polski 2023

 0    75 schede    zosiabuczylo
Scarica mp3 Stampa Gioca Testa il tuo livello
 
Domanda język polski Risposta język polski
stoicyzm
inizia ad imparare
pogląd filozoficzny, w którym najważniejsze jest zachowanie spokoju, niepopadanie w skrajności. Zachowanie spokoju, nieważne co by przyniosło życie. Rozwija się w antyku, potem silnie ukazuje go Jan Kochanowski
antropocentryzm
inizia ad imparare
pogląd, według którego człowiek stanowi centrum i cel wszechświata, postawa skoncentrowana na człowieku RENESANS
ateizm
inizia ad imparare
postawa negująca istnienie boga
ars moriendi
inizia ad imparare
ars moriendi in polacco
sztuka umierania, motyw obecny w średniowieczu (np. "Pieśń o Rolandzie"- Roland umiera jako bohater i osoba wierząca, na wzgórzu, nie boi się śmierci, jego śmierć jest patetyczna i ma wymiar sakralny)
deizm
inizia ad imparare
pogląd, według którego Bóg stworzył świat, ale nie ingeruje w jego dzieje
decorum
inizia ad imparare
zasada stosowności, która określa wzajemne relacje elementów dzieła literackiego: styl musi być dostosowany do treści utworu (WIDOCZNY W KLASYCYZMIE OŚWIECENIOWYM)
empiryzm
inizia ad imparare
pogląd, według którego poznanie opiera się na doświadczeniu (OŚWIECENIE, JOHN LOCKE - czysta karta)
dance macabre
inizia ad imparare
taniec śmierci, przedstawienie śmierci jako kościotrupa/rozkładającego się ciała,. które zaprasza do tańca przedstawicieli różnych stanów społecznych. śmierć zrównuje ludzi ŚREDNIOWIECZE
teocentryzm
inizia ad imparare
pogląd, według którego Bóg jest centrum, ośrodkiem i przyczyną wszystkiego ŚREDNIOWIECZE
vanitas
inizia ad imparare
motyw marności, przemijania, nietrwałości. "Marność nad marnościami i wszystko marność" z biblijnej Księgi Koheleta. Widoczny najbardziej w ŚREDNIOWIECZU I BAROKU
racjonalizm
inizia ad imparare
pogląd, według którego najważniejszy jest rozum, człowiek poznaje świat rozumowo. "Myślę, więc jestem"- Kartezjusz (filozof XVII wieku, jednak racjonalizm najbardziej rozwija się w OŚWIECENIU)
natura romantyczna
inizia ad imparare
żywiołowa, dzika, groźna, nieposkromiona, mająca swój świat wewnętrzny i skłaniająca człowieka do refleksji
miłość romantyczna
inizia ad imparare
nieszczęśliwa, skazana na cierpienie, doprowadza człowieka na skraj (często przez nią popełnia samobójstwo). Ponadto ludzie romantyzmu sądzili, że miłość jest wieczna i trwa nawet po śmierci.
epikureizm
inizia ad imparare
filozofia, dla której najważniejsze jest osiągniecie szczęścia. W życiu ważne jest nieodczuwanie cierpienia i odbieranie go jako samą radość. Carpe. diem
epos
inizia ad imparare
długi, wierszowany utwór, opowiada o legendarnych i historycznych bohaterach, przedstawiając ich na tle ważnych,. przełomowych wydarzeń. ILIADA I ODYSESJA HOMERA Uroczysty, patetyczny styl
zasada trzech jedności
inizia ad imparare
jedność miejsca, czasu i akcji, typowa zasada tragedii antycznej. Akcja trwa jeden dzień, odbywa się w jednym miejscu i obejmuje jeden wątek
mimesis
inizia ad imparare
naśladowanie rzeczywistości przez sztukę. Widoczne w ANTYKU
fatum
inizia ad imparare
nieszczęśliwy los, przeznaczenie. Fatum ciąży nad bohaterem, nie jest on w stanie przed nim uciec
katharsis
inizia ad imparare
oczyszczenie, człowiek podczas sztuki doznaje uczucia winy i trwogi, po czym doznaje oczyszczenia z tych uczuć pod wpływem sztuki
wina tragiczna
inizia ad imparare
bohater źle ocenia swoją sytuację i podejmuje decyzje, które doprowadzają do go klęski
topos
