Łacina

 0    351 schede    piotrek2319994
Scarica mp3 Stampa Gioca Testa il tuo livello
 
Domanda Risposta
1. mos maiorum
inizia ad imparare
zwyczaj przodków;
2. consuetudo
inizia ad imparare
zwyczaj;
3. ius est ars boni et aequi
inizia ad imparare
prawo jest sztuką stosowania tego co dobre i słuszne;
4. ius civile
inizia ad imparare
prawo krajowe, obywatelskie;
5. ius canonicum
inizia ad imparare
prawo kanoniczne;
6. ius cogens
inizia ad imparare
prawo bezwzględnie wiążące, przepisy prawne, które każdy z podmiotów musi w konkretnym przypadku respektować nie mając żadnej możliwości uchylenia ich zastosowania przez oświadczenie woli. (Istnieje jeden rodzaj powinnego zachowania);
7. ius dispositivum
inizia ad imparare
prawo względnie wiążące; prawo opierające się w szerokim zakresie na uznaniu autonomii woli stron, które mogły z dużą swobodą kształtować swoje stosunki prawne, mają zastosowanie wówczas jeśli zainteresowana osoba nie postanowi inaczej
(dowolne kształtowanie przez strony np. ustalenie czynszu, umowa kupna-sprzedaży);
8. ius particulare
inizia ad imparare
prawo miejscowe
9. ius universale
inizia ad imparare
prawo uniwersalne, powszechne (np. dyrektywy UE);
10. ignorantia iuris nocet
inizia ad imparare
nieznajomość prawa szkodzi;
11. ignorantia facti non nocet
inizia ad imparare
nieznajomość faktów nie szkodzi;
12. forum
inizia ad imparare
rynek, targ, sąd;
13. forum competens
inizia ad imparare
sąd właściwy do rozpoznania danej sprawy;
14. forum contractus
inizia ad imparare
miejsce gdzie została zawarta umowa;
15. forum delicti commissi
inizia ad imparare
miejsce popełnienia przestępstwa;
16. forum domicilii
inizia ad imparare
miejsce zamieszkania;
17. forum originis
inizia ad imparare
miejsce pochodzenia;
18. forum rei sitae
inizia ad imparare
miejsce gdzie jest przedmiot sporu;
19. forum solutionis
inizia ad imparare
miejsce spełnienia świadczenia;
20. forum soluti contractus
inizia ad imparare
miejsce wywiązania się z umowy;
21. forum hereditatis
inizia ad imparare
miejsce według jakiego prawa nastąpi spadek/miejsce gdzie nastąpi spadek;
22. privilegium fori
inizia ad imparare
przywilej stawania przed sądem specjalnym np. sąd duchowny;
23. actor sequitur forum rei
inizia ad imparare
powód idzie/niesie powództwo do sądu pozwanego (sąd właściwy dla miejsca zamieszkania pozwanego);
24. iura novit curia!
inizia ad imparare
sąd (urząd) zna prawo. W prawie rzymskim to strony musiały udowodnić, że dane prawo obowiązuje. Obecnie przyjmuje się, że sąd zna prawo;
25. lex
inizia ad imparare
ustawa;
26. lex perfecta
inizia ad imparare
ustawa opatrzona sankcją nieważności. Nieważność czynności dokonanej wbrew przepisom np. zakaz darowizn między małżonkami;
27. lex plus quam perfecta
inizia ad imparare
ustawa przewidująca sankcję nieważności i represyjną np. bigamia;
28. lex minus quam perfecta
inizia ad imparare
ustawa nie przewidująca sankcji nieważności tylko sankcję karną np. związek małżeński zawarty w czasie żałoby był ważny, ale strony podlegały karze infamii;
29. lex imperfecta
inizia ad imparare
ustawa nie przewidująca ani nieważności, ani kary za dokonanie czynności zabronionej przez ustawę np. lex Cincia zakazująca nadmiernych darowizn na rzecz osób spoza rodziny, leges sumptuariae;
30. praeter legem
inizia ad imparare
działanie obok prawa, szukanie luk w prawie (obejście przepisów);
31. contra legem
inizia ad imparare
działanie sprzeczne z ustawą;
32. iuxta legem
inizia ad imparare
działanie zgodnie z ustawą (przepisem);
33. ratio legis
inizia ad imparare
zamierzenie ustawodawcy, cel ustawy;
34. ubi eadem legis ratio, ibi eadem dispositio
inizia ad imparare
Gdzie ten sam cel ustawy, tam takie samo uregulowanie (taka sama dyspozycja ustawy), w takich samych okolicznościach należy stosować takie same rozwiązania prawne, zasada dobrego prawodawcy;
35. per analogiam
inizia ad imparare
wnioskowanie przez podobieństwo np. jeśli nie mogę znaleźć czegoś w ustawie sięgam do podobnych przepisów;
36. analogia legis
inizia ad imparare
analogia w obrębie jednego aktu prawnego;
37. analogia iuris
inizia ad imparare
analogia w obrębie całego systemu prawa;
38. a contrario
inizia ad imparare
wnioskowanie z przeciwieństwa np. jeśli coś nie jest zakazane to jest dozwolone;
39. praesumptio facti
inizia ad imparare
domniemanie faktu;
40. praesumptio iuris tantum
inizia ad imparare
domniemanie prawne (wzruszalne) np. domniemanie ojcostwa;
41. praesumptio iuris ac de iure
inizia ad imparare
domniemanie prawne niewzruszalne, nie można go obalić przez przeprowadzenie przeciwdowodu np. wpisy w księgach wieczystych;
42. nullum crimen sine lege
inizia ad imparare
nie ma przestępstwa bez ustawy;
43. lex retro non agit
inizia ad imparare
ustawa nie działa wstecz np. przepisy które prowadzą do pogorszenia czyjejś sytuacji. Jeśli dzisiaj coś nie jest przestępstwem i to popełniłem a jutro jest już to spenalizowane to nie mogę zostać za to ukarany;
44. lex posterior derogat legi priori
inizia ad imparare
ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą;
45. lex specialis derogat legi generali
inizia ad imparare
ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną np. do żołnierza który popełnił przestępstwo zastosujemy kodeks karny wojskowy, a nie kodeks karny.;
46. lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
inizia ad imparare
ustawa ogólna późniejsza nie uchyla ustawy wcześniejszej szczególnej;
47. de lege lata
inizia ad imparare
komentarz do istniejącego już przepisu;
