leki stosowane w chorobach układu oddechowego

kaszel

złożony odruch obronny, ma na celu usunięcie ciała obcego lub zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych.

Leki przeciwkaszlowe cel

hamują odruch kaszlu, ale nie likwidują jego przyczyny np. stanu zapalnego.

Co się stanie kiedy zahamujemy kaszel, a występuje wydzielina zapalna?

Następuje zainfekowanie tkanki płucnej. Należy później podać środki powodujące ewakuację wydzieliny, czyli sekretolityczne lub wykrztuśne.

Co znosi kaszel?

oczyszczenie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny i dostateczne ich nawilżenie.

kiedy kaszel jest niebezpieczny?

ciężka niewydolność krążenia, zranienie płuc i opłucnej, nowotwory, gruźlica, krwotok, po operacji jamy brzusznej i klatki piersiowej.

Co może wskazywać kaszel?

nowotwory, astma, gruźlica, ciężka niewydolność krążenia

leki przeciwkaszlowe jak dzielimy pod względem mechanizmu

działanie ośrodkowe i działanie obwodowe

Leki przeciwkaszlowe = działanie ośrodkowe

działanie hamujące na ośrodek kaszlu, który jest związany z ośrodkiem oddechowym znajdującym się w rdzeniu przedłużonym. Hamują ośrodek oddechowy w stopniu zależnym od dawki leku.

Działanie ośrodkowe leki przeciwkaszlowe

skuteczność, do najsilniejszych należą opioidy, niebezpieczeństwo rozwoju zależności długie stosowaniu. Max zagrożenie =morfiny, mniejsze kodeina, 0 dekstrametorfanu. Nieopioidowe, mniej skuteczne, ale mają mniej działań niepożądanych.

Co tłumi kaszel?

opioidy i leki nieopioidowe tj. MORFINA, DEKSTRAMETORFAN, KODEINA, BUTAMIRAD

kodeina (lek)

słabsza niż MORFINA, hamuje OUN, uzależnia, łatwo wchłania się z układu pokarmowego, metabolizowana w wątrobie wydalana z moczem, działanie do 2h.

Kodeina działanie niepożądane

zapracia, nudności, wymioty, senność, zawroty głowy.

Kodeina u osób starszych i dzieci

blokuje ośrodek oddechowy, może powodować drgawki

kodeina i inne preparaty

składnik łączony z paracetamolem lub kwasem acetylosalicylowym, mała dawka=preparaty złożone

Morfina

silnie uzależniająca, stosować tylko w sytuacjach zagrażających życiu (krwotok z płuc lub klatki piersiowej)

Dekstrometorfan

brak działania przeciwbólowego, nie hamuje ośrodka oddechowego, nie wywołuje zależności, tak samo silny jak kodeina, wchłania się łatwo z układu pokarmowego, wydalana z moczem (częściowo w postaci niezmnienionej)

Butamirat

nieopioid, lek przeciwkaszlowy, upłynnia wydzielinę oskrzelową (nieznacznie)

Leki przeciwkaszlowe o działaniu obwodowym

korzeń prawoślazu, liść podbiału, kwiat dziewanny i malwy

działanie przeciwkaszlowe śluzów

osłaniają błony śluzowe, łagodzą uczucie dyskomfortu w gardle i błonach śluzowych

Śluzowce działanie

działanie przeciwkaszlowe bardzo słabe

leki wykrztuśne

mechanizm drażniący pobudza gruczoły oskrzelowe do wydzielania wydzieliny płynnej

leki sekretolityczne

upłynniają samą wydzielinę zapalną

jak upłynnić wydzielinę?

obficie nawadniając drogi oddechowe

do czego stosujemy leki wykrztuśne i sekretolityczne?

leczenie ostrych zakażeń układu oddechowego

pseudoefedryna

pochodna efedryny, ma słabsze działanie na ośrodek układu nerwowego, sympatykomimetyk, zmniejsza przekrwienie błony śluzowej, rozkurcza mięśnie gładkie, poprawia samopoczucie chorego

efedryna

nie jest lekiem wykrztuśnym, ale jako sympatykomimetyk, zmniejsza przekrwienie błony śluzowej, rozkurcza mięśnie gładkie oskrzeli, działa na OUN, poprawia samopoczucie, trochę jak amfa, tylko słabsza.

leki wykrztuśne podział

działanie odruchowe (korzeń wymiotnicy, saponiny, benzoesan sodu)

leki wykrztuśne o działaniu odruchowym

po podaniu doustnym drażnią błonę śluzową żołądka, przez co odruchowo zwiększają ilość wodnistego śluzu przez gruczoły oskrzelowe

korzeń wymiotnicy

pochodzenie naturalne, roślinne, stosowany w postaci nalewek, odwarów i wyciągów. rzadko stosowany. alkaloid emetyna, działa wykrzuśnie. duże dawki działanie wymiotne

Saponiny

stosowane w preparatach złożonych, mieszankach ziołowych, syropach. Działanie apodobne do emetyny. w takich roślinach jak lukrecja, pierwiosnek, żywokost, senega.

benzoesan sodu

mechanizm jak u wymiotnicy, doustne drażni błonę śluzową żołądka i odruchowo powoduje wzrost wydzielania gruczołów oskrzelowych. Słabe działanie antyseptyczne, używany do konserwacji produktów spożywczych np. soków.

Leki wykrztuśne działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe

po podaniu doustnym wydzielają się przez gruczoły oskrzelowe, pobudzając je do zwiększonego wydzielania płynnego śluzu.

Jodek potasowy

roztwór 3 i 5 %, stosować samodzielnie, jeden z najskuteczniejszych leków wykrztuśnych. Działanie podobne do emetyny. Rzadko stosowany, dużo działań niepożądanych. zmniejsza aktywność tarczycy, bolesny obrzęk ślinianek, zaburzenia jelitowe

związki kreozotu sulfo gwajakol

podwójny mechanizm wykrztuśny jak jodek potasu. produkt destylacji drzewa bukowego, oleisty, piekący w smaku, drażni błonę śluzową żołądka, odruchowe zwiększanie wydzielania gruczołów oskrzelowych.

olejki eteryczne

w wielu roślinach, związki lotne, aromatyczne, terpeny, drażnią błonę śluzową oskrzeli, zwiększanie wydzieliny, słabe działanie odkażające i odwadniające, niska skuteczność Inhalacje najlepsze, olejek sosnowy, tymiankowy miętowy

Leki wykrztuśne zmieniające pH wydzieliny gruczołów oskrzelowych

zmiana pH wydzieliny gruczołów oskrzelowych, powoduje jej upłynnienie co ułatwia wykrztuszenie

wodorowęglan sodowy

po podaniu doustnym alkalizuje wydzielinę oskrzeli, powoduje jej upłynnienie i łatwiejszą eliminację, silnie alkalizuje mocz i sok żołądkowy, długie stosowanie zakażenie dróg moczowych i kamienie

chlorek amonu

wchłania się szybko, zakwasza, doustnie drażni błonę żołądka, nasila dolegliwości bólowe u chorych z wrzodami, w dużych dawkach działanie moczopędne