inizia ad imparare
stały, powtarzający się motyw w kulturze
archetyp
inizia ad imparare
stały i niezmienny wzorzec zachowań i postaw ludzi utrwalony w świadomości zbiorowej
homo viator
inizia ad imparare
człowiek wędrujący, topos człowieka wędrującego. Pierwszym homo viatorem był Odyseusz
ironia tragiczna
inizia ad imparare
wydarzenia z pozoru dobre dla bohatera, nieświadomie prowadzą do jego klęski
konflikt tragiczny
inizia ad imparare
konflikt dwóch równorzędnych racji, pomiędzy którymi bohater musi wybrać, jednak żadna z tych decyzji nie może skończyć się dla niego dobrze
horacjanizm
inizia ad imparare
stworzona przez rzymskiego poetę Horacego postawa wobec życia i moralności polegająca na poszukiwaniu złotego środka poprzez połączenie epikureizmu i stoicyzmu
non omnis moriar
inizia ad imparare
nie wszystek umrę, koncepcja nieśmiertelności twórczości ("Wybudowałem pomnik" Horacy i potem "Pieśń XXIV Jan Kochanowski)
theatrum mundi
inizia ad imparare
koncepcja świata jako teatru, ludzie to aktorzy, często marionetki
asceza
inizia ad imparare
praktykowanie dobrowolnego wyrzeczenia się dóbr materialnych, wartości i aktywności życiowych w celu osiągnięcia zbawienia i świętości. Dwa modele ascezy- ta bardziej skrajną - św. Aleksy i "Legenda o świętym Aleksym" i ta łagodniejsza - św. Franciszek
memento mori
inizia ad imparare
pamiętaj o śmierci. Motyw przemijania i niechybnej śmierci
uniwersalizm średniowieczny
inizia ad imparare
ujednolicenie całej Europy pod względem: języka (łacina), władzy duchownej (papież),. która wynikała z dominacji religii chrześcijańskiej i władzy sowieckiej (Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego)
hagiografia
inizia ad imparare
żywoty świętych.np. "Legenda o świętym Aleksym"
etos
inizia ad imparare
zespół porządnych cech,. wartości i zachowań charakterystycznych dla jakiejś grupy. dla ludzi średniowiecza najważniejszy był między innymi - etos rycerski na przykładzie Rolanda
apokalipsa
inizia ad imparare
utwór, którego tematem jest prorocza, zazwyczaj pełna grozy wizja przyszłości. zwykle opowiada o końcu świata, o śmierci, życiu wiecznym, przeznaczeniu człowieka oraz walce dobra ze złem
archaizm
inizia ad imparare
wyraź, który wyszedł z użycia
deesis
inizia ad imparare
kompozycja oparta na trzech postaciach: Jezusie (ukazany na środku), po swojej prawej stronie ma Matkę Boska, a po lewej Jana Chrzciciela. Deesis ukazuje idee pośrednictwa- Jan Chrzciciel i Matka B są pośrednikami pomiędzy ludźmi a Jezusem
dualizm
inizia ad imparare
koncepcja zakładająca współistnienie dwóch przeciwstawnych pierwiastków lub zasad. W średniowieczu- człowiek składa się z nieśmiertelnej duszy i śmiertelnego ciała
inwokacja
inizia ad imparare
rozbudowany, uroczysty i patetyczny zwrot do adresata (umieszczony na początku utworu)
psychomachia
inizia ad imparare
walka pomiędzy siłami dobrymi a siłami złymi o duszę człowieka. Widoczna w "III części Dziadów"
sacrum
inizia ad imparare
rzeczy święte, nadanie rzeczom zwykłym cech sacrum nazywamy SAKRALIZACJĄ
sceptycyzm
inizia ad imparare
nurt filozofii starożytnej kwestionujący możliwość poznania prawdziwej natury rzeczywistości i przez to zalwzciający wstrzymywanie się od osądów
tragizm
inizia ad imparare
jest to nierozwiązywalny konflikt między dązeniami bohatera, a siłami wyższymi (np. losem, wolą bogów), lub też konflikt wynikający z wyboru między dwiema równorzędnymi racjami. Każdy wybór bohatera prowadzi go do klęski, katastrofy.
