|
Domanda |
Risposta |
|
Condicio sine qua non. inizia ad imparare
|
|
Warunek konieczny do spełnienia, czyli nieodzowny.
|
|
|
|
Actori incumbit probatio inizia ad imparare
|
|
Ciężar dowodu spoczywa na powodzie.
|
|
|
|
Actor sequitur forum rei. inizia ad imparare
|
|
Powód idzie do sądu pozwanego.
|
|
|
|
Reo negante actori incumbit probatio. inizia ad imparare
|
|
Gdy pozwany zaprzecza ciężar dowodzenia spoczywa na powodzie.
|
|
|
|
Negantis probatio nulla est inizia ad imparare
|
|
Zaprzeczenie nie jest żadnym dowodem...
|
|
|
|
In dubio pro reo/fisco/tributario inizia ad imparare
|
|
W razie wątpliwości na korzyść oskarżonego/skarbu państwa/podatnika
|
|
|
|
Ne eat iudex ultra petita partium inizia ad imparare
|
|
Niech sędzia nie idzie ponad żądania stron.
|
|
|
|
Audiatur et altera pars. inizia ad imparare
|
|
Niech będzie wysłuchana także druga strona.
|
|
|
|
Confessio est regina probationum. inizia ad imparare
|
|
Przyznanie się do winy jest królową dowodów.
|
|
|
|
Confessus pro iudicato est inizia ad imparare
|
|
Ten kto przyznał się do winy jest jak osądzony.
|
|
|
|
Ei incumbit probatio qui dicit non ei qui negat. inizia ad imparare
|
|
Ciężar dowodu spoczywa na tym kto coś twierdzi a nie na tym kto zaprzecza.
|
|
|
|
Excipiendo reus fit actor inizia ad imparare
|
|
Przez podjęcie zarzutu pozwany staje się powodem.
|
|
|
|
Non numeranda, sed ponderanda sunt argumenta. inizia ad imparare
|
|
Dowodów nie należy liczyć lecz należy je ważyć.
|
|
|
|
Nemo iudex sine actore inizia ad imparare
|
|
Nie ma sędziego bez powoda.
|
|
|
|
Nullo actore, nullus iudex inizia ad imparare
|
|
Gdy nie ma powoda to nie ma sędziego.
|
|
|
|
Nemo simul actor et iudex. inizia ad imparare
|
|
Nikt nie może być jednocześnie sędzią i powodem.
|
|
|
|
Nemo iudex idoneus in propria causa inizia ad imparare
|
|
Nikt nie może być odpowiednim sędzią we własnej sprawie.
|
|
|
|
Nemo testis idoneus in propria/ sua causa inizia ad imparare
|
|
Nikt nie może być odpowiednim świadkiem we własnej sprawie.
|
|
|
|
Ne bis in idem (procedamus) inizia ad imparare
|
|
Nie należy dwa razy orzekać w tej samej sprawie.
|
|
|
|
Sententia ius facit inter partes inizia ad imparare
|
|
Wyrok kształtuje prawo między stronami.
|
|
|
|
Lata sententia iudex desinit esse iudex. inizia ad imparare
|
|
Po wydaniu wyroku sędzia przestaje być sędzią.
|
|
|
|
Locus regit actum. inizia ad imparare
|
|
Miejsce określa czynność prawną.
|
|
|
|
Facta probantur, iura novit curia. inizia ad imparare
|
|
Okoliczności faktyczne wymagają udowodnienia, a przepisy prawa są sądowi znane.
|
|
|
|
Tempus regit actum. inizia ad imparare
|
|
Czas określa czynność prawną.
|
|
|
|
Casum sentit dominus. inizia ad imparare
|
|
Właściciel odczuwa skutki zdarzenia przypadkowego.
|
|
|
|
Superficies solo cedit. inizia ad imparare
|
|
Powierzchnia gruntu przypada gruntowi.
|
|
|
|
Crimen grave non potest esse impunibile inizia ad imparare
|
|
Ciężkie przestępstwo nie może być bezkarne.
