osoba prawna i statusy

osoba (persona)

ktoś kogo prawo za osobę uważa / ktoś to może stać się podmiotem praw i obowiązków. Może to być człowiek (osoba fizyczna) lub byt abstrakcyjny któremu prawo tę ceche przyznaje (osoby prawne) korporacje i fundacje

status libertatis

pozycja osoby w społeczeństwie: człowiek wolny (wolno urodzony / wyzwoleniec) i Niewolnik

status civitatis

pozycja osoby w państwie: obywatel rzymski, Latyn, cudzoziemiec

status familiae

pozycja osoby w rodzinie

Człowiek wolny

homo liber

wolno urodzony

ingenuus

wyzwoleniec / wyzwoleńcy

libertinus / libertini

Niewolnik /niewolnicy

servus /servi- jeńcy lub urodzeni z matki niewolnicy (własność prywatna lub państwowa)

Niewolnik

pomimo że był uznany za człowieka był przedmiotem prawa własności.

Niewolnik nie mógł:

założyć rodziny, wszystko co miał należało do jego właściciela poza peculium - wydzielonym majątkiem. za przestępstwa pr. prywat. odpowiadał pan, za przestępstwa publ. odpowiadał sam

wyzwolenie niewolnika- prawo cywilne

3 sposoby: 1. pozorny proces windykacyjny 2. cenzus (wpisanie na listę obywateli) 3. testament. wyzwolony niewolnik otrzymywał wolność i obywatelstwo

Wyzwolenie niewolnika - przez akt władzy państwowej za zaslugi

1. ipso iure (porzucenie chorego niewol. przez pana), 2. oświadczenie woli pana tzw. wyzwolenie

wyzwolenie niewolnika - prawo pretorskie

1. dopuszczenie niewolnika do stołu 2. wyzwolenie między przyjaciółmi, 3. w liście pana do niewolnika. Wyzwolenie tylko fizyczne

Wyzwoleńcy podlegali pod patronat byłego pana

zobowiązani do posłuszeństwa i szacunku wobec patrona. patron dziedziczył po wyzwol. Miał prawo odwołać wyzwolenie

obywatel rzymski

civis Romanus

Latyn / Latynowie

Latinus

cudzoziemiec

peregrinus: 1. ludy które się poddały 2. ludy podporządkowane siłą

obywatel rzymski - urodzenie

w małżeństwie z ojca obywatela w chwili poczęcia. Z matki wolnej, majacej obywatelstwo w chwili urodzenia

obywatel rzymski - prawa publiczne

(wolno urodzeni) 1. prawo wybieralności na urzędy 2. prawo do udziału i głosowania w zgromadzeniach ludowych 3. prawo do służby wojskowej w legionach / Wyzwoleniec tylko 2 i 3

obywatel rzymski - prawo prywatne

(wolno urodzeni) 1 do zawierania małżeństwa 2. do sprawowania władzy ojca rodziny 3. do udziału w obrocie gospodarczo-prawnym 4. do własności partej na pr. cywil. 5. do testamentu i dziedziczenia z testamentu 6. do uczestniczenia w procesie jako strona

utrata obywatelstwa

1. utrata wolności - prawo powrotu z niewoli 2. przesiedlenie gminy latynów 3. skazanie na wygnanie

Latynowie dawni I grupa-prawa

ius suffraggi oraniczone, ius commrcii, legis actio, ius conubii wyjątkowo, obuwatelstwo b. łatwo

Latynowie kolonialni II grupa - prawa

ius commercii, ius conubii b. wyjątkowo. obywatelstwo łatwo

Latynowie juniańscy II grupa - prawa

wyzwoleni niezgodnie z pr. cyw. - ius commercii ale dziedziczy po nich patron

Latynowie wszyscy otrzymali obywatelstwo w 212 r. n.e

.

Cudzoziemcy - prawa

ius gentium (prawo relacje: obywatel-cudzoziemiec), ius commercii i ius conubi nie zawsze bez legis actio dlatego pretor peregrynów

familia

patriarchalna rodzina obywateli rzymskich

Skład rodziny

1. pater familias - ojciec rodziny 2.żona podległa władzy męż. 3 dzieci zrodzone z małż. i ich żony podległe męż. 4. dalsi potomkowie w lini męsk. 5. osoby przysposobione, i oddane pod władzę pater f. 6. niewolnicy własność pater f.

sui iuris

- osoba samowładna (tylko pater faminias)

alieni iuris

- członkowie rodziny podlegli władzy pater f. Ich sytuacja prawna podobna do niewolników