Moja lekcja

ius canonicun

prawo kanoniczne

ius civile

prawo cywilne

ius cogens

prawo (przepisy) bezwzględnie obowiązujące

ius commune

prawo powszechne

ius criminale (poenale)

prawo karne

ius dispositivum

prawo (przepisy) względnie obowiązujące

ius honorum

prawo piastowania urzędów

ius humanum

prawo ludzkie

ius non scriptum

prawo niepisane, zwyczajowe

ius particulare

prawo obowiązujące na danym terytorium

ius postliminii

prawo powrotu w granice swojego państwa

ius privatum

prawo prywatne

ius publicum

prawo publiczne

ius successionis

prawo dziedziczenia

ius suffragii

prawo głosowania

ipso iure (facto)

z mocy samego prawa (faktu)

lex abrogata

ustawa uchylona

lex domicilii

ustaw obowiązująca w miejscu zamieszkania danej osoby

lex ferenda

ustawa, która ma być uchwalona w przyszłości

lex generalis

ustawa ogólna

lex specialis - ustawa (przepis) szczególna

specjalne prawo

lex imperfecta

ustawa niedoskonała

lex minus quam perfecta

ustawa mniej niż doskonała

lex plus quam perfecta

ustawa więcej niż doskonała

lex perfecta

ustawa doskonała

lex lata

ustawa obowiązująca

lex posterior

ustawa późniejsza

lex prior

ustawa wcześniejsza

lex superior

ustawa wyższego rzędu

lex inferior

ustawa niższego rzędu

lex prohibens

prawo zakazujące

ex lege

na podstawie ustawy

vi legis

z mocy ustawy, prawa

contra leges

przeciw, wbrew prawu

lege artis

według zasad sztuki; zgodnie z literą prawa

legis corruptio

pogwałcenie prawa

ratio legis

sens (cel) ustawy

vacatio legis

okres między uchwaleniem ustawy a wejściem jej w życie

verba legis

brzmienie ustawy

Iuris executio non habet iniuriam

Egzekwowanie prawa nie jest bezprawiem

Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur

Praw nie ustanawia się dla poszczególnych osób, lecz dla ogółu

Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, ius suum cuique tribuere

Nakazy prawa są takie: żyć uczciwie, drugiego nie krzywdzić, oddać każdemu, co mu się należy

Ius est ars boni et aequi

Prawo jest sztuką stosowania tego, co dobre i słuszne

Ius civile vigilantibus scriptum est

Prawo cywilne pisane jest dla starannych

Ius publicum privatorum pactis mutari non potest

Prawo publiczne nie może być zmienione umowami osób prywatnych

Iustitia est constans et perpetuua voluntas ius cuique tribuere

Sprawiedliwość jest określoną i niezmienną wolą oddania każdemu tego, co mu się należy

Lex est quod populus iubet atque constituit

Ustawą jest to, co lud nakazuje i postanawia

Lex iniusta non est lex

Ustawa niesłuszna nie jest ustawą

Lex non obligat nisi promulgata

Ustawa nie obowiązuje, jeśli nie została ogłoszona

Lex posteriori derogat legi priori

Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą

Lex superior derogat legi inferiori

Ustawa wyższego rzędu uchyla ustawę niższego rzędu

Lex specialis derogat legi generali

Ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną

Lex retro non agit

Prawo nie działa wstecz

Dura lex, sed lex

Twarde prawo, ale prawo

negotium bilaterale

czynność prawna dwustronna

negotium unilaterale

czynność prawna jednostronna

negotium lucrativa

czynność prawna pod tytułem darmym

negotium onerosa

czynność prawna odpłatna

negotium claudicans

czynność prawna kulejąca

negotia stricti iuris

czynności formalne (ścisłego prawa)

negotia inter vivos

czynności prawne między żyjącymi

negotia mortis causa

czynności prawne na wypadek śmierci

facta concludentia

czynności konkludentne, czyli takie, które po rozważeniu wszystkich okoliczności pozwalają domniemywać wolę osoby dokonującej czynności prawnej

essentialia negotii

istotne elementy treści czynności prawnej

naturalia negotii

naturalne elementy treści czynności prawnej, zawierające jej normalną

treść i uważane za obowiązujące, jeżeli strony wyraźnie ich nie uchyliły

treść i sządłane za bindingace, jeśli strony słere ich nie uchyliły

accidentalia negotti

elementy dodatkowe treści czynności prawnej (condicio, dies, modus)

