Oski historia narodziny nowożytnego swiata

1450

Wynalezienie druku przez Jana Gutenberga

1453

Zdobycie Konstantynopola przez Turków

1487-1488

Wyprawa Bartolomeo Diaza. Dotarł do Przylądka Dobrej Nadziei

1492

Wyprawa Krzysztofa Kolumba i odkrycie Ameryki

1494

Traktat w Tordesillas między Hiszpanią a Portugalią. Oba kraje podzieliły między siebie strefy wpływów w basenie Oceanu Atlantyckiego

1498

Vasco da Gama dopłynął do Kalikat w Indiach opływając Afrykę

1519-1522

Wyprawa Ferdynanda Magellana dookoła kuli ziemskiej

1517

Marcin Luter przybił do drzwi kościoła w Wittenberdze 95 tez. Początek reformacji

1534

Henryk VIII w Anglii ogłosił Akt supremacji, znosząc zwierzchnictwo papieża nad katolikami w Anglii i wprowadzając anglikanizm

1536

Jan Kalwin wprowadził kalwinizm w Szwajcarii

1540

Założenie Zakonu Jezuitów

1545-1563

Sobór Trydencki

1555

Pokój w Augsburgu kończący wojnę religijną w Niemczech

1572

Noc św. Bartłomieja we Francji i rzeź hugenotów

1598

.

1618

Wybuch wojny trzydziestoletniej

1648

Pokój westfalski - koniec wojny trzydziestoletniej

karawela

żaglowiec o wysokich nadbudowkach na dziobie i rufie

konkwistadorzy

zdobywcy dowódcy wypraw hiszpańskich

korsarstwo

rozbòjnictwo morskie

renesans

epoka przypadająca na wiek XVI charakteryzuje się humanizmem i nawiązanie do kultury antycznej

humanizm

prąd umysłowy epoki odrodzenia, człowiek jego życie i sprawy z nim związane

reformacja

ruch religijny, społeczny i polityczny, Marcin Luter dążył do reformy kościoła w zakresie doktryny liturgii i obyczajów

celibat

święcenia czystości u księży

symonia

sprzedaż stanowisk kościelnych

nikkolaizm

łamanie zasady celibatu

nepotyzm

obsadzanie urzędów kościelnych przez krew

protestanci

osoby popierające reformację. wyznawcy- luteranizmu kalwinizmu czy anglikanizmu

zbòr

gmina protestancka, także swiatynia

predestynacja

przeznaczenie. teza kalwinizmu

arianizm

odłam kalwinizmu bracia młodsi albo antytrynitarze. nie uznają Trójcy Świętej. żądają reformy społecznej sprzeciw wobec agresji i nadużywaniu siły

kontrreformacja

ruch polityczny i religijny w Europie zapoczątkowany soborem trydenckim. sprzeciw wobec reformy i odzyskanie części wyznawców

sobór

zjazd wszystkich biskupów kościoła katolickiego, decyzję w sprawie kościoła

inkwizycja

instytucja śledczo-sądownicza kościóła katolickiego, wyszukiwanie nawracanie i karanie heretyków

kolonializm

polityka - opanowanie terenów leżących poza granicami państwa i utworzenie tam kolonii całkowicie zależnych posiadłości. większość majątków ziemskich w rękach obywateli metropolii

dualizm

istnienie obok siebie dwóch odrębnych zjawisk XVIw w Europie obok gospodarki rynkowej gospodarka folwarczno- pańszczyźnianej

weksel

dokument kredytowy zobowiązanie zwrotu określonej sumy w określonym czasie przez osobę która podpisała ten dokument

giełda

miejsce stałych regularnie odbywających się spotkań celem kupna sprzedaży bądź pośrednictwa

kompanie handlowe

wielkie spółki powstały w XVI zakładały faktorie w Azji i Afryce prowadziły wymianę handlową z tubylczą ludnością

proces grodzenia

charakterystyczny dla Anglii w epoce nowożytnej. polegał na zabieraniu chłopom gruntów dzierżawnych oraz wspólnych gruntów gminy, scalanie ich i przekształcanie w pastwiska

utopia

wizja idealnego państwa i społeczeństwa, nie mająca szans

mecenas

osoba lub instytucja zamawiająca i finansująca dzieła sztuki

plantacja

majątek ziemski w koloniach na którym pracowali niewolnicy

metropolia

mocarstwo posiadające zamorskie kolonie które zdobyło dzięki podbojowi

system nakładu

system produkcyjny, rzemieślnicy wytwarzali towary z materiałów kupca za pomocą jego narzędzi oraz on je dystrybuował

manufaktura

forma produkcji oparta na podziale pracy i specjalizacji pracowników którzy wykonywali proste czynności nie wymagające kwalifikacji

Vasco da Gama

Odkrywca Portugalii pierwszy droga morską do Indii

Amerigo Vespucci

odkrywca stwierdził że ląd odkryty przez przez Kolumba to nie Indie

Krzysztof Kolumb

Odkrywca który pod banderą Hiszpanii jako pierwszy przepłynął Atlantyk i dotarł do Ameryki

Ferdynand Magellan

Odkrywca Hiszpanii którego załoga jako pierwsza opłynęła świat

Montezuma

ostatni władca Azteków

Atahualpa

Ostatni władca Inków

Marcin Luter

Reformator niemiecki

Jan Kalwin

Szwajcarski Reformator religijny

Henryk VIII

Krol Angielski wprowadził anglikanizm jako religie panującą w Anglii

Jan Gutenberg

Rzemieślnik z Moguncji wynalazł druk, ruchome czcionki

Niccolo Machiavelli

pisarz polityczny epoki Odrodzenia

Thomas More

Filozof epoki renesansu twórca książki Utopia opisał w niej idealne społeczeństwo

Erazm z Rotterdamu

wieku humanista europejski potępiał głupotę i brak wykształcenia duchowieństwa

Michał Anioł

wielki mistrz włoskiego Odrodzenia. Twórca fresków w Kaplicy Sykstyńskiej czy rzeźb "Mojzesz"

Leonardo da Vinci

wielkie malarz epoki odrodzenia twórca Mony Lisy i fresku Ostatnia wieczerza

Rafael Santi

wielki malarz epoki renesansu malował obrazy Madonny

Giordano Bruno

Astronom epoki odrodzenia spalony na stosie za poglądy niezgodne z nauką kościoła

Ignacy Loyola

Założyciel zakonu Jezuitów

Karol V

Cesarz niemiecki całe życie walczył z reformą

Sanndro Botticelli

wielki malarz renesansu autor obrazu Narodziny Wenus

Filip II

Król Hiszpanii z dynastii Habsburgów który utracił Niderlandy

Peter Bruegel

konkwistador Hiszpanii. podbił państwo Inków

Ferdynand Cortez

konkwistador Hiszpanii. podbił państwo Azteków

Franciszek Pizarro

malarz holenderski znany z malowania scen z życia prostego ludu

Ulrich Zwingli

Reformator zapoczątkował jeden z nurtów reformacji głosił tezę o predestynacji

Henryk IV

Władca Francji który wprowadził edykt nantejski

Galileusz

Astronom epoki renesansu który skonstruował lunetę

Mikołaj Kopernik

Astronom z Torunia twórca teorii heliocentrycznej

Ferdynand Aragoński

Król Hiszpanii który sfinansował wyprawę Krzysztofa Kolumba

Izabela Kastylijska

Żona Ferdynanda Aragońskiego pierwsza królowa zjednoczonej Hiszpanii