Ostre białaczki szpikowe - Nadpłytkowość samoistna

Ostre białaczki szpikowe - definicja

Now. ukł. białokrwinkowego powstające wskutek proliferacji klonu stransformowanych komórek, wywodzących się z wczesnych stadiów mielopoezy. Kom. te dominują w szpiku i we krwi, a także mogą tworzyć nacieki w różnych narządach, co upośledza ich czynność

Ostre białaczki szpikowe - czynniki ryzyka

narażenie na promieniowanie jonizujące i benzen, wcześniejsza chemioterapia (leki alkilujące). U dorosłych stanowią ok. 80% ostrych białaczek

Ostre białaczki szpikowe - objawy

1) Obj. ogólne (gorączka, osłabienie),2) Obj. związane z niedokrwistością,3) Obj. związane z upośledzeniem odporności,4) Obj. skazy krwotocznej,5) Objawy leukostazy,6) Obj. nacieczenia narządów przez kom. białaczkowe,7) Ból brzucha i obj. otrzew.

Ostre białaczki szpikowe - objawy związane z upośledzeniem odporności

zmiany w jamie ustnej - bolesne afty lub owrzodzenia, uaktywnienie opryszczki, ciężka angina, zmiany okołozębowe, większa podatność na zakażenie, w tym grzybicze

Ostre białaczki szpikowe - objawy leukostazy

zaburzenie przepływu krwi w mikrokrążeniu, związane z leukocytozą >100000/ul, objawy ze strony OUN (ból i zawroty głowy, szumy uszne, zaburzenia widzenia, zaburzenia świadomości), duszność, niewydolność oddechowa

Ostre białaczki szpikowe - objawy nacieczenia narządów przez kom. białaczkowe

płaskie wykwity lub guzki w skórze, nacieki przypominające przerost dziąseł, powiększenie śledziony lub wątroby, powiększenie ww. chłonnych, niewydolność serca, ból kości i stawów, objawy zajęcia OUN i obwodowego ukł. nerwowego

Ostre białaczki szpikowe - przebieg kliniczny

ciężki, w razie niezastosowania właściwego leczenia chory umiera w ciągu kilku tygodni z powodu powikłań, głównie infekcyjnych i krwotocznych

Ostre białaczki szpikowe - morfologia krwi

leukocytoza (zwykle umiarkowana, >100000/ul) albo rzadziej leukopenia, neutropenia, niedokrwistość, małopłytkowość, obecność kom. blastycznych w rozmazie, znamienna tzw. przerwa białaczkowa

Ostre białaczki szpikowe - przerwa białaczkowa

oprócz dominujących kom. blastycznych występuje nieliczne dojrzałe granulocyty, brak postaci pośrednich różnicowania linii granulocytowej spotykanych w leukocytozach odczynowych i nowotworach mieloproliferacyjnych

Ostre białaczki szpikowe - inne badania lab.

zaburzenia układu krzepnięcia, zwiększenie aktywności LDH w surowicy, hiperurykemia i hiperkaliemia na skutek rozpadu komórek białaczkowych

Ostre białaczki szpikowe - kiedy nakłucie lędźwiowe

tylko w razie podejrzenia OUN

Ostre białaczki szpikowe - kryteria rozpoznania

Odsetek blastów w badaniu cytologicznym i immunofenotypowym szpiku lub we krwi obwodowej wynosi >20%. Obecność zmian cytogenetycznych t(15;17), t(8;21) lub mięsaka mieloidalnego pozwala na rozpoznanie AML bez ilości blastów

Kiedy rozpoznajemy zespół mielodysplastyczny?