condicio suspensiva

warunek zawieszający

condicio resolutiva

warunek rozwiązujący

condicio potestativa

warunek potestatywny

condicio casualis

warunek kazualny

condicio mixta

warunek mieszany

condicio negativa

warunek ujemny

condicio impossibilis

warunek niemożliwy do spełnienia

condicio contra leges

warunek sprzeczny z prawem

condicio contra bonos mores

warunek sprzeczny z dobrymi obyczajami

condicio iuris

warunek wynikający z samego prawa

condicio sine qua non

warunek niezbędny, nieodzowny

dies a quo

termin zawieszający (początkowy)

dies ad quem

termin rozwiązujący (końcowy)

dies cedens

dzień zaistnienia czynności prawnej

modus

polecenie

donatio sub modo

darowizna z poleceniem

verba

wola strony wyrażona formalnie w słowach

voluntas

intencja strony dokonującej czynności prawnej

reservatio mentalis

zastrzeżenie potajemne

ignorantia iuris, facti

nieznajomość prawa, faktu

error iuris

błąd co do istnienia lub treści przepisu prawnego

error facti

błąd co do stanu faktycznego

error in corpore

błąd co identyczności przedmiotu

error in materia

błąd co do istotnych właściwości rzeczy

error in negotio

błąd co do rodzaju czynności prawnej

error in persona

błąd co do identyczności osoby

error in qualitate

błąd co do jakości rzeczy

error probabilis

błąd dający się usprawiedliwić

dolus

podstęp

metus iniustus

groźba bezprawna

successio singularis

nabycie pod tytułem szczególnym

successio universalis

nabycie pod tytułem ogólnym

Dolo facit qui petit quo redditurus est

Podstępnie działa ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić

Furiosi voluntas nulla est

Chory umysłowo nie ma woli

Furiosus nullum negotium contrahere potest, quia non intellegit quid agat

Chory umysłowo nie może dokonywać żadnej czynności, gdyż nie rozumie, co czyni

Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet

Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi

Impossibilis condicio pro non scripto habetur

Warunek niemożliwy do spełnienia uważa się za niedodany

In conventionibus contrahentium voluntatem potius, quam verba spectari placuit

W umowach uwzględnia się bardziej wolę stron niż ich słowa

Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur

Dziecko poczęte, lecz jeszcze nieurodzone, uważa się za już urodzone, ilekroć chodzi o jego korzyści

Quod initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere

To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu

Tres faciunt collegium

Trzy osoby tworzą stowarzyszenie

sponsalia

zaręczyny

concubinatus

konkubinat

concubina

konkubina

concubinarius - konkubent

konkubina - konkubent

matrimonium

małżeństwo

uxor

żona

vir

mąż

affectio maritalis

wola trwania w związku małżeńskim

vinculum matrimonii

węzeł małżeński

matrimonium ratum et consummatum

małżeństwo zawarte i fizycznie spełnione

matrimonium illegitimum (invalidum, nullum)

małżeństwo prawnie nieważne

matrimonium legitimum

małżeństwo uznane za ważne przez ius civile

matrimonium mixtum

małżeństwo mieszane, gdy małżonkowie należą do różnych wyznań chrześcijańskich

matrimonium redintegratum

powtórne małżeństwo tych samych osób

matrimonium subsequens

późniejsze małżeństwo rodziców dziecka żyjących wcześniej w konkubinacie

impedimentum matrimonii

przeszkoda do zawarcia związku małżeńskiego

impedimentum adfinitatis

przeszkoda małżeńska z powodu powinowactw

impedimentum aetatis

przeszkoda małżeńska z powodu wieku

impedimentum consanguinitatis

przeszkoda małżeńska z powodu pokrewieństwa

divortium

rozwód

divortium ex iusta causa

rozwód z uzasadnionej przyczyny

adfinitas

powinowactwo

cognatio

pokrewieństwo

cognatio adoptiva

pokrewieństwo z adopcji

cognatio naturalis

pokrewieństwo naturalne

linea

linia pokrewieństwa

linea recta

linia prosta pokrewieństwa

linea obliqua (transversa)

linia boczna pokrewieństwa

ascendentes; descendentes

wstępni; zstępni

mater

matka

pater

ojciec

filia

córka

filius

syn

filii legitimi

dzieci prawego pochodzenia

filli illegitimi (illegitimi tori)

dzieci nieprawego pochodzenia (łoża)

nepta (neptis)

