Moja lekcja

do czego sluzy uklad krazenia

zaopatruje kom ciala w tlen i pokarm, odprowadza zbedne i szkodliwe przemiany materii

zwierzeta o malych rozmiarach lub wolnym tempie metabolizmu nie wyksztalcily ukladu krazenia wiec transport odbywa sie za pomoca

dyfuzji

na uklad krazenia skladaja sie uklady

krwionosny i limfatyczny

uklad krwionosny sklada sie z

serca i systemu naczyc krwionosnych

uklad limfatyczny sklada sie z

narzadow i naczyn limfatycznych

nosniki substancji czyli plyny ustrojowe to

krew limfa i hemolifma

krew

uklad zamkniety, kregowce i czesc bezkregowcow

limfa

uklad limfatyczny, kregowce

hemolimfa

uklad otwarty, czesc bezkregowcow

oprocz plynow ustrojowych wystepuje plyn

tkankowy

plyn tkankowy

wypelnia przestrzenie miedzy kom poszczegolnych narzadow i posredniczy w przekazywaniu substancji miedzy kom a plynem wypelaniajacym uklad krazenia

krew i hemolimfa zawieraja bialka zlozone zwane

barwnikami oddechowymi

barwniki oddechowe maja zdolnosc do

nietrwalego wiazania tlenu i dwutlenku wegla, dlatego moga uczestniczyc w przenoszeniu tych substancji

hemocyjanina

szaroniebieska, mieczaki i stawonogi

hemoerytryna

purpurowoczerwona, niektore pierscienice morskie

chlorokruoryna

zielona, niektore pierscienice morskie

hemoglobina

czerwona, kregowce i niektore bezkregowce

budowa barwnikow oddech

hemocyjanina ma miedz, reszta zelazo

hemolimfa niektorch bezkregowcow nie zawiera barwnikow bo

gazy oddechowe sa przenoszone za pomoca systemu tchawek

funkcje ukladu

transportuje rozne subst, cieplo, jego nadmiar i urzymuje odp uwodnienie ph i stezenie jonow

sa uklady

otwarty i zamkniety

uklad krwionosny pierwszy raz pojawil sie u

pierscienic (zamkniety), brak serca

naczynia krwionosne

tetnice zyly naczynia wlosowate

tetnice odprowadzaja krew

z serca do naczyn wlosowatych

zyly doprowadzaja krew z

naczyn wlosowatych do serca

u ryb jest

jeden obieg krwi

u kregowcow ladowcyh sa

dwa obiegi krwi (oddychaja pluvami)

ryby

zatoka zylna, przedsionek, komora, stozek tetniczy

plazy

dwa przedsionki i komora

gady

dwa przedsionki i komora z czesciowa przegroda

ptaki

dwa przedsionki i dwie komory, funkc tylko prawy luk aorty

ssaki

dwa przedsionki, dwie komory, funkcjonuje tylko lewy luk aorty

przegroda

ogranicza mieszanie sie krwi utlenowanej i odtlenowanej

krew to tkanka

laczna plynna

krew pelni funkcje

transportowa regulacyjna obronna

krew sklada sie z

elementow morfotyczych i osocza

elementy morfotyczne to

erytrocyty leukocyty trombocyty (powstaja w czerw szpiku kostnym)

wskaznik hematokrytowy

stosunek objetosci krwinek czerwonych do calkowitej obj krwi

osocze

sklada sie glownie z wody i na+ cl- hco3-, immunoglobiny i fibrynogenu

osocze bez fibrynogenu to

surowica krwi

erytrocyty

transportuja tlen i dw wegla dzieki hemoglobinie, ksztal wkleslych dyskow (brak jadra), brak mitochondriow, dxieki swojej budowie wzrasta wydajnosc przenikania gazow

leukocyty

maja jadra, zdolnosc aktywnego ruchu pelzakowatwgo i fagocytozy, bierze udzial w reakcjach odpornosciowych

leukocyty dzieli sie na

granulocyty i agranulocyty

granulocyty dzieli sie na

neutrofile eozynofile bazofile

trombocyty

otoczone blona fragmenty cytoplazmy megakariocytow, biora udzial w krzepnieciu krwi

zapobiega zakrzepom

heparyna

zakrzep

krzepnievie krwi wew naczyc krwionosnych

krzepniecie krwi

w msc uszkodzenia serotonina i zlepione plytki krei, fibrynogen zamienia sie w fibryne wiazaca plytki i kom krwi-powstaje skrzep, zasklepienie nacxynia i rozpuszczenie skrzepu

grupa a

antygen A, przeciwciala B

proba krzyzowa

proba zgodnosci serologicznej dawcy i biorcy