Poprawka Geog.

Wpływ litosfery na rzeźbę terenu

Ruchy gorotworcze(łańcuchy górskie wyżyny rowy oceanicznego)/ gwałtowne zjawiska(trzęsienie ziemi wybuchy wulkanów) /rodzaj podłoża (piasek gips) nachylenia stoków/ na styku ląd-morze

Hydrofera na rzeźbę terenu

Płynąca woda rzek eroduje brzegi i dno/ rzeka przenosi materiał i osadza go/wody morskie modeluja wybrzeża oraz rozpuszcza skały weglanowe

Atmosfera na rzeźbę terenu

Intensywne wietrzenie chemiczne w klimacie rownikowym i monsunowym/ obfite opady/ intensywne wietrzenie fizyczne w klimacie suchym/tam gdzie temperatura wynosi zero stopni wietrzenie mrozowe/oraz wiatr

Biosfera na rzeźbę terenu

Niektóre organizmy biora udział w procesie wietrzenia/obecność roślin na stokach spowalnia erozję glebowa

Dzieki czm rzeźba terenu się zmienia

Procesy wewnętrzne(endogeniczne) oraz zewnętrzne(egzogeniczne)

Do procesów zewnętrznych ksztaltujacych powierzchnie ziemi

Erozja(niszczenie podloza) transport materiału oraz akumulacja

Wietrzenie

Proces rozkładu chemicznego skal lub ich rozpadu na mniejsze fragmenty

Jakie dwa typy wietrzenia wyróżniamy

Mechaniczne i chemiczne

Wietrzenie mechaniczne

Polega na rozluźnienie połączeń między minerałami budującymi skałę

Główne czynniki wietrzenie mechanicznego

Wietrzenie termiczne/ ilaste(zmiany wilgotności) / mrozowe oraz solne(większą objętość)

W. Chemiczne

Polega na zmianie składu chemicznego skal pod wpływem wody tlenku wegla4 oraz atmosfery

Denudacja

Proces polegający na niszczeniu powierzchni ziemi poprzez jej obniżanie i wyrównywanie

Ruchy masowe

Polega na przemieszczaniu sie materiału skalnego pod wpływem ciężkości

Podstawowe rodzaje ruchów masowych naleza

Odpadanie, obrywanie, odsuwanie, splywanie, spelzywanie

Krasowienie

Proces rozpuszczania przy udziale tlenku węgla IV takich skal jak wapienie dolomity gips sol kamienanna

Do form powierzchniowych krajowych naleza

Mogoty, polija, żłobki krasowe, lejki, krasowe, żebra, krasowe, ponory, wywierzyska i uwaly

Do form podziemnych powstałych w wyniku procesów krasowych należą

Stalaktyty stalagmity draperie i zasłony stalktytowe, misy martwicowe i perły jaskiniowe

Rzezbotworcza działalność rzek

Polega na niszczeniu podłoża oraz transporcie i akumulacji niesionego materiału skalnego. Intensywność tych procesów zależy od spadku i prędkości rzeki wielkości przepływu charakteru podloza oraz warunków klimatycznych

W profilu podloznym wyróżnia sie 3, odcinki

Bieg górny środkowy i dolny

Górny odcinek rzeki

Duży spadek i prędkość wody/ erozja wglebna. Dolina V kształtna wodospady w wyniku erozji wstecznej

Środkowy bieg rzeki

Maleje spadek i prędkość wody powstają meandry i zakola rzeczne oderwane od głównego koryta zakole tworzy staroczerze

Dolny bieg wodny

Płynie wolno jej siła maleje co skutkuje akumulacja

Wyrozniamy dwa rodzaje ujść

Deltowe kraj lejkowate(estuarium)

Baza erozyjna

Określa głębokość do jakiej rzeki mogą wcisnąć swe koryta i doliny(ogólna baza erozyjna jest p. Morza) a lokalnie mogą byc to zapory lub poziom ujścia innej rzeki

Lodowce górskie i ladolody

Powstają powyżej granicy wiecznego śniegu / lód lodowcowa pod wpływem nacisku nadleglej masy śniegowo-firnowej oraz sily grawitacji przemieszcza się i silnie przekształca krajobraz

Formy powstałe w wyniku lodalodow

Kotły lodowcowej(cyrk, kary) żłoby lodowcowej(doliny U ksztaltne) barance(mutony) doliny zawieszone, rysy i wyglady lodowcowej, pradoliny i rynny

Formy powstałe w wyniku budującej działalności lodowców

Morena czołowa, boczna, środkowa, wzgórza moreny czołowej, morena denna, sandry, kemy, ozy, drumliny

Proces eoliczne

Wiatr

Niszcząca działalność wiatru

Deflacja i korazja

Deflacja

Polega na wywiewaniu cząstek mineralnych z powierzchni zbudowanych z luźnych skał np piasku

Formy powstałe w wyniku deflacji

Misy deflacyjne, ostance d., bruk d.

Korazja

To rysowanie polerowanie ścieranie i drążenie skal przez twarde ziarna mineralne efektem są grzyby skalne i bruzdy korozyjne

Forma akumulacji eolirycznych

Ripplemarki(zmarszczki eoliczne) i wydmy

Wydmy

Tworzą sie na piaszczystych pustyniach, wybrzezach morskich i szeroki trasach rzecznych w zależności od warunków powstają różne rodzaje wydm. Barchany, wydmy paraboliczne, gwiaździste, podłużne i poprzeczne

Pokrywy lessowe

Powstają w wyniku akumulacji wywianych najlzejszych drobin skalnych

Wyrozniamy pustynie

Piaszczyste, zwirowe, kamieniste oraz ilaste

Wybrzeze

Na styku ładu i morza

Proces abrazji

Polega on na niszczeniu skalnej powierzchni brzegu i dna oceanu przez okruchy skalne efektem jest niszczenie klifu

Efektem budującej działalności fal morskich jest

Plaża, wal brzegowy, mielizna, lido powstaje gdy fake zaczynaja Sir zatrzymywac daleko od brzegu) Laguna czesc morza midday lido a wybrzezem

Typy wybrzezy

Fiordowe, szkierowe, riasowe, dalmatynskie, limanowe, lagunowe, zalewowe