poezja tyrtejska
inizia ad imparare
poezja wzywająca do walki za ojczyznę
zasada złotego środka
inizia ad imparare
istotne w myśli Arystotelesa zalecenie, aby odrzucać wszystkie skrajności i wybierać to, co umiarkowane, pośrednie. Do kierowania się złotym środkiem wzywał też w swoich utworach Horacy
klasycyzm
inizia ad imparare
przyjęta między innymi przez Horacego postawa artystyczna, według której poeta powinien ukazywać świat prawdopodobny, rozumnie uporządkowany. Twórczość - harmonijną, spokojna i wyrażająca ład. Zasada decorum. Nawiązywanie do wzorców antycznych
hierarchiczność
inizia ad imparare
przekonanie, że cały byt ma uporządkowaną konstrukcję, która opart jest na wyższości jednych nad innymi. "Drabina bytów"- święty Tomasz. ŚREDNIOWIECZE- pomiędzy człowiekiem a Bogiem przepaść, brak możliwości bezpośredniego kontaktu
franciszkanizm
inizia ad imparare
człowiek jest jednym ze stworzeń, wszystkie inne stworzenia to jego rodzeństwo, głębokie przekonanie o pokrewieństwie z przyrodą, miłości, radość, skromność, odrzucenie dóbr materialnych, miłosierdzie okazywane innym jako wyraz miłości do Boga
reformacja
inizia ad imparare
ruch religijno-spoleczny, mający na celu reformę doktryn i praktyk kościoła rzymskokatolickego. Zapoczątkowany przez Marcina Lutra w 1517 roku
makiawelizm
inizia ad imparare
cel uświęca środki, doktryna mająca swoje źródło w renesansie, Machiavelli. Najważniejsza jest skutecznosć, a nie moralność, aby osiągnąć określony cel można posługiwać się okrucieństwami
konceptyzm
inizia ad imparare
BAROK. Wypowiedź poetycka oparta na koncepcie, czyli ja oryginalnym, wyszukanym pomyśle,. który ma szokować i zadziwiać odbiorcę. Jan Andrzej Morsztyn i jego Sonet "Do trupa".
kontreformacja
inizia ad imparare
ruch odnowy w łonie Kościoła katolickiego rozwijający się w XVI wieku w reakcji na protestancką reformację
hiperbola
inizia ad imparare
przedstawienie czegoś lub kogoś w sposób wyolbrzymiony HIPERBOLIZACJA
groteska
inizia ad imparare
kategoria estetyczna okreslająca sposób ukazywania świata w sztuce. Świat ten jest karykaturalny, pozbawiony logiki, zdeformowany. W języku i stylu groteski widać sprzeczne elementy, np. powagą pomieszana z żartem. "ROZMOWA MISTRZA POLIKARPA ZE ŚMIERCIĄ"
makaronizm
inizia ad imparare
obce słowo lub fragment zdania wtrącone do wypowiedzi sformułowanej w języku ojczystym. Makaronizmy są w "Pamiętnikach" Jana Chryzostoma Paska
oksymoron
inizia ad imparare
epitet sprzeczny, np. ciepły śnieg.
poeta doctus
inizia ad imparare
poeta uczony, popularne w RENESANSIE określenie ideału twórcy, który doskonale poznał dorobek antyku, posługuje się klasyczną łaciną, a także nawiązuje do starożytnych tematów, idei i form.Np. Jan Kochanowski
poezja metafizyczna
inizia ad imparare
nurt poezji BAROKOWEJ (Mikołaj Sęp Szarzyński) mającej charakter refleksyjno-filozoficzny. Podejmował głównie motywy marności życia (vanitas)
preromantyzm
inizia ad imparare
zespół zjawisk i tendencji artystycznych, które pojawiły się w drugiej połowie XVIII wieku i na początku XIX wieku, zapowiadając nadejście romantycznego przełomu w kulturze europejskiej. CZAS BURZY I NAPORU, SENTYMENTALIZM
mistycyzm
inizia ad imparare
termin ten wiąże się z jednostkowym doświadczeniem tajemnicy, jaką jest bezpośrednie spotkanie z Bogiem. Termin opisujący doświadczenie religijne, polegające na bezpośredniej relacji człowieka z rzeczywistością pozamaterialną. ROMANTYZM
mesjanizm
inizia ad imparare
przekonanie, że jakaś jednostka lub jakiś naród / grupa są powołani przez Boga do realizacji specjalnej misji w dziejach świata. Mesjanizm widoczny w III części Dziadów- Polska Chrystusem Narodów
ballada programowa
inizia ad imparare
"Romantyczność" Adama Mickiewicza. Ukazuje nowe spojrzenie na świat, jest to manifest światopoglądowy romantyzmu. Stanowi zapowiedź nowych tematów, motywów, problemów.