|
|
|
|
Imperitia culpae adnumeratur inizia ad imparare
|
|
Brak doświadczenia zalicza się do winy.
|
|
|
|
qui curat, non curatur inizia ad imparare
|
|
Nie może sprawować kurateli ten kto pozostaje pod czyjąś kuratelą.
|
|
|
|
Res ipsa loquitur. inizia ad imparare
|
|
Rzecz mówi sama za siebie.
|
|
|
|
Ius fecit, cui prodest inizia ad imparare
|
|
Ten uczynił komu przyniosło to korzyść
|
|
|
|
Commodum eius esse debet, cuius est periculum inizia ad imparare
|
|
Korzyść powinna być tego czyje jest niebezpieczeństwo.
|
|
|
|
Mater semper certa est, pater quem nuptiae demonstrant inizia ad imparare
|
|
Matka zawsze jest pewna ojcem jest ten na kogo wskazuje związek małżeński.
|
|
|
|
Res iudicata pro veritate accipitur/habetur inizia ad imparare
|
|
Rzecz osądzona jest przyjmowana za prawdę albo jest uważana za prawdę.
|
|
|
|
Damnum aut casu fit aut culpa inizia ad imparare
|
|
Szkoda powstaje albo przypadkiem albo z czyjejś winy
|
|
|
|
Prohibenda est ira in puniendo. inizia ad imparare
|
|
Należy powstrzymywać gniew przy wymierzaniu kary.
|
|
|
|
Pacta sunt servanda. inizia ad imparare
|
|
Umów należy przestrzegać.
|
|
|
|
Rebus hic stantibus omnis promissio intellegitur inizia ad imparare
|
|
Każde przyrzeczenie pojmowane jest jako obowiązujące w danych oznaczonych warunkach.
|
|
|
|
Nemo ex suo delicto meliorem suam conditionem facere potest inizia ad imparare
|
|
Nikt nie może poprzez delikt czyn niedozwolony uczynić swojego życia lepszym.
|
|
|
|
Volenti non fit iniuria. inizia ad imparare
|
|
Chcącemu nie dzieje się krzywda.
|
|
|
|
Eius esse nolle, qui potest velle inizia ad imparare
|
|
Tylko ten może nie chcieć kto może chcieć.
|
|
|
|
Do ut des inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Do ut facias inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Facio ut des inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Facio ut facias inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Impossibilium nulla obligatio est. inizia ad imparare
|
|
Zobowiązanie do świadczenia niemożliwego jest nieważne.
|
|
|
|
Manifestum non eget probatione/ Manifesta non egent probatione inizia ad imparare
|
|
To co oczywiste nie wymaga dowodzenia.
|
|
|
|
Clara non sunt interpretanda. inizia ad imparare
|
|
Jasne teksty nie podlegają wykładni.
|
|
|
|
Notoria non egent probatione inizia ad imparare
|
|
Fakty notoryjne/powszechnie znane nie wymagają dowodzenia
|
|
|
|
Neglegentia culpa est. inizia ad imparare
|
|
Niedbalstwo winą jest. wina nieumyślna
|
|
|
|
Lata culpa est nimia neglegentia, id est non intellegere quod omnes intellegunt inizia ad imparare
|
|
Lata culpa jest rażącym niedbalstwem, to jest niezrozumieniem tego co wszyscy rozumieją
|
|
|
|
Et non facere facere est inizia ad imparare
|
|
I powstrzymywanie się od działania jest działaniem.
|
|
|
|
Unus testis, nullus testis. inizia ad imparare
|
|
Jeden świadek, żaden świadek.
|
|
|
|
Fatetur facinus, qui iudicium fugit. inizia ad imparare
|
|
Przyznaje się do przestępstwa ten kto unika kary.
