związku z eksploatacją złóż surowców mineralnych oraz ich wstępnym przetwarzaniem.

Okręg surowcowy