ballada
inizia ad imparare
gatunek synkretyczny- łączący w sobie elementy epiki, liryki i dramatu. Dużo ballad powstało w ROMANTYZMIE (np. "Romantyczność" Adama Mickiewicza)
orientalizm
inizia ad imparare
zwrot ku tradycji, kulturze i sztuce Wschodu. Orientalizm w literaturze romantycznej przejawiał się w zainteresowaniu twórców egzotyką przyrody orientalnej. Romantycy często odbywali podróże na Wschód. Fascynowała ich odmienna kultura
werteryzm
inizia ad imparare
nadmierna, wybujała uczuciowość, nadwrażliwość, bunt i niezgoda wobec otaczającego świata, samotność, poczucie bezsensu egzystencji, idealizacja miłości, dążenie do samozagłady
bohater romantyczny
inizia ad imparare
jego życie jest dramatyczne, jest indywidualistą, idealistą i buntownikiem o bogatym życiu duchowym, wyrasta ponad przeciętność, jest skłócony ze światem. Jednostka mocno emocjonalna, wybitna, osamotniona.
bajka
inizia ad imparare
jeden z podstawowych gatunków literatury dydaktycznej, krótka powiastka pisana wierszem lub prozą, której bohaterami są najczęściej zwierzęta. Zawiera morał, jest alegoryczna. Bajki w OŚWIECENIU pisał IGNACY KRASICKI
alegoria
inizia ad imparare
motyw lub zespół motywów, które poza znaczeniem dosłownym ma jeszcze inne, ukryte znaczenie. Alegorie są jednoznaczne i zakorzenione w tradycji.Np. mrówka - alegoria pracowitości, sowa- mądrości
satyra
inizia ad imparare
utwór ośmieszający lub piętnujący ukazywane w nim zjawiska- wady i przywary ludzkie, obyczaje, osoby, grupy, stosunki społeczne. Autorem satyr w OŚWIECENIU był IGNACY KRASICKI
sonet
inizia ad imparare
utwór poetycki składający się z 14 wersów podzielonych na 4 strofy. Dwie pierwsze zawsze mają charakter opisowy, a dwie następne refleksyjny.np. "Sonet do trupa" Jana Andrzeja Morsztyna, "Burza" Adama Mickiewicza
cechy stylu klasycznego
inizia ad imparare
prostota i jasność, porządek, harmonia, synteza, uniwersalizm, zasada decorum, symetria, prostota wyrazu, piękno osiągane przez zastosowanie odpowiednich proporcji, zwięzłość
eschatologia
inizia ad imparare
zainteresowanie co stanie się z człowiekiem po śmierci, fascynacja przyszłym, pozaziemskim życiem- co będzie potem? jak wygladają zaświaty?
stabat mater dolorosa
inizia ad imparare
stała matka boleściwa, motyw przedstawiający rozpaczającą pod krzyżem Matkę Boską.
tren
inizia ad imparare
gatunek poezji żałobnej ukształtowany w starożytnej Grecji. Wyrażał żal z powodu czyjejś śmierci, służył rozpamiętywaniu czynów i myśli zmarłego, zawierał pochwałę jego zalet i zasług.
humanizm
inizia ad imparare
światopogląd wyrażający przeświadczenie o szczególnej roli i pozycji człowieka we wszechświecie, prad umysłowy i kulturalny, którego cechami były: fascynacja filozofią, sztuką antyku, studia nad istotą człowieczeństwa, duża waga życia doczesnego
poezja metafizyczna
inizia ad imparare
twórczość ukazująca trudną kondycję egzystencjalną człowieka, jego wewnętrzną walkę. Przedstawiciel - Mikołaj Sęp Szarzyński BAROK

Devi essere accedere per pubblicare un commento.