48. de lege ferenda
inizia ad imparare
postulat o tym, że należy wprowadzić jakiś przepis (postulat zmian);
49. sensu stricto
inizia ad imparare
ściśle, w znaczeniu ścisłym;
50. sensu largo
inizia ad imparare
szeroko, w znaczeniu szerokim;
51. clara non sunt interpretanda
inizia ad imparare
normy, które są jasne nie wymagają interpretacji (wykładni);
52. ex definitione
inizia ad imparare
z definicji;
53. qui suo iure utitur, neminem laedit
inizia ad imparare
kto korzysta ze swojego prawa, nikomu nie szkodzi;
54. prior tempore potior iure
inizia ad imparare
kto pierwszy ten lepszy. Pierwszy w czasie, lepszy w prawie;
55. expressis verbis
inizia ad imparare
wyraźnie powiedziane, dobitnymi słowami, dokładnie;
56. numerus clausus
inizia ad imparare
wyliczenia wyczerpujące, liczba zamknięta np. zawarty w konstytucji RP katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego;
57. prima facie
inizia ad imparare
na pierwszy rzut oka;
58. genus
inizia ad imparare
rzeczy oznaczone gatunkowo, rzeczy oznaczone co do gatunku; rzeczy zamienne, rodzajowo oznaczone, takie, które określano za pomocą wagi, miary i ilości np. zboże, olej, wino, pieniądze;
59. species
inizia ad imparare
rzeczy oznaczone indywidualne, rzeczy odrębnie kwalifikowane ze względu na ich cechy indywidualne (obraz, rzeźba), niezamienne;
60. genus perire non censetur
inizia ad imparare
uważa się, że gatunek nie ginie. (rzeczy oznaczone gatunkowo w razie zaginięcia muszą być zastąpione)
61. inter vivos
inizia ad imparare
czynności prawne za życia np. umowy, kupno-sprzedaż;
62. mortis causa
inizia ad imparare
czynności prawne na wypadek śmierci np. testament;
63. causa solvendi
inizia ad imparare
podstawa przekazania wartości z tytułu uwolnienia się ze zobowiązania, chęć umorzenia istniejącego długu;
64. causa donandi
inizia ad imparare
podstawa darowizny, w celu dokonania darowizny. Dokonuje się po to, żeby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby bez żadnego ekwiwalentu (przykład: darowizna przyczyna: chęć obdarowania);
65. causa obligandi vel acquirendi
inizia ad imparare
w celu zobowiązania kogoś, celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia, czyli zwiększenie jego aktywów (przykład: sprzedaż, najem);
66. per facta concludenta
inizia ad imparare
konkluzja przez fakty dorozumiałe np. jeśli wsiadasz do autobusu to zawierasz umowe per facta concludentia i musisz w ramach tej umowy kupić bilet;
67. ad solemnitatem
inizia ad imparare
(forma czynności prawnej zastrzeżona) pod rygorem nieważności, aby była skuteczna musi mieć określoną formę ta czynność np. akt notarialny;
68. ad probationem
inizia ad imparare
(forma czynności prawnej zastrzeżona) dla celów dowodowych, czynność prawna dokonywana na piśmie w celu posiadania dowodu jej zawarcia np. umowa kredytowa zawierana z bankiem;
69. ad eventum
inizia ad imparare
(forma czynności prawnej zastrzeżona) dla wywołania określonych skutków prawnych np. darowizna za 1 zł;
70. negotium claudicans
zobowiązująca wykonana przez osobę małoletnią bez zgody opiekuna)
inizia ad imparare
czynność prawna kulejąca, dokonana przez osobę nieupoważnioną (np. pełnomocnik bez upoważnienia) lub niezdolną, (np. czynność rozporządzająco
do momentu wydania zgody/potwierdzenia nie jest nieważna tylko nieskuteczna, charakteryzuje się bezskutecznością zawieszoną;
71. essentialia negoti
inizia ad imparare
istota czynności prawnej, dzięki nim można było zaliczyć czynność do danego typu i odróżnić od innych.
Bez ustalenia essentialia negotii nie można zawrzeć ważnej czynności prawnej np. przy kontrakcie kupna sprzedaży należy określić towar i cenę, w testamencie należy wyznaczyć dziedzica bo bez tego czynności te byłyby nieważne
72. naturalia negotii
inizia ad imparare
to co jest z natury związane z czynnością. Wynikają one z zasad sprawiedliwego obrotu prawnego. Dorozumiewa się że z określoną czynnością związane są milcząco
(nie muszą być wyraźnie określone) tego rodzaju elementy np. przy kupnie sprzedaży przyjmuje się odpowiedzialność za wady fizyczne i wady prawne towaru. Mogą być one przez strony rozszerzone lub wyłączone.;
73. accidentalia negotii
inizia ad imparare
klauzule dodatkowe np. termin, warunek, polecenie;
74. erga omnes
inizia ad imparare
skuteczne wobec wszystkich którzy chcieliby naruszyć prawo właściciela jakiejś rzeczy lub jakieś inne prawo skuteczne wobec wszystkich np. prawa rzeczowe (przysługująca skarga > actio in rem);
75. inter partes
inizia ad imparare
stosunki zobowiązaniowe skuteczne wobec stron np. zobowiązania z umów (przysługująca skarga > actio in personam);
76. causa
inizia ad imparare
przyczyna, podstawa, przypadek;
77. vacatio legis
inizia ad imparare
okres między datą ogłoszenia aktu prawnego, a datą jego wejścia w życie;
78. verba legis
inizia ad imparare
słowami ustawy, brzmienie ustawy;
79. condicio
inizia ad imparare
warunek;
80. dies
inizia ad imparare
termin;
81. dies a quo
inizia ad imparare
termin początkowy (od którego dnia);
82. dies ad quem
inizia ad imparare
termin końcowy (do którego dnia) po zakończeniu którego czynność przestaje być skuteczna;
83. computatio civilis
inizia ad imparare
tzw. komputacja rzymska, sposób liczenia czasu od dnia zdarzenia, w której najmniejszą jednostką obliczania czasu jest doba;
84. computatio a momento ad momentum
inizia ad imparare
liczenie co do minuty, bardzo dokładne;
85. ex tunc
inizia ad imparare
od momentu dokonania, mocą wsteczną;
86. ex nunc
inizia ad imparare