Przy ilości blastów 6-19%

Ostre białaczki szpikowe - różnicowanie

Ostra białaczka limfoblastyczna, nowotwory mielodysplastyczne i mieloproliferacyjne z dużym odsetkiem blastów, chłoniaki nieziarnicze, regeneracja hematopoezy, szczególnie po chemioterapii

Ostre białaczki szpikowe - etapy leczenia

indukcja remisji, konsolidacja remisji, leczenie pokonsolidacyjne

Ostre białaczki szpikowe - kryteria całkowitej remisji

nie ma zmian pozaszpikowych, obraz krwi: brak blastów, granulocyty>1000/ul, płytki>100000/ul, blasty w szpiku<5%

Ostre białaczki szpikowe - rokowanie

Zależy od grupy ryzyka cytogenetyczno-molekularnego, wieku, chorób współistniejących, zastosowanego leczenia

Ostre białaczki limfoblastyczne - definicja

Nowotwory wywodzące się z limfoblastów B lub T

Ostre białaczki limfoblastyczne - jak często występują

Stanowią ok. 75% ostrych białaczek u dzieci, 20% u dorosłych

Ostre białaczki limfoblastyczne - klasyfikacja

Klasyfikacja fenotypowa ma podstawowe znaczenie: 1) B-ALL, 2) T-ALL

Ostre białaczki limfoblastyczne - objawy

Podobne jak w AML, ale częściej dochodzi do powiększenia śledziony i wątroby, objawy zaburzeń linii erytropoetycznej i megakariopoetycznej są mniej nasilone. W T-ALL częste powiększenie śródpiersiowych ww. chłonnych i duża leukocytoza

Ostre białaczki limfoblastyczne - morfologia

leukocytoza (w T-ALL bardzo duża i szybko narastająca), w niektórych postaciach leukopenia, zwykle niedokrwistość, neutropenia, małopłytkowość, obecność limfoblastów w rozmazie

Ostre białaczki limfoblastyczne - biopsja szpiku

Dominacja jednego typu komórek blastycznych przy regresji pozostałych linii

Ostre białaczki limfoblastyczne - badanie immunofenotypu

Ma znaczenie rozstrzygające, pomocne w określeniu rokowania

Ostre białaczki limfoblastyczne - badania cytogenetyczne i molekularne

U większości chorych zaburzenia kariotypu. Niekorzystne rokowniczo to m.in. obecność chrom. Ph (u około 30% chorych)

Ostre białaczki limfoblastyczne - badania obrazowe

W T-ALL poszerzenie górnego śródpiersia spowodowane powiększeniem grasicy i ww. chłonnych

Ostre białaczki limfoblastyczne - kryteria rozpoznania

wykazanie limfoblastów białaczkowych, konieczne rozpoznanie conajmniej 2 antygenów specyficznych liniowo

Ostre białaczki limfoblastyczne - różnicowanie

AML, mononukleoza zakaźna i inne zakażenia wirusowe, chłoniaki nieziarnicze

Ostre białaczki limfoblastyczne - od czego zależy leczeni

obecności chromosomu Ph, wieku, sprawności, chorób towarzyszących

Ostre białaczki limfoblastyczne - etapy leczenia

Leczenie wstępne, indukcja remisji, konsolidacja remisji, leczenie pokonsolidacyjne

Ostre białaczki limfoblastyczne - rokowanie

Zależy od kategorii ryzyka: ryzyko standardowe, pośrednie, bardzo duże

Ostre białaczki limfoblastyczne - rokowanie korzystne

wiek <35 lat, liczba leukocytów <30000/ul w B-ALL i <100000 w T-ALL, typ common/pre-B, a w T-ALL postać korowa, czas uzyskania remisji <4 tyg.

Zespoły mielodysplastyczne - definicja

Ch. nowotworowe ukł. krwiotwórczego, cechy: cytopenie krwi obwodowej, dysplazja w co najmniej 1 linii krwiotworzenia, nieefektywna hematopoeza i częsta transformacja w ostre białaczki szpikowe

Zespoły mielodysplastyczne - objawy

Niecharakterystyczne związane z niedokrwistością, neutropenią i małopłytkowością

Zespoły mielodysplastyczne - morfologia

u 50% pancytopenia, prawie u wszystkich niedokrwistość (zwykle makrocytowa), retikulocytopenia, u większości leukopenia z neutropenią, małopłytkowość, rzadziej nadpłytkowość

Zespoły mielodysplastyczne - badania cytogenetyczne

Istotne dla rozpoznania, w ocenie rokowania i wyborze leczenia. Klonalne nieprawidłowości cytogenetyczne występują u większości. Najczęstsze to niekorzystna rokowniczo monosomia 7

