powtorzenie uklad pokarmowy

monosacharydy

cukry proste takie jak glukoza, fruktoza i galaktoza. Wyst. owoce, slodycze, miod. bezposredie zrodlo energi dla komorek

disacharydy

dwucukry takie jak sacharoza, laktoza, maltoza. Wyst. slodycze, nabiał. SSzybko rozkladane fo cukrow prostych, co daje nam natychmiastowa rnergie-wystarcza ona na krotko

polisacharydy

wielocukry tskie hak skrobia, glikogen. Wyst. w ziemniajach i produktach znozoeych, mieso i wątrova. glukoza jest uwalnisna powoli dlatego stanoeią źródło energi na dluzszy czas

weglowodany przyswajalne

nie wymagają trawienia, albo są latwo trawione a nastepnie wchłanianie i wykorzystywane przez organizm

węglowodany nieprzyswajalne

nie ulegają trawieniu w przewodzie pokarmowym, to polsacharydy o f. budulcowej np celuzloza. tworza blonnik bokarmowy

blonnik

nie przyswajalny fla organizmu człowieka, min polsacharydy budujące ściany komorkowe roslin np celuloza

funkcje blonnika

wzmaga ruchy jelit, pęcznieje co zaprwnia uczucie sytości, wspomaga rozwoj mikrobiomu jelit, obniza cosnienie krwi, zmniejsza ryzyko nowotworow ukladu pokarmowego.

duzo bialka zawierają

mieso, ryby, przetwory mleczne, nadiona zboz i roslin straczkowych np. fasola, groch soczewica

za co odpowiadają białka

przekazują informacje w obrębie komorki i miedzy komorkami, transportuja substancje, uczestnicza w procesach odpornosciowych organizmu

gdzie odbywa sie synteza bialek

na rybosomach i zachodzi zgodnie z informacja zawarta w DNA i mRNA

białka pełnowartościowe

zawieraja wszystkie aminokwasy egzogenne w odpowiednich proporcjach (poch zwierzecego) np. jajka, mieso i produkty amleczne

bialka niepełnowartościowe

wykazują ilościowe lub jakościowe braki aminokwasow egzogennych (bialka pochodzenia roslinnego)

tluszcze wlasciwe

najbardziej skoncentrowane zrodlo energi w pokarmie ich rozklad dostarcza znacznie wiecej energi niz rozklad bialka czy tez sacharydow

funkcje lipidow(tluszczy)

strukturalą, poniewaz wchodza w sklad blony biologicznej. zrodlo lub nownik substancji, biora udzial w syntezie wielu hormonow - pobudzenie i hamowanie miesni gladkich przewodu pokarmowego drog oddechowych i nacyn krwionosnych, podskorna i miedzynarz. t.t

nasycone kwasy tluszczowe

pochodz zwierzece: smalec, boczek, slonina, łój, czeste ich spozywanie moze doprowadzic do rozwoju miazczycy

nienasycone kwasy tłuszczowe

oleje rybne, tran

nnkt- niezbedne nienasycone kwasy tluszczowe

nnkt nie sa syntetyzowane w organizmie czlowieka, (ssaki wytwarzaja tylko nienasycone), wazne dla prawidlowego f. organizmu, zbyt duza ilosc moze doprowadzic do oslabieni dzialani uk. odporn., zaburzyc procesy krzepniecia krwi

przyjlady nnkt

nasiona dyni, oleje ryne, tran, orzechy

skutki niedoboru białka

zahamowanie wzrostu i rozwoju, smierc z wycieczenia, oslabienie odpornosci,

nadmiar bialka

uposledzenke czynnosci nerek oraz watroby

nadmiar tluszczow

sprzyja chorobom uladu krazenia oraz otylosci

noedobor weglowodanow

zrodlo glukozy ambinokwasy pochodzace z rozkladu bialek i gricerolu pochodzacy z rozkladu tluszczy

nadmiar cukrow

przeksztalcany w tluszcze tktore sa magazynowane w tkance tluszczowej

w. rozpuszczalne w wodzie

witaminy z grupy B oraz wotamina C

w. rozpuszczalne w tłuszczach

witaminy: A, D3, E,K

awitaminoza

brak witamin w organizmie

hipowitaminoza

niedobor witamin w organizmie

przyczyny braku lub noedoboru witamin

zla dowta, zwiekszone zapotzrebowanie na witaminy, trudnosci w przyswajaniu witamin-zabirzenia wchlaniania

hiperwitaminoza

nadmiar witamin w organizmie

jakich witamin wystepuje nadmiar czesciej

rozpusczalnych w tluszczach, poniewaz sa one komulowane tkance tlusczowej oraz magazynowane w watrobie i miesniach. rozpuszczalne w wodzie sa wydalane jako skladnik moczu dlatego ciezej przedawkowac

skladniki mineralne

odpowiadaja za regulacje czynnosci fiziologicznych m.in. na cisnienie osmotyczne i pH srodowiska wewnetrznego, przewodzenie inpulsow nerwowych a takrze krzepniecie krwi

makroelementy

pierwiastki ktore stanowia 0.01% lub wiecej suchej masy ciala dzienne zapotzebowanie to powyrzej 100g

mikroelementy

pierwiastki ktorych ilosc w organizmie jest nizsza niz 0.01% suchej masy ciala, dzienne zapotrzebowanie to ponizej 100g

skladniki mineralne

nie sa wytwarzane w organizmie dlatego ich ilosc przyjmowana z pokarmem powiina byc zblizona do wydalanej z moczem, potem i kalem

makroelementy

wapn, magnez, potas, sod, chlor

mikroelementy

zelazo, jod, fluor

jak jest usuwana wlda w organizmie

pot-skora, u. pokarmowy-skladnik kalu, u. moczowy-skladnik moczu, u. oddechowy-para wodna

co regiluje zapotrzebowanie na wode

osrodek pragnienia znajdujacy sie w podwzgirzu

odcinki przewodu pokarmowego

jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube

gruczoly trawienia

produkuja wydzieliny niezbedne do trawienia pokarmu: np. slinianki, trzustka watroba

warstwy scain przewodu pokarmowego

b. sluzowa, b. podsluzowa, b. moesniowa, otrzewna