od teraz;
87. res
inizia ad imparare
rzecz;
88. res omnium communes
inizia ad imparare
rzeczy wspólne dla wszystkich np. powietrze, morze, brzegi morskie;
89. superficies solo cedit
inizia ad imparare
to co zostało na stałe połączone z gruntem staje się własnością właściciela gruntu np. drzewo;
90. iura in re aliena
inizia ad imparare
prawa na rzeczy cudzej (ograniczone prawa rzeczowe) np. hipoteka na dom;
91. ius possidendi
inizia ad imparare
prawo do posiadania rzeczy;
92. ius utendi (abutendi)
inizia ad imparare
prawo do używania rzeczy;
93. ius disponendi
inizia ad imparare
prawo dysponowania rzeczą np. można ją sprzedać, wynająć;
94. ius infinitum
inizia ad imparare
prawo nieograniczone (w praktyce nie ma czegoś takiego, gdyż każde prawo da się ograniczyć);
95. nemo plus iuris ad (in) alium fransferre potest quam ipse haberet
inizia ad imparare
nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada np. jeśli nie jestem właścicielem jakiejś rzeczy to nie mogę przenieść jej własności na kogoś innego;
96. accessio possessionis
inizia ad imparare
doliczenie posiadania;
97. accessio temporis
inizia ad imparare
doliczenie czasu;
98. in statu usucapiendi
inizia ad imparare
w trakcie biegu zasiedzenia;
99. dominium directum
inizia ad imparare
własność zwierzchnia (senior);
100. dominium utile
inizia ad imparare
własność podrzędna (wasal);
101. condominium pro indiviso
inizia ad imparare
współwłasność w częściach idealnych, współwłasność niepodzielna;
102. rei vindicatio
inizia ad imparare
powództwo windykacyjne (skarga wydobywcza), wytacza się kiedy jest się pozbawionym danej rzeczy, aby ją z powrotem odzyskać;
103. actio negatoria
inizia ad imparare
powództwo negatoryjne, skarga o naruszenie posiadania, kiedy naruszający zachowywał się tak jakby miał prawo do korzystania z rzeczy;
104. non facere pati
inizia ad imparare
nic nie robić/ znosić służebność, ten kto jest obciążony służebnością, musi to znosić i nic nie robić;
105. confussio
inizia ad imparare
zmieszanie np. płynów;
106. ususfructus
inizia ad imparare
służebność osobista pobierania wszystkich pożytków, polega na prawie używania cudzej rzeczy i pobierania z niej wszystkich pożytków bez naruszenia jej substancji - bez zużycia;
107. quasi-ususfructus
inizia ad imparare
korzystanie z rzeczy zużywalnej, użytkowanie, którego przedmiotem była rzecz zużywalna, która staje się własnością użytkownika z obowiązkiem zwrotu w takiej samej ilości i jakości jak przed użytkowaniem;
108. servitus in faciendo consistere nequit
inizia ad imparare
służebność nie polega na działaniu. Właściciel zobowiązany był jedynie do znoszenia cudzego działania lub powstrzymania się od działania;
109. pignus
inizia ad imparare
zastaw ręczny;
110. pignus antichreticum
inizia ad imparare
zastaw antychretyczny, polega on na tym, że dłużnik daje rzecz wierzycielowi, a pożytki z tej rzeczy zaliczane są na poczet długu;
111. corpus
inizia ad imparare
fizyczne/faktyczne władanie(w innym znaczeniu to po prostu rzecz/przedmiot);
112. animus
inizia ad imparare
wola władania;
113. animus rem sibi habendi/animus possidendi
inizia ad imparare
wola zatrzymania rzeczy dla siebie;
114. nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest
inizia ad imparare
nikt sam dla siebie nie może zmienić podstawy posiadania;
115. possessio vitiosa
inizia ad imparare
posiadanie wadliwe np. jeśli ktoś nabył siłą, podstępem, potajemnie;
116. possessio non vitiosa
inizia ad imparare
posiadanie niewadliwe;
117. animus possidendi pro alieno
inizia ad imparare
wola posiadania w czyimś imieniu;
118. precario dans
inizia ad imparare
oddający w prekarium;
prekarium
inizia ad imparare
umowa polegająca na oddaniu rzeczy na prośbę w bezpłatne używanie z obowiązkiem zwrotu na każdoczesne żądanie;
119. precario accipiens
inizia ad imparare
prekarzysta otrzymujący w prekarium;
120. beneficium possessionis
inizia ad imparare
dobrodziejstwa posiadania;
121. cautio damni infecti
inizia ad imparare
gwarancja naprawienia szkody, stypulacja o charakterze gwarancyjno-odszkodowawczym;
122. constitutum possessorium
inizia ad imparare
ustanowienie kogoś posiadaczem, zbywca przenosił własność rzeczy na nabywcę bez jej wydawania np. przenoszę własność mojego niewolnika z jednoczesnym zawarciem umowy, iż przez określony czas będę tytułem najmu korzystać z jego pracy;
123. traditio corporalis
inizia ad imparare
przeniesienie fizyczne, przeniesienie posiadania poprzez wydanie rzeczy;
124. longa manu tradittio
inizia ad imparare
przekazanie przez wskazanie rzeczy z odległości, bez fizycznego zetknięcia się z nią;
125. traditio brevi manu
inizia ad imparare
zachodziła wówczas, gdy dotychczasowy depozytariusz w drodze umowy (np. kupna) stawał się posiadaczem tej rzeczy, kupowanie rzeczy, którą się dzierżyło;
126. traditio symblolica
inizia ad imparare
przeniesienie własności poprzez symboliczną czynność np. wręczenie kupującemu kluczyków do samochodu;
127. successio
inizia ad imparare
dziedziczenie;
128. successio ex lege
inizia ad imparare
dziedziczenie z ustawy;
129. successio anticipata
inizia ad imparare
to co ktoś otrzymał na poczet spadku, dziedziczenie za życia (spadek wcześniej przyjęty);
130. successio ordinum et gradum
inizia ad imparare
dziedziczenie wg stopni/klas (wstępni, zstępni),. Gdy do spadku nie zgłosili się w określonym terminie powołani w pierwszej kolejności, pretor oferował go dalszym krewnym w tej samej klasie lub dziedzicom następnej klasy;