Zespoły mielodysplastyczne - kryteriarozpoznania

Cytopenia obwodowa 1, 2 lub 3-liniową, nieprawidłową hematopoezę w co najmniej 10% komórek co najmniej 1 linii oraz charakterystyczne zmiany cytogenetyczne

Zespoły mielodysplastyczne - różnicowanie

Niedokrwistości, AML, pierwotna małopłytkowość immunologiczna, toksyny, zakażenie HIV

Zespoły mielodysplastyczne - dysplazja bez cytopenii co rozpoznajemy

Idiopatyczną cytopenię o nieustalonym znaczeniu lub idiopatyczną dysplazję o niepewnym znaczeniu

Zespoły mielodysplastyczne - leczenie

Allo-HCT (jedyna metoda umożliwiająca wyleczenie), intensywna chemioterapia indukująca, leki hipometylujące, leczenie wspomagające, lenalidomid (w zespole 5q-)

Przewlekła białaczka szpikowa - definicja

Nowotwór mieloproliferacyjny, w którym jest klonalny rozrost zmienionej wielopotencjalnej komórki macierzystej szpiku

Przewlekła białaczka szpikowa - etiologia

Jedynym znanym czynnikiem jest promieniowanie jonizujące

Przewlekła białaczka szpikowa - etiopatogeneza

Powstaje chr. Ph, dochodzi do powstania genu fuzyjnego BCR-ABL1 z czego powstaje białko wykazujące aktywność kinazy tyrozynowej. Wywołuje ona wzmożoną prolif. klonu macierzystego kom. szpikowych

Przewlekła białaczka szpikowa - objawy

Związane z dużą leukocytozą (>20000-30000/ul u 10% chorych, objawy leukostazy), powiększenie śledziony i wątroby

Przewlekła białaczka szpikowa - morfologia

leukocytoza, w rozmazie przesunięcie w lewo odsetka granulocytów, bazofilia, nadpłytkowość (u 1/3)

Przewlekła białaczka szpikowa - kryteria rozpoznania

Obecność chromosomu Ph za pomocą badania cytogenetycznego lub obecności genu BCR-ABL1 za pomocą badania molekularnego

Przewlekła białaczka szpikowa - różnicowanie

Stany przebiegające z neutrofilą (nowotwory mieloproliferacyjne, zakażenia, zwłaszcza w bakteryjnym zapaleniu płuc), stany przebiegające z nadpłytkowością

Przewlekła białaczka szpikowa - leczenie

Leczenie pierwszej linii: inhibitory kinaz tyrozynowych przewlekle (imatynib, dazatynib, nilotynib)

Przewlekła białaczka szpikowa - inne metody leczenia

Allo-HCT, interferon-alfa, hydroksymocznik

Przewlekła białaczka szpikowa - rokowanie

Najważniejszym czynnikiem jest odpowiedź na inhibitory kinazy tyrozynowej

Czerwienica prawdziwa - definicja

Nowotwór mieloproliferacyjny, cechujący się znacznym zwiększeniem liczby erytrocytów, któremu często towarzyszy zwiększone wytwarzanie leukocytów i płytek krwi

Czerwienica prawdziwa - etiopatogenez

Rozwija się w wyniku nowotworowej proliferacji zmutowanego klonu wywodzącego się z wielopotencjalnej krwiotwórczej komórki macierzystej szpiku

Czerwienica prawdziwa - objawy podmiotowe

Związane z zespołem nadmiernej lepkości, zakrzepica tętnicza lub rzadziej żylna, objawy skazy krwotocznej, świąd skóry (u ok. 40%), nasilający się po gorącej kąpieli, nadciśnienie, objawy dny

Czerwienica prawdziwa - jakie są objawy zespołu nadmiernej lepkości

Ból i zawroty głowy, szum w uszach, zaburzenia widzenia, erytromelalgia

Czerwienica prawdziwa - objawy przedmiotowe

powiększenie śledziony i wątroby, ciemnoczerwone zabarwienie skóry twarzy, rąk, stóp, małżowin usznych, zasinienie warg, przekrwienie jamy ustnej i spojówek

Czerwienica prawdziwa - przebieg naturalny

W przypadku transformacji we włóknienie szpiku rozwija się ciężka niedokrwistość i małopłytkowość. U ok. 10% transformacja w ostrą białaczkę szpikową lub zespół mielodysplastyczny

