paremie egzaminacyjne B

IURIS PRUDENTIA EST DIVINARUM ATQUE HUMANARUM RERUM NOTITIA, IUSTI ATQUE INIUSTI SCIENTIA

biegłość w prawie to wiedza o tym co ludzkie i boskie, co słuszne i niesłuszne, co sprawiedliwe i niesprawiedliwe

AEQUITAS NON FACIT IUS, SED IURI AUXILIATUR

sprawiedliwość nie tworzy prawa lecz prawu pomaga

IUSTITIA EST CONSTANS ET PERPETUA VOLUNTAS IUS SUUM CUIQUE TRIBUENDI

Sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania tego co się komu należy

IUSTITIA EST FUNDAMENTUM REGNORUM

Sprawiedliwość jest fundamentem królestw

NON OMNE QUOD LICET HONESTUM EST

Nie wszystko, co jest dozwolone, jest uczciwe

IURIS PRAECEPTA SUNT HAEC: HONESTE VIVERE, ALTERUM NON LEDERE, SUUM CUIQUE TRIBUERE

zalecenia prawa to to: żyć uczciwie, nikomu nie szkodzić, oddać to co się komu należy

SALUS POPULI SUPREMA LEX ESTO

dobro LUDZI JEST NAJWYŻSZYM PRAWEM

QUID EST ENIM CIVITAS NISI IURIS SOCIETAS CIVIUM

czymże jest społeczeństwo jeśli nie opartym na prawie zbiorem obywateli

UBI SOCIETAS IBI IUS

tam gdzie społeczeństwo tam prawo

SILENT LEGES INTER ARMA

PRAWA milczą, GDY Broń MÓWI

LEGEM BONAM A MALA NULLA ALIA NISI NATURAE NORMA DIVIDERE POSSUMUS

Prawo dobre od złego możemy odróżnić tylko normą prawa naturalnego

HOMINUM CAUSA OMNE IUS CONSTITUTUM SIT

wszelkie prawo powinno być ustanawiane ze względu na ludzi

NULLUS IDONEUS TESTIS IN RE SUA INTELLEGITUR

Nikt nie jest wiarygodnym świadkiem we własnej sprawie

DE SIMILIBUS IDEM EST IUDICIUM

w podobnych sprawach powinny zapadać podobne orzeczenia

PRIOR TEMPORE POTIOR IURE

PIERWSZY w czasie lepszy w sprawie

NON EXEMPLIS, SED LEGIBUS IUDICANDUM EST

powinno się orzekać ne na podstawie przykładów (precedensy), a na podstawie praw

UBI EADEM LEGIS RATIO, IBI EADEM LEGIS DISPOSITIO

gdzie taki sam sens ustawy, takie same postanowienia ustawy

IN LEGIBUS MAGIS SIMPLICITAS QUAM DIFFICULTAS PLACET

W przepisach bardziej się podoba prostota niż zawiłość

IURA NON IN SINGULAS PERSONAS, SED GENERALITER CONSTITUUNTUR

Prawa nie tworzy się e względu na poszczególne jednostki, ale dla ogółu

PLACUIT IN OMNIBUS REBUS PRAECIPUAM ESSE IUSTITIAE AEQUITATISQUE QUAM STRICTI IURIS RATIONEM

we wszystkich sprawach powinna mieć pierwszeństwo zasada sprawiedliwości i słuszności nad zasadą ścisłego prawa

LEGES AB OMNIBUS INTELLEGI DEBENT

ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich

NEMINEM CAPTIVABIMUS NISI IURE VICTUM

nikogo nie uwięzimy bez ważnego wyroku

ROMA LOCUTA, CAUSA FINITA EST

Rzym przemówił, sprawa jest rozstrzygnięta

quo iure

jakim prawem

ipse iure

z mocy prawa

iudex

sędzia

longa consuetudo / desuetudo

długi zwyczaj / odwyknienie

ius particulare - ius universale

prawo partykularne - prawo uniwersalne

praesumptio facti

domniemanie faktów

ratio legis

uzasadnienie ustawy

lex generalis / lex specialis

Prawo ogólne / specjalne

iura novit curia

zna sąd prawa

expressis verbis

jasno wyrażone

 prima facie

 pierwszy rzut oka

reservatio mentalis

zamierzona niezgodność między rzeczywistą wolą a oświadczeniem woli

action in rem erga omnes

skarga co do rzeczy skuteczna wobec wszystkich

 ius possidendi

 prawo własności

ius utendi (abutendi, fruendi)

prawo do użytkowania (aż do zużycia rzeczy, z prawem czerpania pożytków))

