Metrologia

Obserwacja

zgrubne wytworzenie skali pozwalające na ocenę otaczającego świata. Pozwala na ustalenie jakościowego obrazu obiektu fizycznego.

Pomiar

proces poznawczy umożliwiający obiektywne odwzorowanie właściwości fizycznych obiektów w dziedzinie liczb.

wielkością fizyczną lub mierzalną

Właściwości zjawiska lub ciała, które wyznaczamy jakościowo lub ilościowo

Jednostka miary

umownie przyjętą i wyznaczoną z dostateczną dokładnością wartością danej wielkości, która służy do porównania ze sobą innych wartości tej samej wielkości.

Układ wielkości

uporządkowany zbiór wielkości mierzalnych występujący we wszystkich dziedzinach wiedzy

Układ jednostek miar

zbiór wszystkich jednostek miar wielkości mierzalnych

Narzędzia pomiarowe

środki techniczne wykorzystywane w realizacji procesu pomiarowego

Wzorce

Są to narzędzia pomiarowe odtwarzające jednostki miary lub ich wielokrotności.

Przyrządy pomiarowe

Są narzędziami pomiarowymi służącymi do wykonania pomiarów.

przetwornik pomiarowy

Jeżeli nie możemy bezpośrednio zmierzyć wielkości mierzonej X a można ją przekształcić na wielkość Y, którą jesteśmy w stanie zmierzyć to należy zastosować przetwornik pomiarowy dokonujący operacji zmiany wielkości X w Y.

przetwarzanie

Zamiana wielkości X w wielkość Y przy zachowaniu informacji o wielkości X

sygnał pomiarowy

zawiera informację pomiarową – wartość wielkości mierzonej można wyznaczyć z wartości sygnału.

Układ pomiarowy

Jest zbiorem funkcjonalnym przyrządów i przetworników pomiarowych stanowiących jedną całość umożliwiającą pobranie informacji pomiarowej, przetworzenie jej w sygnał pomiarowy, porównanie (komparację), standaryzację i prezentację wyniku pomiaru

Metody pomiarowe

Jest to zespół czynności wykonywanych w celu przeprowadzenia pomiaru służących do określenia wartości wielkości mierzonej (wyniku pomiaru).

Pomiary bezpośrednie

wielkość mierzona otrzymana jest bezpośrednio, bez dodatkowych obliczeń opartych na zależności funkcjonalnej wielkości mierzonej od innych wielkości

Pomiar pośredni

wartość mierzoną otrzymuje się pośrednio z pomiarów bezpośrednich innych wielkości związanych zależnością funkcjonalną z wielkością mierzoną.

Pomiary złożone

polegają na bezpośrednim lub pośrednim wyznaczeniu wartości pewnej liczby wielkości związanych ze sobą układem równań algebraicznych. Wyznaczenie wartości wielkości mierzonej wymaga rozwiązana tego układu.

Metoda pomiarowa podstawowa (bezwzględna, absolutna)

pomiar wielkości podstawowych wchodzących do definicji wartości mierzalnej. Przykład: - wyznaczenie powierzchni prostokąta na podstawie pomiaru jego długości i szerokości.

Metody pomiarowe porównawcze

opierają się na porównaniu wielkości mierzonej ze znaną wartością tej samej wielkości (wielkość wzorcowa)

Metoda odchyłowa

przyporządkowanie wielkości mierzonej miejsca w uporządkowanym zbiorze wartości danej wielkości.

Metoda różnicowa

od wielkości mierzonej X odejmujemy znaną wartość Xw a różnicę X-Xw mierzymy metodą odchyłową.

Błąd bezwzględny pomiaru

jest to różnica pomiędzy wartością otrzymaną w wyniku pomiaru X a wartością rzeczywistą Xr (Oznaczany deltą)

Błąd względny pomiaru

Stosunek błędu bezwzględnego do wartości rzeczywistej (Oznaczane małą deltą, podawany w procentach)

Błąd graniczny

najmniejszy przedział wokół wartości zmierzonej X, wewnątrz którego znajduje się wartość rzeczywista Xr

błędy podstawowe

występują w warunkach dla których określono właściwości metrologiczne przyrządu

błędy dodatkowe

w warunkach różniących się od warunków znamionowych

błędy grube

– do eliminacji, dla przykładu wynik znacząco odbiega od spodziewanej wartości

błędy systematyczne

poprawki

błędy przypadkowe

(statystyczne, polegają rozkładowi Gaussa) – nie dają się wyeliminować

Niepewność pomiaru

jest to parametr związany z wynikiem pomiaru, charakteryzujący rozrzut wartości, które można w sposób uzasadniony przypisać wartości mierzonej.

Metoda typu A

jest metodą obliczania niepewności ui drogą analizy statystycznej serii wyników pomiarów.

Metoda typu B

jest metodą obliczania niepewności uj sposobami innymi niż analiza serii wyników pomiarów, czyli na drodze innej niż metoda typu A.

Niepewność standardowa złożona (całkowita)

obliczana jest jako pierwiastek sumy kwadratów niepewności składowych liczonych metodą typu A i B.

Niepewność rozszerzona U

określa przedział wokół wyniku pomiaru, który obejmuje dużą część rozkładu wartości, który można w sposób uzasadniony przypisać wartości mierzonej.