Czerwienica prawdziwa - morfologia

erytrocytoza, zwiększone st. Hb i Ht, nadpłytkowość (>400000/ul u 60%), często nieprawidłowa budowa płytek, leukocytoza (>10000/ul u ok. 40%)

Czerwienica prawdziwa - trepanobiopsja szpiku

Szpik bogatokomórkowy z rozrostem linii erytropoetycznej, neutrofilopoetycznej i megakariopoetycznej, nieznaczne cechy włóknienia

Czerwienica prawdziwa - inne badania

zwolnienie OB, zmniejszone stężenie erytropoetyny, hiperurykemia

Czerwienica prawdziwa - kryterium rozpoznania

Muszą być spełnione oba kryteria główne i 1 mniejsze lub 1 główne i 2 mniejsze

Czerwienica prawdziwa - kryteria główne rozpoznania

1) Hb>18,5 g/dl u M, >16,5 u K lub obecność innego dowodu na zwiększoną masę erytrocytów, 2) Obecność mutacji genu JAK2 lub innych funkcjonalnie podobnych

Czerwienica prawdziwa - kryteria mniejsze

1) Stwierdzenie w trepanobiopsji bogatokomórkowego szpiku, 2) Zmniejszenie stężenia erytropoetyny, 3) Samoistny (bez dodatku EPO) wzrost linii erytropoetycznej in vitro

Czerwienica prawdziwa - różnicowanie

Różnicowanie czerwienicy prawdziwej, wtórnej i rzekomej

Czerwienica prawdziwa - przyczyny wtórnych

1) Wywołane niedotlenieniem i zwiększonym wydzielaniem erytropoetyny w przebiegu chorób płuc i serca, 2) wytwarzanie EPO niezależne od niedotlenienia tkanek (zespół Cushinga, długotrwała kortykoterapia, rak nerki), 3) rzekome po nadmiernej utracie płynów

Czerwienica prawdziwa - leczenie

1. Upusty krwi (u wszystkich chorych, zwykle co 2-3 dni), leki cytoredukcyjne (u chorych z dużym ryzykiem powikłań zakrzepowych), leki p/płytkowe (u wszystkich), leczenie hiperurykemii (allopurynol)

Czerwienica prawdziwa - jakie leki cytoredukcyjne

Leczenie pierwszej linii: hydroksymocznik lub interferon alfa

Czerwienica prawdziwa - najczęstsza przyczyna zgonu

Zakrzepica

Nadpłytkowość samoistna - definicja

Nowotwór mieloproliferacyjny, cechujący się znacznie zwiększoną liczbą płytek krwi i wzmożoną proliferacją megakariocytów. Etiologia nieznana

Nadpłytkowość samoistna - objawy

Objawy zakrzepicy dużych i drobnych naczyń, rzadko krwawienia z błon śluzowych i przewodu pokarmowego wywołane zaburzeniem czynności płytek, powiększenie śledziony

Nadpłytkowość samoistna - jakie są objawy zakrzepicy drobnych i dużych naczyń

parestezje, zaburzenia widzenia, napady padaczkowe, porażenie, ChNS, udar mózgu, ból i zawroty głowy

Nadpłytkowość samoistna - morfologia

trombocytoza, nieprawidłowy kształt i wielkość płytek, liczba leukocytów i stężenie Hb prawidłowe lub zwiększone

Nadpłytkowość samoistna - kryteria rozpoznania

muszą być spełnione wszystkie:1) liczba płytek>450000/ul, 2) szpik bogatokomórkowy z przewagą proliferacji linii megakariopoetycznej, 3) wykluczenie czerwienicy, pierwotnego włóknienia szpiku, CML, MDS, 4) obecność mutacji genu JAK2

Nadpłytkowość samoistna- leczenie

W grupie małego ryzyka powikłań zakrzepowych ASA bez leczenia cytoredukcyjnego, a w grupie dużego ryzyka leki cytoredukcyjne

Nadpłytkowość samoistna - leki cytoredukcyjne

Lekiem pierwszego rzutu jest hydroksymocznik, IFN alfa u kobiet w ciąży