131. successio in possessionem
inizia ad imparare
przejęcie uprawnień swojego poprzednika, spadkobierca mógł kontynuować zasiedzenie spadkodawcy, o ile ten spełniał przesłanki potrzebne do zasiedzenia;
132. successio ab intestato
inizia ad imparare
dziedziczenie beztestamentowe (ustawowe), po kimś kto nie pozostawił testamentu, lub był on nieważny czy też nieskuteczny;
133. successio contra tabulas
inizia ad imparare
dziedziczenie wbrew testamentowi;
134. successio ex testamento
inizia ad imparare
dziedziczenie na podstawie testamentu;
135. successio in universitatem
inizia ad imparare
dziedziczenie w zakresie ogólnym, przejęcie ogółu praw i obowiązków które przysługiwały poprzednikowi np. przejęcie i aktywów i pasywów;
136. successio in capita
inizia ad imparare
dziedziczenie wg. głów, dziedziczenie po równo, wg ustawy XII tablic każde dziecko dostawało tyle samo (żona w tym przypadku traktowana jako agnacyjna córka);
137. successio in stirpes
inizia ad imparare
dziedziczenie wg szczepów
138. nasciturus pro iam nato habetur
inizia ad imparare
mający się narodzić jest uważany za narodzonego ilekroć chodzi o jego korzyść;
139. cum animo testandi
inizia ad imparare
z wolą, zamiarem, myślą testowania (animus-duch zmian);
140. favor testamenti
inizia ad imparare
wątpliwości, które pojawiają się w testamencie rozpatrujemy na korzyść jego ważności.
interpretacja testamentu zmierzająca do zrealizowania woli testatora (np. przymknięcie oka na niektóre błędy formalne, które mogłyby uczynić testament nieważnym)
141. lucidum intervallum
inizia ad imparare
przebłysk świadomości, przebłyski występowały u chorego psychicznie, były przerwą w chorobie, która pozwalała na odzyskanie pełnej zdolności do czynności prawnych.;
142. legatum per vindicationem
inizia ad imparare
zapis windykacyjny, na jego mocy legatariusz stawał się właścicielem kwiryntarnym rzeczy zapisanej mu w testamencie w momencie przyjęcia spadku przez spadkobiercę,
zatem mógł się domagać wydania tego przedmiotu od dziedzica za pomocą rei vindicatio (skargi wydobywczej)
143. legatum per damnationem
inizia ad imparare
legat damnacyjny, polecenie aby spadkobierca wydał rzecz danej osobie dziedzic był zobowiązany wydać zapisany przedmiot zapisobiorcy;
144. legatum nominis
inizia ad imparare
zapis wierzytelności, legat zapisany z imienia (nazwiska) z wierzytelnościami, z tytułu legatu; zapis wierzytelności należącej do spadku, w legacie zapisuje się wierzytelność;
145. legatum liberationis
inizia ad imparare
legat zwalniający z długu zapisobiorcę, jaki miał wobec spadkodawcy;
146. transmissio hereditatis
inizia ad imparare
przekazanie spadku na inną osobę, prawo przejęcia spadku nie przez samego powołanego, ale przez jego spadkobierców, Na przykład jeśli dziedzic zmarł zanim otrzymał spadek, to spadek ten otrzymuje dziedzic dziedzica.;
147. cum viribus hereditatis
inizia ad imparare
odpowiedzialność spadkobiercy rzeczy spadkowych z tytułu spadku, spadkobierca odpowiada tylko tym, co jest w spadku rzeczami należącymi do spadku;
148. pro viribus hereditatis
inizia ad imparare
odpowiedzialność do wysokości spadku, nie odnosi się do konkretnej rzeczy ze spadku a jedynie do określonej wartości, którą można spłacić inną rzeczą.;
149. hereditatis petitio
inizia ad imparare
powództwo o wydanie spadku jako całości, wnosił go dziedzic przeciw każdemu kto kwestionował jego prawo do spadku i nie chciał mu wydać majątku spadkowego;
150. separatio bonorum
inizia ad imparare
oddzielenie spadkobiercy od majątku który otrzymał;
151. matrimonium
inizia ad imparare
małżeństwo;
152. mas
inizia ad imparare
mężczyzna;
153. femina
inizia ad imparare
kobieta;
154. vir
inizia ad imparare
mąż;
155. uxor
inizia ad imparare
żona;
156. coniunctio maris et feminae
inizia ad imparare
połączenie mężczyzny i kobiety/związek mężczyzny i kobiety;
157. matrimoniale foedus
inizia ad imparare
przymierze małżeńskie/ umowa małżeńska, małżeństwo równouprawnionych osób;
158. impedimentum matrimonii
inizia ad imparare
przeszkody małżeńskie;
159. impedimentum matrimonii dirimens
inizia ad imparare
przeszkoda małżeńska zrywająca (np. wiek, bigamia);
160. impedimentum matrimonii impediens
inizia ad imparare
przeszkoda małżeńska wzbraniająca, przeszkody tamujące zawarcie małżeństwa (np. różnice wyznań), jeżeli jednak zostanie zawarte to jest już ważne;
161. matrimonium iustum
inizia ad imparare
małżeństwo zgodne z prawem;
162. matrimonium iniustum
inizia ad imparare
małżeństwo niezgodne z prawem;
163. matrimonium legitimum
inizia ad imparare
małżeństwo zgodne z prawem;
164. matrimonium non legitimum
inizia ad imparare
małżeństwo faktycznie nie zawarte;
165. matrimonium non existens
inizia ad imparare
małżeństwo które, nie istnieje;
166. matrimonium non consummatum
inizia ad imparare
małżeństwo niedopełnione;
167. matrimonium ratum et consummatum
inizia ad imparare
małżeństwo zawarte (ważne) i dopełnione jest nierozerwalne;
168. matrimonia libera esse debent
inizia ad imparare
małżeństwa powinny być wolne, tzn. zawarte dobrowolnie. Nikogo nie zmusza się ani do zawarcia, ani do trwania w małżeństwie;
169. sponsalia
inizia ad imparare
zaręczyny (formalne);
170. matrimonii promissio
inizia ad imparare
przyrzeczenie zawarcia małżeństwa (nieformalne);
171. ad reparationem damnorum
inizia ad imparare
można domagać się naprawienia szkody, np. po wycofanych zaręczynach;
172. nemo turpitudinem suam allegans audiatur
inizia ad imparare