|
|
|
|
Dolus directus inizia ad imparare
|
|
Zamiar bezpośredni, zdeterminowany, określony (sprawca chce popełnić czyn zabroniony)
|
|
|
|
Dolus eventualis inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Dolus premeditatus/delibevatus inizia ad imparare
|
|
zamiar przemyślany, zamiar podjęty po namyśle co do sposobu i celu jego urzeczywistnienia
|
|
|
|
Dolus repentinus inizia ad imparare
|
|
zamiar nagły, podjęty pod wpływem określonego bodźca i celujący się nagłością jego realizacji
|
|
|
|
Nulla exceptione inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Damnum emergens inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Lucrum cessans inizia ad imparare
|
|
utracony zysk, którego poszkodowany nie osiągnął
|
|
|
|
Casum sentit dominus. inizia ad imparare
|
|
Właściciel odczuwa skutki zdarzenia przypadkowego
|
|
|
|
Neglegentia inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
diligentia inizia ad imparare
|
|
staranność, dbałość, dokładność, pilność
|
|
|
|
Culpa inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Culpa lata inizia ad imparare
|
|
ciężka wina, wielkie niedbalstwo
|
|
|
|
dolus inizia ad imparare
|
|
Oszustwo, zły zamiar, podstęp
|
|
|
|
Damnum inizia ad imparare
|
|
Strata, szkoda, szkoda majątkowa
|
|
|
|
Lite pendente inizia ad imparare
|
|
w czasie trwania sporu, w czasie, w trakcie procesu
|
|
|
|
delictum inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
actus inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
casus inizia ad imparare
|
|
zdarzenie, przypadek, kazus prawny
|
|
|
|
casus fortuitus inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
casus fatalis inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
casus belli inizia ad imparare
|
|
powód do wojny, zdarzenie realne lub fikcyjne stanowiące powód wojny
|
|
|
|
Explicte inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
implicite inizia ad imparare
|
|
bez wyraźnego sformułowania, domyślnie
|
|
|
|
Sensu stricto inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Sensu lato inizia ad imparare
|
|
W szerokim znaczeniu (szeroki)
|
|
|
|
Sensu largo inizia ad imparare
|
|
W szerokim znaczeniu (obszerny, wielki)
|
|
|
|
Exempli casusa inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Exempli gratia inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
Expressis verbis inizia ad imparare
|
|
Wyraźnymi słowami, dobitnymi
|
|
|
|
In pleno inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
ad interim inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
ex nunc inizia ad imparare
|
|
od teraz, od chwili obecnej
|
|
|
|
ex tunc inizia ad imparare
|
|
od wtedy, z mocą wsteczną (chwila skuteczności czynności prawnej)
|
|
|
|
numerus clausus inizia ad imparare
|
|
liczba zamknięta (ograniczona)
|
|
|
|
status quo inizia ad imparare
|
|
stan w jakim coś się znajduje obecny stan rzeczy
|
|
|
|
status quo ante inizia ad imparare
|
|
poprzedni dawniejszy stan rzeczy
|
|
|
|
in toto inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
in extenso inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
dies ad quem inizia ad imparare
|
|
termin końcowy. termin z którym nadejściem ustają skutki czynności prawnej
|
|
|
|
dies a quo inizia ad imparare
|
|
termin początkowy. dzień od którego coś się zaczyna
|
|
|
|
dies veniens inizia ad imparare
|
|
termin wymagalności, spełnienia zobowiązania, dzień nadchodzący
|
|
|
|
dies cedens inizia ad imparare
|
|
termin zawarcia czynności prawnej, przypadający dzień
|
|
|
|
inter consentientes inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
inter absentes inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
inter alia inizia ad imparare
|
|
Między innymi, wśród innych
|
|
|
|
sententia inizia ad imparare
|
|
zdanie, wyrok, orzeczenie, myśl
|
|
|
|
ultima ratio inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
ceteris paribus inizia ad imparare
|
|
przy innych/pozostałych okolicznościach jednakowych
|
|
|
|
ex parte inizia ad imparare
|
|
na podstawie wniosku tylko jednej strony
|
|
|
|
ex officio inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
per fas inizia ad imparare
|
|
prawnie, zgodnie z prawem
|
|
|
|
per nefas inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
per fas et nefas inizia ad imparare
|
|
czy się godzi czy nie, prawem i bezprawiem, wszelkimi sposobami
|
|
|
|
prima facie inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
rebus hic stantibus inizia ad imparare
|
|
w takim stanie rzeczy, w istniejących okolicznościach
|
|
|
|
quorum (quorum praesentia sufficit) inizia ad imparare
|
|
kworum, liczba osób których obecność jest niezbędna do podjęcia prawomocnej decyzji
|
|
|
|
cui bono? inizia ad imparare
|
|
kto naw czyim interesie? na czyją korzyść?