condominium pro indiviso

współwłasnośc

animus rem sibi habendi

wola posiadania

animus possidendi pro alieno

zamiar posiadania dla obcego (np. rodzic)

codicillus

dodatkowe postanowienia do testamentu

mortis causa

Przyczyną śmierci

cum animo testandi

iść z duchem testatora przy odczytywaniu (interpretowaniu) testamentu

favor testamenti

zasada interpretacji testamentu mająca za główną zasadę wolę testatora

consensus matrimonialis

zgoda małżeńska;

sponsalia

zaręczyny

 matrimonium nulla humana potestate dissolvi potest

 małżeństwo nie może zostać rozwiązane żadną ludzką siłą

matrimonium non consummatum

Nie skonsumowane małżeństwo,

separatio perpetua / separatio temporanea

separacja trwała / tymczasowa

impotentia generandi / impotentia coeundi

niezdolność do zapłodnienia / impotencja

filii legitimi / filii illegitimi

dzieci z prawego łoża/ nieślubne dzieci

adaptio plena

adopcja pełna - więzi z całą rodziną wygasają więzi z poprzednią

 adaptio minus plena

przysposobienie niepełne - prawo dziedziczenia, nazwisko ale nie zamieszkuje, związany tylko z rodzicami

adaptio plenissima

przysposobienie najpełniejsze - poprzedni rodzice wykreśleni z aktu urodzenia, wpisani nowi jako biologiczni

in vivo / in vitro

poczęty naturalnie / in vitro

VINCULUM IURIS

węzeł prawny między stronami

Species perit ei cui debetur

rzecz indywidualnie oznaczona ginie na szkodę wierzyciela - sytuacja gdy obowiązek świadczenia przemienia się w obowiązek odszkodowania za nie wykonane zobowiązanie

Pretium commune

cena powszechna

Pretium singulare

cena indywidualna

Pretium affectionis

cena sentymentalna

Via facti

droga postępowania

Pactum in favorem tertii

Umowa na korzyść osoby trzeciej

Exceptio non adimplenti contractus

zarzut niedopełnienia zobowiązania kontraktu

Confusio

połączenie pomylenie

 Cessio

odstąpienie

Cessio legis

odstąpienie od prawa

casus

casus

vis maior

siła wyższa

condictio causa data causa non secuta

nie osiągnięcie celu świadczenia

affectio (animus) societatis

poczucie członkostwa

tempus deliberandi

czas do namysłu

dicta et promissa

rzeczy powiedziane i przyrzeczone

Vigilantibus iura sunt scripta

prawo spisane jest dla osób ostrożnych (czuwających)

Ad quem / Post quem

Do kogo / po którym

Exceptiones peremptoriae

zarzut przekupstwa, mataczenie

Exceptiones dilatoriae

zarzut opóźniania procesu

Exceptiones declinatoriae

zarzut uchylania się

Perpetuatio fori

sądwłasciwy w chwili rozpoczęcia jest właściwym aż do ukończenia

Legitimatio ad causam

stan prawny odnośnie przyczyny

Legitimatio ad processus

stan prawny odnośnie procesu

Successio mortis causa

zmiana posiadacza w następstwie śmierci

Successio inter vivos

zmiana posiadacza między żywymi

De minimis non curat praetor

sąd nie zajmuje się rzeczami błachymi

Locus regis forman actus

czynność prawna w takiej formie, jaka obowiązuje w danym miejscu

Lex domicilii

prawo miejsca zamieszkania

Lex loci celebrationis matrimonii

Prawo miejsca zawarcia małżeństwa

Victima

ofiara

Iter delicti

pochód przestępstwa, etapy: przygotowanie, usiłowanie oraz dokonanie

Delicum putativum

przestępstwo domniemane

Nemo prudens punit quia peccatum est sed ne peccetur

nikt rozumny nie karze dlatego, że popełniono przewinienie, lecz dlatego, by nie popełniano

Delicta parentum liberis non nocent

za grzechy rodziców dzieci nie odpowiadają

Testis ex auditu

świadek ze słyszenia

Causa principalis

główny czyn, z powodu którego prowadzi się postępowanie

Propter falsa / Propter nova

Z powodu fałszerstwa / z powodu nowych okoliczności, których sąd nie znał podczas wydawania wyroku

Moribus ornes, legibus emendes

ozdabia obyczajami, ulepsza ustawami

Nemo ex suo delicto meliorem suam condictionem facere potest

Nikt nie może poprzez własny występek (delikt) uczynić lepszym swego położenia

Quid leges sine moribus, vanae proficiunt

cóż warte puste prawa bez obyczajów?