ten kto powołuje się na swoją niegodziwość niech nie będzie wysłuchany np. rozwód bo ładniejsza sąsiadka;
173. nulla humana potestas
inizia ad imparare
żadna ludzka władza (nie może rozerwać małżeństwa zawartego i dopełnionego);
174. separatio quoad torum et separatio mensam
inizia ad imparare
rozdzielenie co do łoża i stołu;
175. separatio perpetua
inizia ad imparare
separacja stała;
176. separatio temporanea
inizia ad imparare
separacja na jakiś czas;
177. separatio manente vinculo
inizia ad imparare
separacja przy trwającym węźle (małżeństwo nadal trwa);
178. mater semper certa est
inizia ad imparare
matka jest zawsze pewna;
179. pater noster
inizia ad imparare
ojciec nasz;
180. pater est quem nuptiae demonstrant
inizia ad imparare
ojcem jest ten na którego wskazuje małżeństwo, domniemanie prawne, ojcem jest mąż matki;
181. impotentia generandi
inizia ad imparare
bezpłodność, niezdolności do reprodukcji, nawet jeżeli możliwe jest odbycie stosunku płciowego;
182. impotentia coeundi
inizia ad imparare
niemożność współżycia;
183. filius
inizia ad imparare
syn;
184. filia
inizia ad imparare
córka;
185. avus
inizia ad imparare
dziadek;
186. avia
inizia ad imparare
babcia;
187. nepos
inizia ad imparare
wnuk;
188. neptis
inizia ad imparare
wnuczka;
189. liberi vulgo concept
inizia ad imparare
dzieci poczęte bez małżeństwa/ pozamałżeńskie;
190. liberi prioris tori!
inizia ad imparare
dzieci z pierwszego małżeństwa;
191. filii legitimi
inizia ad imparare
dzieci z prawego łoża;
192. filii illegitimi
inizia ad imparare
dzieci z nieprawego łoża;
193. filii illegitimi legitimantur per subsequens matrimonium parentum
inizia ad imparare
jeżeli dziecko urodzi się poza małżeństwem, a rodzice zawrą małżeństwo to dziecko zostaje uznane jako dziecko z prawego łoża;
194. exceptio plurium concubentium
inizia ad imparare
zarzut wielu współżyjących, (zarzut posiadania wielu partnerów seksualnych przez matkę, używany obecnie przy ustaleniu ojcostwa);
195. adoptio
inizia ad imparare
adopcja, adoptowana osoba musiała być alieni iuris, przysposobienie osoby podległej czyjejś władzy (alieni iuris), która skutkiem tego aktu wchodzi pod władzę ojcowską (patria potestas) adoptującego, wychodząc jednocześnie spod dotychczasowej władzy;
196. adrogatio
inizia ad imparare
adrogacja, przyjęcie pod władzę pater familias, przysposobienie osoby "sui iuris", w momencie przysposobienia osoba "sui iuris" stawała się "alieni iuris" ze wszystkimi tego konsekwencjami;
197. adoptio naturam imitatur
inizia ad imparare
adopcja naśladuje naturę (musi być zachowana odpowiednia różnica wieku między adoptującym, a adoptowanym);
198. in vivo
inizia ad imparare
zapłodnienie naturalne;
199. in vitro
inizia ad imparare
zapłodnienie sztuczne (w probówce/ szkle);
200. obligare
inizia ad imparare
zobowiązywać;
201. obligatio
inizia ad imparare
zobowiązanie;
202. creditor
inizia ad imparare
wierzyciel;
203. debitor
inizia ad imparare
dłużnik;
204. ex contractu
inizia ad imparare
zobowiązanie z kontraktu/umowy;
205. ex delicto
inizia ad imparare
zobowiązanie z czynu niedozwolonego;
206. ius obligationis
inizia ad imparare
prawo zobowiązań np. zadatek przepada;
207. vinculum iuris
inizia ad imparare
węzeł prawny;
208. obligatio naturalis
inizia ad imparare
zobowiązanie naturalne, nie mogły być dochodzone w drodze procesu, dłużnik nie ponosi odpowiedzialności prawnej za swój dług np. długi karciane;
209. dare
inizia ad imparare
dać (świadczyć);
210. facere
inizia ad imparare
działać (czynić);
211. non facere
inizia ad imparare
zaniechać;
212. pati
inizia ad imparare
znosić;
213. impossibilium nulla obligatio est
inizia ad imparare
nie ma zobowiązania gdy (świadczenie) jest niemożliwe;
214. damnum emergens
inizia ad imparare
rzeczywista szkoda majątkowa, dająca się wyliczyć w pieniądzach;
215. lucrum cessans
inizia ad imparare
zysk którego poszkodowany nie osiągnął (korzyści jakich poszkodowany mógł się spodziewać gdyby szkoda nie nastąpiła) np. jak taksówkarz rozwalił taksówkę i na czas naprawy nią nie jeździł, a więc nie zarobił);
216. pretium commune
inizia ad imparare
cena rynkowa;
217. pretium singulare
inizia ad imparare
cena szczegółowa/jednostkowa/detaliczna;
218. pretium affectionis
inizia ad imparare
cena sentymentalna (związana z przywiązaniem do rzeczy) wartość rzeczy na podstawie subiektywnego odczucia;
219. ius moderandi
inizia ad imparare
prawo miarkowania przy szacowaniu szkody, np. wycena sędziego (zachowanie umiaru w wycenie), sędzia może dokonać innego oszacowania wartości niż powód;
220. compensatio lucri cum damno
inizia ad imparare
–zysk ze stratami, sytuacja w której jedno zdarzenie szkodzące staje się dla poszkodowanego źródłem zarówno straty, jak i korzyści, np. na skutek niewłaściwego remontu zawalił się dom (strata), ale odzyskano i sprzedano cegły (zysk);
221. ius retentionis
inizia ad imparare
prawo zatrzymania rzeczy do momentu spełnienia świadczenia, prawo zatrzymania pewnych części majątku(np. na wychowanie dzieci z powodu rozwodu zawinionego przez żonę);
222. ius tollendi
inizia ad imparare
prawo do zatrzymania nakładów (użytecznych, zbytecznych) przez posiadacza zobowiązanego do wydania rzeczy właścicielowi np. Prawo do zabrania drogich szat niewolnikowi;
223. ius variandi
inizia ad imparare
prawo wyboru świadczenia;
224. obligatio alternativa
inizia ad imparare
zobowiązanie przemienne, z treści zobowiązania wynika możliwość spełnienia więcej niż jednego świadczenia. Spełnienie któregokolwiek z nich zwalnia dłużnika ze zobowiązania.
