Moja lekcja

stosunki międzynarodowe

oddziaływania między państwami organizacjami oraz innymi podmiotami na arenie globalnej

strona stosunków

podmiot funkcjonujący na arenie międzynarodowej i utrzymujący relacje z innymi podmiotami

prawo międzynarodowe publiczne

reguluje relacje między podmiotami do jego źródeł należą akty jednostronne, umowy międzynarodowe, uchwały organizacji międzynarodowych oraz zwyczaje międzynarodowe

rodzaje podmiotow prawa międzynarodowego

-pierwotne (państwa) pelny zakres podmiotowosci od momentu powstania. -wtorne- ograniczona podmiotowość nadana lub uznana przez inne podmioty

państwo

grupa zamieszkujaca stale dane terytorium, posiada suwerenna władze, wchodzi w stosunki z innymi państwami

mikropanstwo

niewielkie terytorialne z małą liczba ludności, zazwyczaj nie posiada armi (Monako, Watykan)

państwo zależne

terytorium zależne politycznie od innego silniejszego państwa, pozbawione suwerenności (Grenlandia od Dani, Bhutan od Indii)

quasipaństwo

posiada terytorium i władze ale nie jest uznawane na arenie międzynarodowej (Tajwan, Kosowo)

międzynarodowe organizacje pozarządowe

związki min. 3 państw zawarte na podstawie umowy międzynarodowej w celu realizacji wspólnych celów

ład międzynarodowy

układ sił między państwami opierający się na określonych regułach

typy ładu (liczba supermocarstw)

-zerocentr. 0 -monocentr. 1 -bipolar. 2 -policentr. 3+

ład niebiegunowy

ład westfalski po wojnie 30letniej

ład jednobieg

USA w latach 90 po upadku zsrs

ład dwubieg

ład jałtański po 2wś (USA i zsrs)

ład wielobieg

ład wersalski po 1wś (USA, WB, Francja, Włochy, Japonia)

typy ładu (relacje między państwami)

-imperialny -hegemoniczny -kooperacyjny -integracyjny -rownowaga sił

ład imperialny

mocarstwo podporządkowuje słabsze państwo

ład hegemoniczny

państwo wykorzystuje przewagę

ład kooperacyjny

współpraca państw

ład integracyjny

ponadnarodowa wspólnota

dywersyfikacja (zróżnicowanie)

zwiększenie liczby dostawców i urozmaicenie zasobów

globalizacja

zmiany zachodzące na arenie globalnej, prowadzą do ujednolicenia lub fragmentyzacii

system jałtański

ład po 2wś oparty na podziale Europy na zachodnią (demokratyczna) oraz wschodnia (komunistyczna)

organizacja paktu północnoatlantyckiego NATO

sojusz obronny państw w 49 w USA na mocy traktatu polatl (Waszyngtonskiego)

cele i zadania nato

zapewnienie bezpieczeństwa, koordynacja polityki państw czl, wzmacnianie obrony państw czl., gwarancja pomocy państwom czl.

BRICS

sojusz państw rozwijających się mający na celu zwiększanie ich roli, powołany przez Brazylię Rosję Indie Chiny RPA

przebudzenie chin

szybki rozwój ChRL w 21w

Onz

powołane w 45 w San Francisco, funkcjonuje na mocy karty Narodów Zjednoczonych

cele onz

rozwijanie miedzynar wspólnot, zachowanie miedzynar bezpieczeństwa, umacnianie przyjaznych stosunków, pokojowe rozwiązania konfliktów

członkowie stali onz

USA WB Francja Rosja Chiny

rada wzajemnej pomocy gospodarczej rwpg

utworzona przez zsrs w 49

podział Niemiec

RFN-stosunki z USA, NRD-kontorolowane przez Zsrs

zimna wojna

lata 40-90 , stan napięcia i rywalizacji między USA i zsrs (brak konfliktu zbrojnego, wojna ideologiczną i zastępcze, rozszerzanie sfery wpływów, wyścig zbrojeń)

rozwiązanie zsrs

26 gr 91

jesień narodów 89

upadek komunizmu w Polsce wegrach NRD czechoslow Rumuni

jn polska

luty-kw, obrady okrągłego stołu i przemiany demokratyczne

jn Węgry

rozmowy trójkątnego stołu, transformacja ustrojowa

jn nrd

9 listopad obalenie muru berlinskiego

jn czechoslowacja

listopad, aksamitna rewolucja, masowe protesty

jn rumunia

grudzień, rewolucja, utrata władzy Ceausesa

postkomunisci

politycy związani przed 89 z partiami kom

konflikt międzynar

konfrontacja min. 2 uczestników stosunków miedzynar

konflikt etniczny

narody lub grupy etniczne w jednym państwie mają inne cele

asymilacja

wymuszenie na mniejszości przyjęcia innej kultury

mobilizacja etniczna

stawienie oporu wladzy

separatyzm

dążenie do niezależności której celem może być -secesja-oderwanie od państwa w celu utworzenia własnego(Katalonia w Hiszpanii, Szkocja w WB). -ustanowienie lub rozszerzenie autonomi

wojna hybrydowa

działania pozamilitarne prowadzące do destabilizacji kraju (dezinformacja, presja ekonomiczna, działania dyplomatyczne, kryminalne, ofensywne)

wojna informacyjna

działania w komunikacji spol mające wpływać na poglądy i postawy obywateli (dezinformacja, propaganda)

cyberwojna

zniszczenie lub zakłócenie systemu zarządzania państwa