wnuczka

neptus

wnuczek

nepos

wnuk

soror

siostra

frater - brat

brat

privigna

pasierbica

privignus

pasierb

noverca

macocha

vitricus

ojczym

socrus

teściowa

socer

teść

adoptio

przysposobienie

nasciturus

płód w łonie matki

cura

kuratela

curator

kurator

cura absentis

kuratela nad interesami osoby nieobecnej

cura debilium personarum

kuratela nad osobami ułomnymi

cura furiosi

kuratela nad osobami chorymi umysłowo

cura hereditatis iacentis

kuratela nad spadkiem jeszcze nieobjętym

cura minorum

kuratela nad małoletnimi

cura prodigi

kuratela nad marnotrawcami

cura ventris nomine

kuratela nad sprawami majątkowymi dziecka poczętego, ale jeszcze nie narodzonego

tutela

opieka

tutor

opiekun

tutela impuberum

opieka nad niedojrzałymi

tutela legitima

opieka na podstawie ustawy

tutela mulierum

opieka nad kobietami sui iuris

Adoptio naturam imitatur

przysposobienie naśladuje naturę

Alimenta cum vita finiuntur

alimenty kończą się wraz z życiem

Matrimonium subsequens legitimos facit

późniejsze małżeństwo czyni prawymi (dzieci pozamałżeńskie)

Nuptiae autem sive matrimonium est viri et mulieris coniunctio, individuam consuetudinem vitae continens

małżeństwo jest związkiem mężczyzny i kobiety obejmującym niepodzielną wspólnotę życia

Nuptias non concubitus, sed consensus facit

małżeństwo tworzy nie współżycie fizyczne, lecz zgodne porozumienie)

Quot generationes, tot gradus

ile urodzeń, tyle stopni

Sponsalia sunt mentio et repromissio nuptiarum futurarum

zaręczyny są zapowiedzią i wzajemnym przyrzeczeniem przyszłego małżeństwa

hereditas

spadkobranie, dziedziczenie

hereditas iacens

spadek leżący, jeszcze nie objęty przez dziedzica

heres

spadkobierca, dziedzic

heres domesticus, suus et necessarius

dziedzic nabywający spadek przez sam fakt powołania

heres extraneus, voluntarius

dziedzic obcy, dobrowolny

heredis institutio

ustanowienie dziedzica

delatio hereditatis

powołanie do spadku

acquisitio hereditatis

nabycie spadku

successio ex testamento

dziedziczenie testamentowe

successio ab intestato

dziedziczenie beztestamentowe

testamentum

testament

testamenti factio activa

zdolność do sporządzenia testamentu

testamenti factio passiva

zdolność dziedziczenia z testamentu

testamentum caeci

testament niewidomego

testamentum muti

testament niemego

testamentum surdi

testament głuchego

testamentum falsum

testament sfałszowany

testamentum holographum

testament holograficzny, własnoręczny

testamentum militis

testament żołnierski

testamentum sine scriptura

testament ustny

rumpere testamentum

obalić testament

substitutio

substytucja

substitutio vulgaris

substytucja pospolita

substitutio pupillaris

substytucja pupilarna

substitutio quasi-pupillaris

substytucja jakby pupilarna

postumus

pogrobowiec

indignitas

niegodność nabycia spadku

exheredatio

wydziedziczenie

pars legitima = portio debita

zachowek

actio ad supplendam legitimam

skarga o uzupełnienie zachowku

beneficium abstinendi

dobrodziejstwo powstrzymania się od przyjęcia spadku

beneficium inventarii

dobrodziejstwo inwentarza

beneficium separationis bonorum

dobrodziejstwo oddzielenia majątku spadkowego od własnego majątku dziedzica

ius adcrescendi

prawo przyrostu

legatum per vindicationem

legat windykacyjny

Heredis institutio caput et fundamentum totius testamenti est

Istotą i fundamentem każdego testamentu jest ustanowienie spadkobiercy

Ambulatoria est voluntas defuncti, usque ad vitae supremum exitum Ambulatoria est voluntas defuncti, usque ad vitae supremum exitum Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do chwili śmierci

Ambulatoryjna jest wola zmarłego, aż do ostatecznego końca życia Ambulatoryjna jest wola zmarłego, aż do ostatecznego końca życia

Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius, quod defunctus habuerit

Spadek jest niczym innym, jak wejściem w ogół praw zmarłego

Hereditas viventis non datur

Nie dziedziczy się po osobie żyjącej

Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest

Nikt nie może pozostawić w części dziedziców testamentowych, w części beztestamentowych

Semel heres, semper heres

Kto raz został ustanowiony dziedzicem, pozostaje nim na zawsze

In poenam heres non succedit

Spadkobierca nie dziedziczy kary

Legatum est donatio testamento relicta

Zapis jest darowizną pozostawioną przez testatora

Postumus rumpit testamentum

Pogrobowiec obala testament