Wybór świadczenia należał w zasadzie do dłużnika chyba, że strony ustaliły, że dokonać wyboru może wierzyciel;
225. facultas alternativa
inizia ad imparare
upoważnienie przemienne, jest to przypadek, gdy w treści zobowiązania istnieje tylko jedno świadczenie, jednakże dłużnik może zwolnić się ze swojego obowiązku również przez spełnienie innego świadczenia.
– Np. odpowiedzialność właściciela niewolnika za delikt popełniony przez niewolnika – właściciel zobowiązany był wydać niewolnika poszkodowanemu, ale mógł się zwolnić od odpowiedzialności również przez zapłatę kary prywatnej
226. datio in solutum
inizia ad imparare
przekazanie własności w celu uwolnienia się od zobowiązania;
227. negotium mixtum cum donatione
inizia ad imparare
czynność prawna mieszana z darowizną, umowa darowizny z częściową odpłatnością, przeniesienie własności rzeczy lub prawa majątkowego za częściową odpłatnością;
228. contractus innominatus
inizia ad imparare
kontrakty nieokreślone/ nienazwane, których zawarcie możliwe jest dzięki zasadzie swobody umów;
229. pactum de contrahendo
inizia ad imparare
nieformalna umowa o zawarciu umowy (umowa przedwstępna);
230. rebus sic stantibus
inizia ad imparare
„skoro sprawy przybrały taki obrót”; klauzula zasadniczej zmiany okoliczności, ustalone warunki obowiązują, o ile okoliczności się nie zmienią, np. siła nabywcza pieniądza;
231. exceptio non adimpleti contractus
inizia ad imparare
zarzut niewykonanej umowy;
232. dolus
inizia ad imparare
zły zamiar (wina umyślna);
233. culpa
inizia ad imparare
wina nieumyślna, niedbalstwo;
234. culpa in abstracto
inizia ad imparare
niedochowanie staranności wg abstrakcyjnego wzorca, za który uważa się;
235. culpa in concreto
inizia ad imparare
niedochowanie staranności;
236. culpa Aquiliana
inizia ad imparare
wina akwiliańska – okalecznie lub zabicie niewolnika lub zwierzęcia, bezpodstawne umorzenie długu;
237. culpa in eligendo
inizia ad imparare
niedbalstwo przy wyborze, np. przyjęcie do pracy nieodpowiednich osób;
238. culpa in custodiendo
inizia ad imparare
wina osoby zobowiązanej do nadzoru rzeczy np. gdy ją ktoś ukradł z powodu niewłaściwego dopilnowania;
239. culpa in contrahendo
inizia ad imparare
wina przy zawieraniu kontraktu, gdy źle sformułujemy umowę;
240. casus
inizia ad imparare
sprawa, przypadek;
241. vis maior
inizia ad imparare
siła wyższa;
242. lex fori processualis
inizia ad imparare
prawo procesowe jakie obowiązuje w miejscu gdzie toczy się spór;
243. iudicium - actus trium personarum
inizia ad imparare
sąd - akt (czynność) 3 osób: sędziego, powoda i pozwanego
244. audiatur et altera pars
inizia ad imparare
niech będzie wysłuchana i druga strona (zasada kontradyktoryjności);
245. domini litis
inizia ad imparare
władcy(dysponenci procesu/sporu) zarządzają procesem, decydują o tym czy spór się odbędzie czy nie;
246. nemo iudex sine actore
inizia ad imparare
nie ma sędziego bez powoda(musi zostać wniesione powództwo, inaczej nie ma sprawy);
247. vigilantibus iura sunt scripta
inizia ad imparare
prawa pisane są dla pilnujących/uważnych;
248. ne eat iudex ultra petita partium
inizia ad imparare
niech nie wychodzi sędzia ponad żądanie stron (kompetencje sędziego mieszczą się tylko w granicach jakie wytaczają strony);
249. ante litem natam
inizia ad imparare
przed powstaniem sporu;
250. post litem natam
inizia ad imparare
po powstaniu sporu;
251. qui rem in iudicium ducti
inizia ad imparare
ten, który wniósł sprawę do sądu;
252. contra quem res in iudicium deducitur
inizia ad imparare
ten jest pozwanym, przeciwko komu została wniesiona sprawa do sądu
253. legitimatio ad processus
inizia ad imparare
upoważnienie do (prowadzenia) procesu;
254. legitimatio ad causam
inizia ad imparare
upoważnienie do konkretnej sprawy, występowanie w procesie w charakterze strony procesowej;
255. successio mortis causa
inizia ad imparare
następstwo prawne na wypadek śmierci;
256. successio inter vivos
inizia ad imparare
następstwo prawne między żyjącymi np. kiedy spakobierca przejął część spadku za życia spadkodawcy;
257. res iudicata - inter partes
inizia ad imparare
sprawa osądzona - tworzy prawo między stronami;
258. res inter alios gesta
inizia ad imparare
rzecz dokonana między osobami trzecimi
259. ad quem
inizia ad imparare
do pewnego czasu;
260. post quem
inizia ad imparare
po pewnym czasie;
261. prorogatio fori
inizia ad imparare
zgodny wybór sądu przez strony (oddanie do rozstrzygnięcia sporu sądowi bez względu na jego właściwość miejscową czy osobową);
262. prorogatio iurisdictionis
inizia ad imparare
przedłużenie jurysdykcji (do zakończenia sprawy sąd będzie właściwy);
263. prorogatio imperii
inizia ad imparare
przedłużenie władzy;
264. exceptiones peremptoriae
inizia ad imparare
zarzuty powodujące zniweczenie żądania (trwałe) np. przedawnienie;
265. exceptiones dilatoriae
inizia ad imparare
oddalenie powództwa ze względu na niewłaściwość sądu (przejściowe);
266. exceptiones non sunt extendendae
inizia ad imparare
zarzut należy interpretować ściśle, nie rozszerzająco, wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco;
267. replicatio
inizia ad imparare
odpowiedź na zarzuty;