|
|
|
|
ad rem inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
solo inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
solarium inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
absolvo inizia ad imparare
|
|
uwalniam, uznać kogoś za niewinnego
|
|
|
|
absolutio inizia ad imparare
|
|
uwolnienie pozwanego od odpowiedzialności cywilnej lub oskarżonego od odpowiedzialności karnej
|
|
|
|
sententia absolutoria inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
sententia capitalis inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
sententia declaratoria inizia ad imparare
|
|
wyrok deklaratywny, czyli ustalający/ustalenie lub nieustalenie stosunku prawnego lub prawa (ojcostwo)
|
|
|
|
sententia non existens inizia ad imparare
|
|
wyrok nieistniejacy, nie jest ogłoszony, nie podpisany
|
|
|
|
dico, -ere, dixi, dictum inizia ad imparare
|
|
Mówię,-ere, powiedziałem, mówiono
|
|
|
|
pronuntio, pronuntiare inizia ad imparare
|
|
Oświadczam, wymawia, oznajmiam
|
|
|
|
sentention dico inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
sentention pronuntio inizia ad imparare
|
|
wyrok ogłoszony, obwieszczony
|
|
|
|
debeo, debēre inizia ad imparare
|
|
jestem winien, powinienem
|
|
|
|
probatio inizia ad imparare
|
|
dowód, środek dowodowy, dowodzenie
|
|
|
|
probatio per document inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
probatio per testes inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
probo inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
onus probandi inizia ad imparare
|
|
Ciężar przeprowadzenia dowodu
|
|
|
|
confessio inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
confiteur inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
confessus inizia ad imparare
|
|
ten kto przyznał się do winy
|
|
|
|
crimen continuatum inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
iudicatus inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
res iudicata inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
lis, litis inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
lis capitis inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
lis pendens, litis pendentis inizia ad imparare
|
|
stan sprawy w toku, spór zawisły w sądzie, twa od chwili doręczenie pozwu pozwanemu do momentu uprawomocnienia się wyroku w procesie cywilnym
|
|
|
|
actio civilis inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
actio in rem – erga omnes inizia ad imparare
|
|
skarga rzeczowa, wobec wszystkich skarga skuteczna
|
|
|
|
actio in personam inizia ad imparare
|
|
powództwo przeciwko osobie, osobiste, między stronami
|
|
|
|
negotium inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
otium inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
otia post negotia inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
actus inizia ad imparare
|
|
czynność prawna, faktyczna
|
|
|
|
pactum inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
contractus inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
essentialia negotii inizia ad imparare
|
|
istotne elementy części składowe czynności prawnej
|
|
|
|
naturalia negotii inizia ad imparare
|
|
naturalne elementy czynności prawnej
|
|
|
|
accidentalia negotii inizia ad imparare
|
|
przypadkowe uboczne elementy czynności prawnej
|
|
|
|
actor inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
reus inizia ad imparare
|
|
pozwany (cywilny) oskarżony (karny)
|
|
|
|
honoris causa inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
causam ago, causam agere inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
rei publicae causa inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
condemno inizia ad imparare
|
|
skazuję (karny) zasądzam (cywilny)
|
|
|
|
condemnatio inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
defensio inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
defendo inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
accuso inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
accusatio inizia ad imparare
|
|
|
|
|
