Moja lekcja

Aleksander Wielopolski

dyrektor Komisji Wyznań i Oświecenia Publicznego, hrabia, polski polityk, przeciwnik antyrosyjskiej konspiracji i powstania zbrojnego, premier KP

Komitet Miejski

powołany przez “Czerwonych”, zadaniem było przygotowanie powstania zbrojnego

Dyrekcja Krajowa

powołana przez “Białych”, własny ośrodek władzy, niezależny od Rosjan i władz Królestwa

Biali

Andrzej Zamoyski; powstanie zbrojne to ostateczność, uzyskanie wsparcia Francji i Brytani, niepodległość przy wykorzystaniu legalnych metod

Czerwoni

Jarosław Dąbrowski, Zygmunt Padlewski; jedyną metodą odzyskania niepodległości jest powstanie zbrojne, należy uwłaścić chłopów, w powstanie zbrojne trzeba zaangażować wszystkie grupy społeczne

Zygmunt Feliński

arcybiskup warszawski

Rząd Cywilny

na czele A. Wielopolski, najwyższy organ władzy po wybuchy pows. Styczniowego

Branka

nadzwyczajny pobór do wojska carskiego

Powstanie Styczniowe

22 stycznia 1863

Komitet Miejski

> Komitet Centralny Narodowy

Ludwik Mierosławski

pierwszy naczelnik powstania styczniowego

Stefan Bobrowski

kierował “czerwonymi” po wybuchu powstania, dzięki niemu wiosną powstanie przybrało na sile

Partie

małe oddziały powstańców

Marian Langiewicz

dyktator powstania styczniowego od marca 1863, należał do “białych”

Polskie państwo podziemne

tajna struktura powołana przez Rząd Narodowy

Konwencja Alvenslebena

podpisana w Petersburgu w lutym 1863; blokada przez Prusy granicy z KP i uniemożliwienie przepływu ochotników z zaboru pruskiego do Królestwa

Teodor Berg

namiestnik KP i głównodowodzący armii carskiej, po odsunięciu od władzy Wielopolskiego

Michaił Murawjow

jego zadaniem było stłumienie powstania na Litwie

Romuald Traugutt

były oficer armii rosyjski i dyktator powstania styczniowego jesienią 1863; został powieszony w Cytadeli warszawskiej 5 sierpnia 1864

Uwłaszczenie chłopów

car został zmuszony do wydania ukazu o uwłaszczeniu, gdy podobne plany chcieli wdrożyć powstańcy, musiał ogłosić, aby zapobiec buntu chłopów

Ks. Stanisław Brzóska

jego oddział walczył najdłużej w powstaniu do jesieni 1864

Aleksander Waszkowski

ostatni przedstawiciel władz powstańczych w Warszawie po jesieni 1864

Powstanie zabajkalskie

24 czerwca 1866 w Kraju Zabajkalskim na Syberii; powstanie zainicjowane przez polskich zesłańców, liczył ok. 250 osób, chcieli uwolnić jak największą liczbę zesłańców

Kraj Nadwiślański

nowa nazwa KP po całkowitej likwidacji odrębności Królestwa i scaleniu z Rosją

Hotel Lambert

stronnictwo konserwatywne z Władysławem Czartoryskim na czele,

Zjednoczenie Emigracji Polskiej

liczyło 1500 emigrantów, opowiadali się za kontynuowaniem walk z pomocą zachodnich mocarstw, na czele J. Dąbrowski

Postawa lojalistyczna

podporządkowanie się carskim nakazom, głownie stanowisko konserwatystów z “białych”, uważali, że więcej korzyści przyniesie ugoda z zaborcą niż walka z nim; zakładane organizacje miały działać legalnie i w zgodzie z rozporządzeniem władz

Trójlojalizm

zwolennicy postawy lojalistycznej we wszystkich trzech zaborach

Pozytywiści warszawscy

uważali ugodę z carem za błąd, trzeba uczynić z Polaków nowoczesnego, wykształconego i świadomego narodu, obejmującego nie tylko szlachtę

Tajne komplety

inaczej tajne szkolnictwo, w ramach którego prowadzono lekcje m. in historii, geografii i j. polskiego

Uniwersytet Latający

tajne kursy dla kobiet, nazwa pochodzi od często zmienianych ze względów bezpieczeństwa miejsc wykładów, studia trwały 5

Kulturkampf

wprowadzony przez Otto von Bismarcka, wykluczanie odrębności kultury Polaków poprzez podporządkowanie Kościoła katolickiego centralnej władzy świeckiej

Mieczysław Ledóchowski

arcybiskup gnieźnieński, który sprzeciwiał się próby likwidacji kościoła katolickiego

Rugi pruskie

masowe wysiedlanie z ziem zaboru pruskiego Polaków

Komisja Kolonizacyjna

przesiedliła na Pomorze Gdańskie i do Wielkopolski ponad 20 tys. niemieckich rodzin

Hakata

najbardziej aktywna organizacja nacjonalistyczna, antypolska działalność prowadzona przez społeczność

Florian Stablewski

metropolita gnieźnieński, odbudował wpływy kościoła i aktywnie włączył się w walkę o obronę polskości

Strajk we Wrześni w Wielkopolsce

najsłynniejszy strajk wywołany przez polskie dzieci, które odmawiały nauki religii w języku niemieckim

Florian Ceynowy

działacz społeczny na ziemi kaszubskiej, walczył o polskość

Hieronim Derdowski

jeden z najwybitniejszych literatów kaszubskich

Walenty Barczewski, Antoni Wolszlegier

umacniali przynależność do narodu polskiego na Warmii

Wojciech Kętrzyński

umacniali przynależność do narodu polskiego na Mazurach

Agenor Gołuchowski

gubernator Galicji, zwolennik ugody z władzami zaborczymi, który zapoczątkował proces polonizacji szkolnictwa i administracji, przewodził autonomistami

Franciszek Smolka

federalista, chciał dążyć do usamodzielnienia się Galicji, która miała być jedynie powiązana z Wiedniem federacją

Sejm Krajowy

najważniejsza instytucja w autonomii, która nadzorowała samorząd powiatowy i gminny

Wydział Krajowy

organ wykonawczy Sejmu Krajowego

Rada Szkolna Krajowa

organ nadzorujący szkolnictwo w Galicji od 1867

Kazimierz Badeni

premier rządu wiedeńskiego 1895

Stańczycy

ugrupowanie konserwatywnych polityków polskich w Galicji (na czele: Józef Szujski, Stanisław Tarnowski)