268. duplicatio
inizia ad imparare
odpowiedź na odpowiedź (replikację);
269. onus proferendi
inizia ad imparare
ciężar wniesienia dowodu, przytoczenia twierdzeń, dla uczestników (ciężar przytoczenia dowodu), strony są obowiązane podejmować działania, ażeby wyjaśnić istotne okoliczności sprawy i przedstawiać dowody;
270. onus probandi
inizia ad imparare
ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, ciężar na oskarżycielu;
271. ei incumbit probatio qui dicit non qui negat
inizia ad imparare
ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, co zaprzecza;
272. ne bis in idem
inizia ad imparare
nie można wnieść powództwa 2 razy w tej samej sprawie;
273. sententia facit ius inter partes
inizia ad imparare
wykrok stanowi prawo między stronami;
274. votum separatum
inizia ad imparare
zdanie odrębne np. odrębne zdanie sędziego w sądzie kolegialnym, odcięcie i uzasadnienie swojego stanowiska, uzasadnienie to powinno być na sporządzone na piśmie;
275. reformatio in peius
inizia ad imparare
zmiana/reforma na gorsze. Ten kto wnosi apelację nie może dostać gorszego wyroku niż w sądzie 1 instancji (wyjątek stanowi prokurator wg KPK);
276. de minimis non curat praetor
inizia ad imparare
drobnostkami nie zajmuje się sąd np. sprawy o małej szkodliwości społecznej;
277. error in procedendo
inizia ad imparare
błąd w procedurze postępowania/proceduralny np. niepodpisanie pisma;
278. iudex inhabilis
inizia ad imparare
sędzia niezdolny do wydania wyroku (wyłączony przez ustawę) np. kiedy jest krewnym jednej ze stron;
279. iudex suspectus
inizia ad imparare
sędzia podejrzany (wyłączony na wniosek którejś ze stron gdy są wątpliwości co do jego stronniczości) np. gdy istnieje podejrzenie romansu między sędzią, a oskarżonym;
280. absolutio ab instantia
inizia ad imparare
wyrok uwalniający, zakończenie sprawy w wyniku umorzenia, np. z powodu braku dowodu winy;
281. professio iuris
inizia ad imparare
na podstawie jakiego prawa ma orzekać sąd, wyznanie prawa, oświadczenie osoby o tym jakiemu prawu podlega (osobowość prawa w średniowieczu);
282. ad litis ordinationem
inizia ad imparare
to co dotyczy prowadzenia procesu;
283. ad litem decidendam
inizia ad imparare
to co się bierze pod uwagę przy wydaniu wyroku;
284. compensatio
inizia ad imparare
potrącenie, wzajemne zaliczenie długów i wierzytelności;
285. novatio
inizia ad imparare
odnowienie, przemiana zobowiązania w nowe;
286. cessio
inizia ad imparare
cesja, przelew (przeniesienie) wierzytelności, odstępowanie swoich praw (wierzytelności) osobie trzeciej;
287. error in iudicando
inizia ad imparare
błąd materialny w osądzeniu;
288. cessio legis
inizia ad imparare
cesja z mocy ustawy, odstąpienie uprawnienia na mocy ustawy;
289. actio Pauliana
inizia ad imparare
skarga pauliańska, powództwo przysługujące wierzycielom w razie ich pokrzywdzenia przez działania dłużnika,
mające na celu odwrócenie skutków takich działań, miało ono na celu unieważnienie czynności zdziałanych na szkodę wierzycieli przez dłużnika np. wyzbywanie się majątku przez dłużnika;
290. tempus deliberandi
inizia ad imparare
czas do namysłu;
291. emptio rei speratae
inizia ad imparare
kupno rzeczy przyszłej, spodziewanej np. plony (charakter warunkowy, kontrakt wywiera skutki prawne jedynie w przypadku ziszczenia się warunku);
292. emptio spei
inizia ad imparare
kupno szansy, losu np. zwierzyny z polowania, (wywiera skutki prawne nawet w przypadku nieuzyskania oczekiwanych rezultatów);
293. res extra commercium
inizia ad imparare
rzeczy wyłączone z obrotu prawnego;
294. dicta et promissa
inizia ad imparare
to, co zostało powiedziane, przyrzeczone przez sprzedającego właściwości przedmiotu kupna (sprzedawca odpowiada za nie w myśl zwyczajów kupieckich i przepisów prawnych);
295. pactum reservati dominii
inizia ad imparare
umowa z zastrzeżeniem własności, np. zastrzeżenie własności sprzedawanego przedmiotu na rzecz sprzedawcy aż do chwili zapłaty ceny;
296. pactum displicentiae
inizia ad imparare
umowa o zwrot rzeczy, np. sprzedaż na próbę, gdy kupujący może do określonego czasu wycofać się z kontraktu, uznając, że towar mu nie odpowiada;
297. pactum in favorem tertii
inizia ad imparare
umowa na rzecz osoby trzeciej, np. dłużnik, zamiast świadczyć do rąk wierzyciela, jak w typowym stosunku obligacyjnym, jest zobowiązany spełnić świadczenie na rzecz osoby trzeciej;
298. pactum de retroemendo
inizia ad imparare
umowa sprzedaży z zastrzeżeniem prawa odkupu (za tę samą cenę);
299. emptio ad gustum
inizia ad imparare
kupno z zastrzeżeniem prawa do zwrotu, jeśli dana rzecz nie będzie się kupującemu podobała (jeszcze nie zawarta umowa, dopiero gdy dany przedmiot mi się spodoba to jest zawarta umowa);
300. negotiorum gestio
inizia ad imparare
prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia;
301. affectio (animus) societatis
inizia ad imparare
chęć (wola) pozostawania w spółce;
302. locatio conductio operis
inizia ad imparare
najem dzieła, zobowiązanie wykonawcy dzieła do wykonania oznaczonego dzieła dla zamawiającego. W zamian za to zamawiający był zobowiązany zapłacić ustalone wynagrodzenie w pieniądzach;
303. in situ criminis!
