Prawo jako fakt ekonomiczny / Behawioralna teoria prawa

Utylitaryzm (Bentham, Mill

prawo powinno przynosić największe dobro dla największej liczby ludzi.

Realizm prawniczy (Holmes)

badanie prawa w kontekście rzeczywistych skutków, nie tylko teoretycznych

HOMO OECONOMICUS

RACJONALNY EGOISTA

racjonalność instrumentalna

homo oeconomicus działa racjonalnie: wybór najlepszych opcji, usystematyzowanie preferencji

Prawo malejącej uzytecznosci

im więcej posiadamy danego dobra tym mniejsze korzyści czerpiemy

koszty alternatywne

wartosc tego z czego zrezygnujemy

dystrybucja

Nie bierze się pod uwagę pozycji wyjściowej stron, Chęć zapłaty a możliwość zapłaty, Nieistotny podział dóbr

Podział preferencji

stłumione, przystosowawcze, patologiczne, syndrom zadowolonego niewolnika, kwaśne winogroga

Preferencje stłumione

Ktoś rezygnuje z pragnienia czegoś, co jest dla niego nieosiągalne.

Preferencje przystosowawcze

Ktoś zmienia swoje potrzeby, dostosowując się do ograniczeń (np. „życie w małym mieszkaniu mi wystarczy”)

Patologiczne preferencje

to cos innego, np. preferencje sadysty, ktory czepie przyjemnosc z torturowania kogos, albo masochosty, ktory czerpie przyjemnosc z bycia torturowanym itp.

Syndrom zadowolonego niewolnika

Ktoś akceptuje swoją trudną sytuację, bo nie widzi szansy na poprawę

Kwaśne winogrona

Ktoś stwierdza, że to, czego nie może mieć, jest i tak nieważne lub złe (np. „drogi samochód jest niepotrzebny, bo powoduje stres”)

Ex ante

pobudzanie twórczości (przed stworzeniem dzieła), Twórcy muszą mieć motywację do tworzenia, dlatego potrzebują ochrony, np. w formie praw autorskich czy patentów

Ex post

niedogodności monopolu (po stworzeniu dzieła), Monopol na informację może ograniczać jej powszchną dostępność i zwiększać koszty dla społeczeństwa (np. drogie leki objęte patentem).

Uproszczenia

idealizacja, fałszywe przesłanki - one doprowadziły do modyfikacji EAP - sami ekonomiści się spierają, modyfikują przesłanki

efektywność nie zawsze jest tożsama z sprawiedliwością

Efektywność ekonomiczna to warunek konieczny, ale niewystarczający dla rynków i prawa Czy nieustający wzrost ekonomiczny może być celem samym w sobie? Zysk nie jest najwyższą wartością

Przeliczalność wszystkiego (wspólna miara pieniężna)

Istnieją dobra ekonomicznie niewymierne (ludzkie życie, wolność), Efekt degradacji urynkowionych wartości

Heurystyka

(umiejętność wykrywania faktów, związków między faktami, stosowania reguł, rozwiązywania problemów) – schematy myślenia

System jeden (model umysłu)

intuicja, emocje, instynkty, nawyki - działa szybko, podatny na błędy poznawcze - AUTOPILOT - energooszczędne, bo nie musimy myśleć, gdy coś robimy - np. Otwieramy drzwi, nie czytając, czy jest napisane: „ciągnąć”/ „pchać

System dwa (model umysłu)

refleksje, jest o wiele bardziej kosztowny - pochłania bardzo dużo energii. My chcemy oszczędzać energię - RĘCZNE STEROWANIE - jazda samochodem

Heurystyka reprezentatywności

(wzorce, skojarzenia) - coś nam się z czymś kojarzy np. Określone zawody powinny wykonywać tylko mężczyźni

Heurystyka zakotwiczenia i dostosowania

Przy promocjach sprzedawcy dają nam kotwicę - coś było mega drogie i zostało przecenione, nadal jest drogie, ale kupujemy to, bo widzimy, że było wcześniej dużo droższe niż teraz. Dostosowujemy nasze działania do wiedzy wejściowej.

Heurystyka dostępności

niektórzy boją się latać samolotem prawdopodobieństwo śmierci wtedy małe Dlaczego więc się boimy? - gdy jest katastrofa samolotu, to głośno w mediach

Torowanie (priming)

jeżeli informacja przedostaje się do naszego mózgu różnymi ścieżkami na raz, to szybko tam się dostanie. Wyświetlamy sobie napisane nazwy kolorów napisanych w odpowiadających im kolorach, np. Czerwony na czerwono, to szybciej to zapamiętamy.

BŁĘDY POZNAWCZE W INTUICYJNYM DZIAŁANIU (KAHNEMAN, THALER, SUNSTEIN

Efekt ram interpretacyjnych (framing), Efekt stadny, Efekt posiadania, Efekt pewności wstecznej, Efekt kosztów utopionych, Nierealny optymizm, Problemy samokontroli,

Efekt ram interpretacyjnych (framing)

w zależności jak przedstawimy jakąś informację, to tak to zostanie zinterpretowane, np. Pacjent stoi przed decyzją, czy zdecydować się się na trudną informację, gdy lekarz przedstawi mu to tak, że w 90% ta operacja może się udać, to on chce tej operacji

Efekt stadny (konformizm)

ludzie naśladują innych - jest czerwone światło, ale nic nie jedzie, ktoś idzie, to my też.

Efekt posiadania (endowment effect)

jeżeli coś posiadamy, to ciężko nam się z tym rozstać. Jeżeli ktoś kupił drogie buty, mimo że są niewygodne, to je nosi.

Efekt pewności wstecznej (hinsight bias)

pandemia, która nas zaskoczyła, ale gdy minął czas, to wydaje nam się ona nieunikniona, zakładamy, że było to pewne, że ona się wydarzy. NAKŁADANIE WIEDZY, KTÓRĄ TERAZ MAMY NA OCENĘ PRZESZŁOŚCI.

Efekt kosztów utopionych (sunk cost fallacy)

jeżeli zainwestujemy jakiś wysiłek, pieniądze w jakieś dobro i nam się to nie powiedzie, to jesteśmy jeszcze bardziej zdesperowani, żeby to osiągnąć = po trupach do celu. To jest więc nieefektywne.

Nierealny optymizm (wysoka samoocena)

gdy coś jest dla nas wyzwaniem, to musimy zakładać, że damy radę. To pomaga nam się zmotywować. ale czasami może prowadzić do błędnych decyzji, gdy mocno przeszacujemy nasze możliwości

Problemy samokontroli

działamy na zasadzie bodziec - efekt = nie mamy cierpliwości.