inizia ad imparare
bierze się pod uwagę ustawę w miejscu gdzie popełniono przestępstwo;
304. pacta sunt servanda
inizia ad imparare
umów należy dotrzymywać;
305. ius soli
inizia ad imparare
prawo ziemi, jeden ze sposobów wyznaczania obywatelstwa z mocy prawa;
306. qui in territorio meo est, etiam meus subditus est
inizia ad imparare
kto jest na moim terytorium podlega mojej władzy;
307. quidquid est in territorio, est etiam de territorio
inizia ad imparare
wszystkie rzeczy znajdujące się na danym terytorium podlegają jego władzy i prawu;
308. persona non grata
inizia ad imparare
osoba niemile widziana, (status ten otrzymują osoby przyłapane na szpiegostwie, muszą wtedy ulotnić się z danego kraju);
309. crimen
inizia ad imparare
przestępstwo/ zbrodnia;
310. delictum
inizia ad imparare
czyn niedozwolony;
311. liber inventarius!
inizia ad imparare
księga inwentarzowa;
312. libri baptisatorum!
inizia ad imparare
parafialna księga chrztu;
313. libri sponsorum!
inizia ad imparare
parafialna księga zawartych małżeństw;
314. libri morturorum/libri demortuorum!
inizia ad imparare
księga zmarłych;
315. delictum frustratum!
inizia ad imparare
przestępstwo chybione;
316. nullum crimen, nulla poena sine lege poenali anteriori
inizia ad imparare
nie ma przestępstwa jeżeli wcześniej nie było zagrożenia sankcją karną;
317. sine lege scripta
inizia ad imparare
bez ustawy pisemnej;
318. sine lege certa
inizia ad imparare
bez ustawy ściśle określonej;
319. sine lege praevia
inizia ad imparare
bez ustawy wcześniejszej;
320. victima
inizia ad imparare
ofiara przestępstwa;
321. vis
inizia ad imparare
siła;
322. vis ac metus
inizia ad imparare
siła i groźba;
323. vis privata
inizia ad imparare
skarga prywatna na wniosek pokrzywdzonego - jeśli została zastosowana przemoc, np. gwałt
324. vis publica
inizia ad imparare
skarga publiczna - oskarżenie z urzędu;
325. vis legis
inizia ad imparare
z mocy prawa;
326. vis testamenti
inizia ad imparare
moc/ważność testamentu;
327. vis probandi
inizia ad imparare
moc dowodu;
328. vis absoluta
inizia ad imparare
siła której nie można się oprzeć;
329. vis compulsiva
inizia ad imparare
siła mogąca oddziaływać na psychikę jednostki/ przymus psychiczny;
330. dolus generalis
inizia ad imparare
zły zamiar ogólny;
331. dolus directus
inizia ad imparare
zły zamiar bezpośredni;
332. dolus directus repentinus
inizia ad imparare
zły zamiar nagły;
333. dolus directus praemeditatus
inizia ad imparare
zły zamiar zamierzony;
334. dolus eventualis
inizia ad imparare
zły zamiar ewentualny, (np. idę napaść na bank i JEŚLI spotkam strażnika to go zabiję)
335. culpa dolo exorta
inizia ad imparare
wina, która pochodzi ze złego zamiaru;
336. delictum putativum
inizia ad imparare
przestępstwo mniemane, urojenie „sprawca” myśli, że je popełnił, sprawca myśli, że czyn dokonany jest przestępstwem;
337. in dubio pro reo
inizia ad imparare
w razie wątpliwości brana jest pod uwagę kara łagodniejsza, to co przemawia na korzyść oskarżonego. W razie wątpliwości na korzyść oskarżonego;
338. in dubio pro libertate
inizia ad imparare
uznanie, że ktoś jest wolny jak są wątpliwości, w razie wątpliwości na korzyść wolności, jeżeli pojawia się wątpliwość czy dany czyn jest dozwolony czy też nie, należy przyjąć, że jest dozwolony;
339. dolus non praesumitur
inizia ad imparare
złego zamiaru się nie domniemywa (powiązane z zasadą domniemania niewinności);
340. nemo prudens punit quia peccatum est sed ne peccetur
inizia ad imparare
nikt roztropny nie karze dlatego, że ktoś popełnił przestępstwo, ale żeby inni nie popełniali przestępstwa (prewencja);
341. delicta parentum liberis non nocet
inizia ad imparare
dzieci nie odpowiadają za przestępstwa rodziców;
342. reus in exceptione actor est
inizia ad imparare
pozwany jeśli stawia zarzut, staje się powodem;
343. verba volant, scripta manent
inizia ad imparare
słowa ulatują, pisma pozostają;
344. nemo iudex in propria (sua) causa
inizia ad imparare
nikt nie jest sędzią we własnej sprawie;
345. causa principalis
inizia ad imparare
proces główny;
346. causa accessoria
inizia ad imparare
kwestia dodatkowa;
347. res iudicata pro veritate habetur
inizia ad imparare
jeżeli zapadł prawomocny wyrok, taki wyrok jest prawdziwy;
348. ne bis in idem crimen iudicetur
inizia ad imparare
nie można kogoś karać za ten sam czyn 2 razy. Nie wolno dwa razy osądzać tego samego przestępstwa, w tej samej sprawie;
349. confessio est regina probationum
inizia ad imparare
przyznanie się (do winy) jest królową dowodu;
353. lex satura
inizia ad imparare
przepis regulujący różne kwestie ujęte w jednym zwartym przepisie;

Devi essere accedere per pubblicare un commento.